Cmentarz Kaukaski


Cmentarz Kaukaski

Ten niewielki cmentarz, jeden z dwóch cmentarzy muzułmańskich w Warszawie, należy do kompleksu na Powązkach. Funkcjonował przez kilkanaście lat w XIX wieku, od tego czasu został opuszczony i niszczeje. Obecnie nie ma na nim już dawnych nagrobków, z wyjątkiem dwóch obiektów (głazu oraz piaskowcowej kolumny). Kilka niewielkich grobów pojawiło jednorazowo się w 2006 roku.

cmentarzcmentarzrejestr zabytkówrejestr zabytków

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Młynarska
  • Rok powstania:  1830-1839
  • Obszar MSI:  Powązki
  • Wysokość:   0 m
  • Funkcja:  sakralna
  • Styl: 
  • Związane osoby:

Opis urbanistyczny:

Przy ulicy Młynarskiej #60 znajduje się jeden z dwóch cmentarzy muzułmańskich w Warszawie [2]. Muzułmański Cmentarz Kaukaski (tzw. Mizar) jest niewielką i niepozorną nekropolią [2]. Ogrodzony jest ceglanym murem z wielką stalową bramą [4], na której znajduje się tablica z nazwą cmentarza, dewastowana kilka razy w roku [8].

Cmentarz nie ma ochrony ani monitoringu [8]. Większość nagrobków nie zachowała się. Jedynym elementem przyciągającym uwagę jest wysoka piaskowcowa kolumna nagrobna gen. Zachariasza Kieńskiego. Między krzakami, pod murem znajdują się niewielkie pagórki z tabliczkami z drewna i kamienia [4]. Cmentarz jest niedostępny dla zwiedzających.

Wśród pochowanych tu osób był gen. Zachariasz Kieński, zmarły w Toskanii. Jego nagrobek, połączony z nagrobkiem jego żony Wilhelminy, ma formę kolumny na cokole ozdobionej tzw. tamgą (herbem tatarskim). Oprócz niego II wojnę światową przetrwały 3-4 nagrobki: głaz z mogiły Aleksandra Buczackiego (myli się go z Janem Murza Tarakiem Buczackim, pierwszym tłumaczem Koranu na język polski [2]), nagrobek podporucznika Aleksandra Melecha i nagrobek pułkownika kozaków Inaluka Kazbekowa [1].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Przed założeniem tego cmentarza wyznawców islamu grzebano na polach między Czerniakowem a Siekierkami [6]. Muzułmanie rozpoczęli starania o własny cmentarz [1]. W 1830 roku (1939 albo 1939 1938 [1]) gmina muzułmańska zakupiła placyk od gminy ewangelicko-augsburskiej za 2152 ruble [5] (998 m2, według innego źródła 0.3 ha) [1]. Z początku grzebano tu głównie wojskowych z rosyjskiej armii, później też cywili, np. przyjezdnych kupców. Na ich nagrobkach umieszczano polskie, rosyjskie lub arabskie inskrypcje [8]. Prostych żołnierzy i podoficerów grzebano bezpłatnie, na ich nagrobkach nie ryto żadnych napisów [1].

Opieka nad cmentarzem należała do władz wojskowych, które doprowadziły do powstania nekropolii, jednak władze nie zajmowały się cmentarzem. Przez całe lata armia usiłowała przerzucić odpowiedzialność na władze miejskie. Już w 1851 roku cmentarz przedstawiał obraz skrajnego zaniedbania. Dopiero w 1853 roku po interwencji feldmarszałka Iwana Paskiewicza nekropolia otrzymała nowe ogrodzenie, które trzeba było wielokrotnie naprawiać [1].

Rosły tu drzewa i gęste krzewy. W cieniu rozłożystych kasztanów i akacji znajdowały się białe płyty zdobione półksiężycami. Cmentarz szybko się zapełniał [1]. Ponieważ Koran zabrania chowania zmarłych na szczątkach innych wiernych [5], w 1867 roku powstał nowy cmentarz przy ul. Tatarskiej, a rok później zaprzestano pochówków przy ul. Młynarskiej [1].

Pozostawiony cmentarz stawał się coraz bardziej zapuszczony, znikały kolejne nagrobki i roślinność. Pod koniec XIX wieku planowano przenieść ocalałe pomniki na nowy cmentarz, nie doszło to jednak do skutku [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Brama wejściowa

[1876] Brama wejściowa (źródło)

Jeden z grobów

[1876] Jeden z grobów (źródło)

Nagrobki płk Inaluka Kazbekowa i gen. Zachariasza Kieńskiego

[1876] Nagrobki płk Inaluka Kazbekowa i gen. Zachariasza Kieńskiego (źródło)

Stary cmentarz muzułmański

[1892] Stary cmentarz muzułmański (źródło)

Nagrobek gen. Zachariasza Kieńskiego

[1903] Nagrobek gen. Zachariasza Kieńskiego (źródło)

Okres międzywojenny:


Okres międzywojenny

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Podczas II wojny światowej pochowano tu trzech Karaimów, których pogrzebano na tym cmentarzu, aby zmylić Niemców i ocalić ich rodziny. W czasie Powstania Warszawskiego wszystkie okoliczne cmentarze były miejscem walk, co dopełniło dzieła zniszczenia [1]. Walczyły tu bataliony „Wigry” i „Antoni” Armii Krajowej [3]. Pomnik Kieńskiego w czasie wojny stracił urnę wieńczącą go kolumnę [1]. Okresu walk nie przetrwała również dokumentacja cmentarza.

Odbudowa stolicy:

W 1956 roku wokół cmentarza ustawiono kamienne ogrodzenie z zamkniętą bramą, bez żadnej informacji o przeznaczeniu terenu [1].

Czasy PRL-u:

W 1969 roku cmentarz zajmował ok. 1200 m2 [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Nagrobek gen. Zachariasza Kieńskiego

[1968] Nagrobek gen. Zachariasza Kieńskiego (źródło)

Przemiany 1989-2000:

Cmentarz został wpisany do rejestru zabytków 7 czerwca 1992 roku pod numerem 1523 [3].

XXI wiek:

W 2006 roku przy murze pojawiły się cztery mogiły i sześć prowizorycznych tabliczek z personaliami zmarłych [1]. Byli to najprawdopodobniej Czeczeni. W prasie pojawiły się wówczas opinie, że cmentarz jest nadal czynny [9].

3 lipca 2014 roku, razem z pozostałymi pięcioma nekropoliami tworzącymi zespół zabytkowych cmentarzy wyznaniowych na Powązkach, cmentarz został uznany za pomnik historii [3].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Nagrobek Zachariasza Kieńskiego

[2005] Nagrobek Zachariasza Kieńskiego (źródło)

Nowe kopce

[2005] Nowe kopce (źródło)

Teren cmentarza

[2008] Teren cmentarza (źródło)

Teren cmentarza

[2008] Teren cmentarza (źródło)

Nagrobek Zachariasza Kieńskiego

[2010] Nagrobek Zachariasza Kieńskiego (źródło)

Tablica

[2010] Tablica (źródło)

Brama

[2010] Brama (źródło)

Brama

[2012] Brama (źródło)

Tablica informacyjna

[2012] Tablica informacyjna (źródło)

Teren cmentarza

[2012] Teren cmentarza (źródło)

Cmentarz

[2012] Cmentarz (źródło)

Cmentarze zaliczane do pomnika historii

[2014] Cmentarze zaliczane do pomnika historii (źródło)

Wejście na cmentarz

[2016] Wejście na cmentarz (źródło)

Opis przygotowano: 2019-04