Żółta Karczma


Żółta Karczma

Willa stylizowana na włoską powstała w połowie XIX wieku jako oberża (jadalnia na dole, pokoje na górze). Na początku XX wieku popadła w ruinę, bywał w niej (u przyjaciela) Konstanty Gałczyński. W dwudziestoleciu międzywojennym była to szkoła i hotel dla psów myśliwskich. Po II wojnie światowej willa ponownie zaczęła podupadać, aż w latach 80-tych, po remoncie, stała się siedzibą Muzeum Polskiego Ruchu Ludowego.

muzeummuzeumrejestr zabytkówrejestr zabytkówwzniesieniewzniesieniezabytkowy budynekzabytkowy budynek

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   Aleja Wilanowska
  • Rok powstania:  1852-1858
  • Obszar MSI:  Stegny
  • Wysokość:   15 m
  • Funkcja:  edukacyjna
  • Styl:  historyzm (neo)
  • Związane osoby: Branicki Adam, Gałczyński Konstanty Ildefons, Graban Wanda, Kossuth Halina, Lanci Franciszek Maria, Umeda Ryochu

Opis urbanistyczny:

Żółta Karczma (al. Wilanowska #204) zbudowana została z przeznaczeniem na oberżę [8]. Budynek stylem przypomina włoskie neorenesansowe wille podmiejskie [2]. Przy niewielkich rozmiarach budynku bryła jest znacznie zróżnicowana, co ma tworzyć wrażenie „narastania” budowli oraz malowniczego wkomponowania w krajobraz [10]. Willa stoi na niewielkim pagórku, będącym fragmentem skarpy warszawskiej. Tuż obok w dół wąwozem prowadzi droga do Wilanowa. Dzisiaj to trasa z sześcioma pasami ruchu, kiedyś była znacznie węższa, obsadzona szpalerami drzew, podobnie jak al. Sobieskiego [9]. Mieści się tutaj Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego. W ogrodzie znajduje się zespół rzeźb portretowych działaczy polskiego ruchu spółdzielczego [6]. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków pod numerem 533 [11].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:

Al. Wilanowska powstała jako droga łącząca Milanów (dziś Wilanów) ze Służewem. W 1775 roku przedłużono ją do traktu Puławskiego i uregulowano w szeroką aleję, obsadzoną drzewami. Biegła głównie wśród podmokłych łąk i pól [13].

Według niepewnych źródeł pierwszy budynek karczmy powstał w tym miejscu w 1770 roku [11]. Według ustnych przekazów była to sokolnia w której hodowano sokoły dla króla Sobieskiego [1].

XIX wiek:

Budynek powstał według projektu Franciszka Marii Lanciego [1] w latach 1852-1858 w duchu toskańskich willi renesansowych [3] (neorenesansu toskańskiego [6]). Inspiracją był dom ogrodnika w parku Sanssouci w Poczdamie zaprojektowany przez K.F Schinkel’a dla króla Prus [10]. Rezydenci wilanowscy przeznaczyli obiekt na oberżę służącą podróżnym [2] zwaną „Belle-Vue” (z francuskiego piękny widok) [1]. Nad drzwiami umieszczono napis: Spoczynek w pracy, w podróży wygodę, Znajdzie, kto raczy zwiedzić tę gospodę [7]. Karczma mieściła izbę szynkową na dole z pięcioma stołami i pięcioma ławami, zaś na piętrze znajdowały się pokoje gościnne [11]. Pierwotnie zespół obejmował budynek karczmy z wozownią i podwórzem otoczonym murem [6], gdzie była stajnia, chlew i studnia [1]. W pobliżu znajdowała się też sad [9]. Urządzeniem ogrodu zajmował się ogrodnik Zbraniecki z Morysina [14]. Na początku XX wieku karczma zbankrutowała [1]. Nie wytrzymała konkurencji z powstałymi wcześniej oberżami na Wilanowie, Ursynowie i Wierzbnie [8].

Okres międzywojenny:

Około 1924 roku do baszty opuszczonego i zaniedbanego budynku [4] nielegalnie wprowadził się [1] student, a następnie wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego Ryochu Umeda, rodowity Japończyk. Do pomieszczenia w baszcie, które zajął Umeda, wchodziło się po drabinie murarskiej, gdyż schody były zawalone. Z murów odchodziły płaty żółtej farby. Odwiedzał go tam często jego przyjaciel, Konstanty Ildefons Gałczyński, by nocą prowadzić dyskusje o poezji i literaturze. Podobno to Gałczyński nazwał budynek Yellow Inn, co znaczy Żółta Karczma [4].

Adam hrabia Branicki, który odziedziczył dobra wilanowskie, nie wiedział jak wykorzystać niszczejący budynek. W tym czasie Towarzystwo Hodowli Psów Myśliwskich poszukiwało miejsca, by na obrzeżach miasta wybudować hotel dla psów, gdzie zwierzęta po sezonie polowań miały szkolić umiejętności. Branicki, będąc zapalonym myśliwym, w 1929 (1902 [8]) roku wynajął Towarzystwu zabudowania na sześć lat. Stróżem nocnym i opiekunem psów został początkowo Umeda. Uroczyste oficjalne otwarcie psiarni miało miejsce 18 maja 1930 roku. W tym roku odnowiono budynki, zadaszono pomieszczenie treserni, położono nowe podłogi i wymieniono piece. Efekty pracy ze zwierzętami były widoczne już podczas jesiennych polowań, kiedy psy z Żółtej Karczmy we wszystkich klasach zdobyły pierwsze nagrody [1]. W Żółtej Karczmie rezydowało naraz nawet kilkadziesiąt psów. Otrzymywały dziennie pół kilo mięsa, pół kilo warzyw, 300 gramów różnych kasz lub ryżu i 100 gramów tłuszczu, były czyszczone i czesane. Do Żółtej Karczmy należało pięć włók, gdzie były tresowane. Ponadto ćwiczyły na terenach przyszłego pola wyścigowego oraz na terenach Służewca należących do p. Klawego. Było tam sporo zwierzyny, zajęcy, kuropatw, krzaki z królikami i stawy na lato [4].

Od 25 stycznia 1931 roku Towarzystwo Hodowli Psów Myśliwskich zaczęło organizować w Żółtej Karczmie wykłady o wyżłach i metodach ich tresury, na które zapraszano wszystkich myśliwych. Wykładowcą był treser pensjonatu pan Bielawski, który pogadanki ilustrował pokazami umiejętności [1]. Pod koniec 1932 roku prowadzenie Zakładu Hodowli i Tresury Psów Myśliwskich przejął pan Kowaluk. Zakład został w 1937 roku przeniesiony do Radzymina [4].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Żółta Karczma

[1929] Żółta Karczma (źródło)

Żółta Karczma, z lewej wozownia

[1930] Żółta Karczma, z lewej wozownia (źródło)

Żółta Karczma

[1930] Żółta Karczma (źródło)

Żółta Karczma - szkolenie psów

[1930] Żółta Karczma - szkolenie psów (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Budynek odegrał ważną rolę na początku Powstania Warszawskiego, gdy dowodzona przez porucznika Zenona Osińskiego "Wiktora" czwarta kompania Wojskowej Służby Ochrony Powstania urządziła tu punkt wypadowy na pozycje niemieckiej artylerii przeciwlotniczej w klasztorze Dominikanów [12]. ]. Budynek przetrwał okupację bez większych zniszczeń [1].

Odbudowa stolicy:

Kompleks został zdewastowany po 1945 roku, zachowano jedynie budynek karczmy [6], nazywanej Starą Wieżą. Często zmieniający się lokatorzy posesji nie dbali o posiadłość [5], przez co coraz bardziej niszczała.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Służew. Dawna Sokolnia

[1948] Służew. Dawna Sokolnia (źródło)

Żółta Karczma z dołu

[1953] Żółta Karczma z dołu (źródło)

Czasy PRL-u:

W latach 70-tych XX wieku budynek chciano rozebrać, jednak nie dopuściło do tego Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Dzięki jego staraniom budynek znacjonalizowano (w 1966 roku posiadłość stała się własnością Skarbu Państwa [1]), w 1971 roku obiekt wpisano do rejestru zabytków, a w latach 1978-1985 przeprowadzono kapitalny remont według projektu Haliny Kossuth [11] i Wandy Graban [6] z przeznaczeniem na Muzeum Historii Ruchu Spółdzielczego, obecnie znanego pod nazwą Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego [11]. Muzeum zostało powołane do życia decyzją z 8 marca 1984 roku. Muzeum interesuje się działalnością partii i stronnictw politycznych, organizacji społeczno-zawodowych, młodzieżowych, spółdzielczych i innych tworzonych w środowisku wiejskim [2]. Placówka zgromadziła ok. 45 tys. eksponatów [12].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Zniszczona karczma

[1966] Zniszczona karczma (źródło)

Żółta Karczma

[1979] Żółta Karczma (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Żółta Karczma

[2009] Żółta Karczma (źródło)

Żółta Karczma

[2009] Żółta Karczma (źródło)

Żółta Karczma

[2014] Żółta Karczma (źródło)

Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego

[2014] Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego (źródło)

Żółta Karczma

[2015] Żółta Karczma (źródło)

Ogród muzeum

[2015] Ogród muzeum (źródło)

Wejście do muzeum

[2016] Wejście do muzeum (źródło)

Budynek

[2016] Budynek (źródło)

Budynek z wieżą

[2016] Budynek z wieżą (źródło)

Budynek

[2016] Budynek (źródło)

Budynek

[2016] Budynek (źródło)

Budynek

[2016] Budynek (źródło)

Budynek

[2016] Budynek (źródło)

Żółta Karczma - wejście

[2017] Żółta Karczma - wejście (źródło)

Opis przygotowano: 2017-10