Szopy Polskie


Szopy Polskie

Jest to jedna z nielicznych zachowanych wsi w centrum miasta, położona pięć minut spaceru od stacji metra Wilanowska. Tworzy ją w większości drewniana, przedwojenna zabudowa, wśród której jest nawet jeden dworek. Całość otaczają pola uprawne, sali i łąki. Tereny te zostały skomunalizowane po II wojnie światowej i zabroniono remontów, dlatego wiele budynków wymaga obecnie naprawy. Jest to łakomy kąsek dla inwestorów, objęty został jednak planem zagospodarowania, który przewiduje tutaj niską zabudowę.

dostępne całodobowodostępne całodobowogrunty orne i sadygrunty orne i sadypałacpałacrejestr zabytkówrejestr zabytkówzabudowa drewnianazabudowa drewnianazabudowa jednorodzinnazabudowa jednorodzinnałąkałąka

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Bocheńska, ulica Jaśminowa, ulica Potoki
  • Rok powstania:  1880-2010
  • Obszar MSI:  Ksawerów
  • Wysokość:   10 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  narodowy
  • Związane osoby:

Opis urbanistyczny:

Szopy Polskie tworzą obecnie trzy gruntowe drogi: ul. Potoki, ul. Jaśminowa i ul. Bocheńska. Ul. Potoki biegnie od al. Wilanowskiej. Pierwotnie łączyła osadę Szopy Polskie osadą Potoki (obecnie obie osady traktowane są jako jedna). Droga wysypana jest żwirem [3], można znaleźć w nim tzw. warszawskie gorseciki, czyli terakotowe kafelki, które pokrywały warszawskie wnętrza lat 30-tych XX wieku [9]. Domy ciągną się wzdłuż jej zachodniej części. Od wschodu znajdują się skrawki pól i odłogi, obecnie zabudowywane przez osiedla [4]. Ul. Jaśminowa prowadzi przez zdziczałe sady od północnego wschodu. Natomiast ul. Bocheńska jest gliniasta i wyboista, pnie się w górę skarpy w kierunku północno zachodnim [4], gdzie robi się coraz węższa i miejscami w ogóle zanika [3]. Centrum dawnej osady wyznacza skrzyżowanie tych ulic. Stoi tam pompa ręczna [5], wyprodukowana w węgierskich zakładach Mohácsi Vasöntöde [13].

Większość przedwojennych zabudowań zamieszkują osoby starsze. Są to drewniane chatki, gospodarstwa oraz działki rolne oraz jeden dworek [10], Wiele budynków jest zrujnowanych, wiele wielokrotnie przebudowywanych [12], niektóre stoją puste [4]. Są to adresy: ul. Potoki #1, #3, 5 (najstarsze), #7, #7a, #9, przedwojenne budynki przy ul. Bocheńskiej o numerach 5, #7, #8, #10, #14, #16, #18 i #29 [12] oraz ul. Bocheńska #1, #3, #21, #27 i ul. Jaśminowa #1, #1b, #2.

Całość tworzy typowo wiejską zabudowę z piaszczystą i dziurawą drogą. Między domkami na poetkach dojrzewają pomidory i ogórki, jest gołębnik i sad z jabłoniami. Na podwórkach grzebią kury, kaczki, kogut [11]. Mieszkańcy korzystają ze studni głębinowej. Dla wszystkich są opatulone słomą hydranty. Elektryczność pojawiła się w latach 50-tych XX wieku, gazu nadal nie ma, w piecu pali się szczapami wycinanymi z zagajników [4].

Obiekty, pomniki, tablice:

Pierwszym domem, który powstał we wsi Potok w 1880 roku jest dworek przy ul. Potoki #5. Jego właścicielem był Bonifacy Pyzel [10]. Od frontu znajduje się ganek [12], jest zbudowany jest z cegły, nie ma fundamentów. Trzy rodziny mieszkały w nim do 2003 roku. Później popadł w ruinę. Jeszcze w 2014 roku miał dach pokryty papą, w 2016 roku był już zawalony. Obiekt jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków [11].

XVIII wiek i wcześniej:

Szopy to dawna wieś szlachecka, wymieniana po raz pierwszy w 1456 roku. Od XVII wieku należała do zakonu karmelitów bosych, a po 1795 roku stała się własnością rządową. Od XVIII wieku istniał podział na Szopy Polskie (w rejonie Królikarni oraz na południe od niej) i Szopy Niemieckie (pod koniec XVIII wieku władze pruskie osadziły po zachodniej stronie obecnej ul. Puławskiej kolonistów niemieckich na terenie folwarku) [1].

Istnieje podanie, że kiedy przejeżdżał tędy hrabia, zapytał woźnicę o nazwę wsi. Ten odpowiedział, że "to Szopy Kradzieje, bo mieszkają tu sami złodzieje szabrujący na pańskich polach, a Szopy, bo biedne chałupy mają". Hrabiemu nie spodobała się nazwa i na cześć źródeł bijących ze skarpy nazwał wioskę Szopy Potoki. Inna wersja wskazuje, że nazwa pochodzi od rodziny Szopskich, która miała tu znaczny majątek [4].

XIX wiek:

Na obszarze Szop Polskich działały liczne zakłady ogrodnicze i uprawa wina. W 1827 roku w Szopach Polskich było 26 domów zamieszkiwanych przez 140 mieszkańców. Pierwotnie, wraz z Mokotowem, należały do terenów Ujazdowa [6]. W XIX wieku powstała na terenie osady Szopy Polskie ul. Bocheńska (chociaż nazwa została jej nadana w okresie międzywojennym) [12]. Również ul. Jaśminowa (nazwa pojawiła się na planach w 1958 roku [14]) powstała na początku XIX wieku jako część drogi podskarpowej biegnącej z Sielc do Służewa. Do Warszawy została włączona jako ul. Piaseczyńska. Pozostawała niemal niezabudowana, nie licząc dwóch domów [14].

Wieś Potoki (Potok) powstała na początku XIX wieku na południe od Szop Polskich. Przez jej środek, aż do Szop Polskich prowadziła ul. Potoki [3]. W 1827 roku Potoki liczyły zaledwie dwa domy oraz 12 mieszkańców. W 1887 roku wieś liczyła 63 mieszkańców i posiadała 29 mórg ziemi (czyli około 16.24 ha) i należała do gminy Wilanów [13].

W 1916 roku Szopy Polskie wraz innymi okolicznymi wsiami (Siekierki folwark, Siekierki Duże I i II, Siekierki Małe, Czerniaków folwark i wieś, Szopy Polskie (Nowy Sad) folwark, Szopy Niemieckie [8]) zostały włączone w granice Warszawy [1] na mocy rozporządzenia generał-gubernatora von Beselera [8]. Niektórzy chłopi znaleźli pracę w mieście. Bogatsi wydzierżawili od nich pola, aby ziemia się nie zmarnowała [4].

Okres międzywojenny:

Przed II wojną światową było tu wiele gospodarstw i osada tętniła życiem [4]. W 1935 roku tereny należały do Folwarku Służew (na południowym wschodzie) lub do Szop Niemieckich i Szop Francuskich jako grunty orne (część północna) [2]. Na części map pojawiają się również w tym miejscu nazwy: Szopy Niemieckie, Henryków czy Wierzbno [3]. Z kolei wieś Potoki około 1920 roku liczyła 7 domostw, a w 1933 roku 10 domostw. W 1938 roku Potoki zostały włączone w granice Warszawy [13].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Granica Warszawy

[1930] Granica Warszawy (źródło)

Potok i Szopy Polskie

[1931] Potok i Szopy Polskie (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Zabudowa osady nie uległa większym zniszczeniom podczas II wojny światowej [13].

Odbudowa stolicy:

W 1946 roku władze odebrały grunty i udostępniły jako teren komunalny. Zabronili mieszkańcom remontować domy, aby ich zniechęcić, a potem przejąć ziemię [4]. Mówiono, że władze skazały wieś na tzw. śmierć techniczną [7].

Andrzej Żebrowski, urodzony w 1915 roku, opowiada, że gdy był prezesem kółka rolniczego to 14 ciągników i 12 ludzi uprawiało tu chrzan. Wieś zamieszkiwało 150 osób. Z czasem uprawianie ziemi przestało się opłacać i ludzie zaczęli opuszczać osadę [4].

Czasy PRL-u:

W latach 70-tych XX wieku władze PRL planowały, by na terenie Szop Polskich powstał park przyjaźni polsko-radzieckiej im. Leonida Breżniewa. Mieszkańcy mieli być wysiedleni. Kiedy pojawiła się Solidarność, projekt zarzucono [4]. Potem pojawił się pomysł budowy pola golfowego, który również nie został zrealizowany [4].

W 1987 roku na wschód od ul. Potoki znajdowały się ogródki działkowe z altankami, zlikwidowane około 2000 roku. Latem w ogródkach koczowali podobno ludzie ze Wschodu. Istnieją legendy miejskie o strzelaninach czy o znalezionej ludzkiej głowie. Na pewno na opuszczonych działkach mieszkali bezdomni, czasem osoby poszukiwane przez policję [4].

Przemiany 1989-2000:

Część mieszkańców w końcu lat 90-tych XX wieku zgłosiła wnioski o zasiedzenie działek i uzyskała korzystne orzeczenie. Miasto Warszawa od pozostałych zaczęło około 2005 roku żądać zawarcia krótkoterminowych umów dzierżawy [7], w związku z czym nie mogli już ubiegać się o zasiedzenie.

XXI wiek:

Dla rejonu obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego "Pod Skocznią". Przewiduje on podniesienie rangi ul. Jaśminowej do klasy drogi dojazdowej, wzdłuż której ma prowadzić ścieżka rowerowa [14]. Osada leży w granicach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, co również wpływa na ograniczenia w zagospodarowaniu terenu. Potencjalnie mogą tu powstawać domy jednorodzinne o maksymalnej wysokości do 10 m, stojące na działce o powierzchni minimum 1500 m2 [4].

W latach 10-tych XX wieku na terenach na wschód od ul. Potoki i ul. Jaśminowej (tzw. Park Pod Skocznią) zaczęła powstawać zabudowa wielorodzinna [4].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Plan miejscowy okolicy

[2008] Plan miejscowy okolicy (źródło)

Szopy Polskie

[2008] Szopy Polskie (źródło)

Szopy Polskie

[2008] Szopy Polskie (źródło)

Szopy Polskie

[2008] Szopy Polskie (źródło)

Szopy Polskie

[2008] Szopy Polskie (źródło)

Gorseciki

[2008] Gorseciki (źródło)

Ul. Bocheńska ze skarpy warszawskiej

[2011] Ul. Bocheńska ze skarpy warszawskiej (źródło)

Potoki 3

[2011] Potoki 3 (źródło)

Centrum dawnej wsi

[2011] Centrum dawnej wsi (źródło)

Studnia

[2011] Studnia (źródło)

Dworek

[2011] Dworek (źródło)

Ulica Bocheńska

[2011] Ulica Bocheńska (źródło)

Ulica Bocheńska, dom nr 14

[2011] Ulica Bocheńska, dom nr 14 (źródło)

Krzyż przy ul. Potoki

[2013] Krzyż przy ul. Potoki (źródło)

Budynek przy ul. Potoki

[2013] Budynek przy ul. Potoki (źródło)

Wejście do dworku

[2013] Wejście do dworku (źródło)

Pola

[2013] Pola (źródło)

Dworek

[2013] Dworek (źródło)

Potoki

[2013] Potoki (źródło)

Szopy Polskie

[2013] Szopy Polskie (źródło)

Szopy Polskie

[2013] Szopy Polskie (źródło)

Ul. Potoki 7

[2013] Ul. Potoki 7 (źródło)

Ul. Bocheńska 29

[2013] Ul. Bocheńska 29 (źródło)

Szopy Polskie

[2013] Szopy Polskie (źródło)

Ul. Bocheńska 2

[2013] Ul. Bocheńska 2 (źródło)

Ul. Potoki 9

[2013] Ul. Potoki 9 (źródło)

Ul. Potoki 7a

[2013] Ul. Potoki 7a (źródło)

Ul. Potoki 7

[2013] Ul. Potoki 7 (źródło)

Ulica Bocheńska

[2014] Ulica Bocheńska (źródło)

Ulica Bocheńska, dom nr 8

[2014] Ulica Bocheńska, dom nr 8 (źródło)

Ulica Bocheńska, dom nr 2, w tle Potoki 9

[2014] Ulica Bocheńska, dom nr 2, w tle Potoki 9 (źródło)

Jaśminowa 1b i nr 1

[2015] Jaśminowa 1b i nr 1 (źródło)

Ul. Jaśminowa

[2015] Ul. Jaśminowa (źródło)

Potoki 5

[2015] Potoki 5 (źródło)

Potoki 5

[2015] Potoki 5 (źródło)

Potoki 5

[2015] Potoki 5 (źródło)

Potoki 1

[2015] Potoki 1 (źródło)

Potoki 1

[2015] Potoki 1 (źródło)

Potoki 7

[2015] Potoki 7 (źródło)

Ulica Bocheńska

[2015] Ulica Bocheńska (źródło)

Zrujnowany dworek

[2016] Zrujnowany dworek (źródło)

Centrum wsi

[2016] Centrum wsi (źródło)

Ul. Bocheńska 7

[2016] Ul. Bocheńska 7 (źródło)

Ul. Potoki 9

[2016] Ul. Potoki 9 (źródło)

Teren wsi

[2016] Teren wsi (źródło)

Potoki 5

[2017] Potoki 5 (źródło)

Opis przygotowano: 2018-01