Gmach GUS (al. Niepodległości #208) został zaprojektowany w stylu modernistycznym. Składa się z trzech połączonych skrzydeł, kształtem przypomina literę „Y”. Rozwiązanie miało na celu zapewnienie optymalnego oświetlenia i naturalnego nasłonecznienia w ciągu dnia. Budynek jest siedmiopiętrowy, a jego ostatnia kondygnacja jest cofnięta. Pierwsze piętro, poza sufitem parteru, opiera się również na filarach [1], pod którymi jest możliwość przejazdu. Rzut trójskrzydłowego obiektu jest pierwowzorem gmachu UNESCO w Paryżu, który powstał w 1959 roku [2]. W skład kompleksu wchodzi również budynek archiwum GUS i świetlik czytelni w południowej części oraz garaż w kształcie rotundy we wschodniej części. Wewnątrz uwagę przykuwają kielichowe słupy konstrukcyjne [9].

Z koncepcją budowy i rozbudowy budynku byli powiązani m.in. Tadeusz Kobylański, Maria Markiewicz, Aleksander Markiewicz i Halina Skibniewska [2]. Jednak głównym twórcą koncepcji urbanistycznej gmachu był to Romuald Gutt, wybitny architekt modernistyczny, Profesor Akademii Sztuk Pięknych i Politechniki Warszawskiej. Projektował zarówno pojedyncze domy, jak i szkoły, obiekty użyteczności publicznej czy cmentarze wojenne. Jak mówił „architektura nie jest celem samym w sobie. Powinna ona przede wszystkim służyć społeczeństwu. Architekt, zużywając minimalną ilość środków, powinien ofiarować społeczeństwu wygodę i piękno – zawarte w zadziwiająco nieraz prostych rozwiązaniach”. W 1966 roku otrzymał pierwszą Honorową Nagrodę SARP. Był członkiem honorowym Towarzystwa Urbanistów Polskich [1].

Projekt konstrukcyjny gmachu opracował Zbigniew Wasiutyński, Profesor Politechniki Warszawskiej. Specjalizował się w konstrukcji mostów żelbetowych [6].

Budynek został stworzony na potrzeby Głównego Urzędu Statystycznego, który nadal się w nim znajduje [5].

Przed gmachem GUS znajduje się tablica pamiątkowa Tchorka. Znajduje się na niej napis "Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w lipcu i sierpniu 1944 roku hitlerowcy rozstrzelali około 30 osób ludności cywilnej"

Na budynku znajduje się również tablica „Pamięci zmarłych, pomordowanych i poległych polskich statystyków, którzy swoją rzetelną pracą w ciągu dwóch wieków utorowali nam drogę w przyszłość”, umieszczona w 1993 roku z okazji 200-lecia polskiej statystyki i 75-lecia istnienia Głównego Urzędu Statystycznego.

W XVIII wieku na tym terenie znajdowały się pola uprawne mieszkańców Nowej Wsi, lokowanej w latach 1780-1785. Była ona położona bardziej na północ, między dzisiejszymi placami Politechniki i Zbawiciela.

W 1820 roku grunty orne należące do mieszkańców Nowej Wsi zaborca rosyjski przeznaczył na utworzenie Mokotowskiego Pola Wojennego, czyli placu musztry zaborczych wojsk. Dwie dekady później Rada Administracyjna Królestwa Polskiego zdecydowała o utworzeniu toru wyścigów konnych. W miejscu, gdzie znajduje się wschodnie skrzydło gmachu przebiegał tor wyścigowy. W 1910 na południowy zachód od toru utworzono pierwsze warszawskie lotnisko, w większości położone w na obszarze obecnego Pola Mokotowskiego. Zachodnie skrzydła budynku GUS-u znajdują się w miejscu, gdzie istniały pierwsze budynki lotniska cywilnego, na granicy z torem wyścigowym [10] oraz fabryka [12]. Pierwsza polska fabryka samolotów oraz pierwsza polska szkoła lotnicza "Awiata" powstała z inicjatywy książąt St. i K. Lubomirskich. Budynki fabryczne stanęły na wielkim terenie wydzierżawionym od władzy wojskowej [16], w miejscu gdzie zbiegała się ulica Wawelska i tor wyścigów konnych. Po drugiej stronie ulicy Topolowej, znajdowała się rampa kolejowa, budynki wojskowe i strzelnica [11].

W 1935 roku z przedłużenia ulicy Topolowej w kierunku południowym powstała Aleja Niepodległości. Po śmierci Józefa Piłsudskiego powstał nowy plan urbanistyczny dzielnicy reprezentacyjnej oraz monumentalnej alei biegnącej w stronę ulicy Polnej [11].

Na zdjęciu lotniczym z 1935 roku, na zachód od toru wyścigowego widoczny jest teren Zakładów Szybowcowych Antoniego Kocjana, z charakterystycznym budynkiem z łamanym dachem. Budynek przy ulicy to poczekalnia LOT, obok wydłużonego owalnego kwietnika [15]. Cywilny port lotniczy obsługiwał połączenia międzynarodowe Warszawa – Praga – Strasburg – Paryż. W początkowej fazie mieścił się w wagonach kolejowych. W 1922 roku przeniósł się do tego budynku. Pierwszym cywilnym gospodarzem był „Aerolloyd”. Ostatni, który nim zawiadywał był „Aerolot”. Port dysponował własnym zapleczem, którym były warsztaty lotnicze. Zajmowały trzy hangary. Pierwsze dwa stanowiły miejsce serwisu płatowców (na północ od poczekalni oraz po drugiej stronie ulicy w miejscu wyciętej w trawie róży wiatrów). W dużym hangarze technicznym, widocznym w zachodniej części na zdjęciu z 1935 roku, dokonywano prac remontowych [17]. Hangary wyburzono z racji przeniesienia PLL LOT na lotnisko Okęcie. Obiekty użytkował Aeroklub Warszawski [15].

Podczas II wojny światowej lotnisko zajęli Niemcy, gdzie stacjonowały siły przeciwlotnicze. Podczas Powstania Warszawskiego obszar Pola Mokotowskiego jako teren otwarty utrudniał walkę partyzantom [13][14].

Po wojnie zaczęto szukać odpowiedniego miejsca do funkcjonowania GUS-u. Zdecydowano się na budowę siedziby od nowa, przy skrzyżowaniu ulicy Wawelskiej i alei Niepodległości. Budowę rozpoczęto w 1948 roku. Nowoczesny na owe czasy, trójskrzydłowy gmach z ogrzewaniem sufitowym, został oddany do użytku w 1951 roku. Wewnątrz budynku znajdowały się przestrzenne sale konferencyjne oraz stołówka pracownicza. Obok gmachu przewidziano powierzchnię rekreacyjną [8].

Od momentu powstania budynek funkcjonuje w niezmienionym stanie.