Kompleks więzienny na Białołęce tworzy Areszt Śledczy Warszawa-Białołęka (większa część kompleksu na wschodzie) oraz Zakład Karny (mniejszy obszar na zachodzie).

Areszt Śledczy (ul. Ciupagi #1) [1] jest jednostką organizacyjną Służby Więziennej podlegającą Dyrektorowi Okręgowemu Służby Więziennej w Warszawie [2]. Jest to areszt dla mężczyzn (tymczasowo aresztowanych, deportowanych z innego państwa na podstawie umów międzynarodowych w tym Europejskiego Nakazu Aresztowania, skazanych wobec których toczą się postępowania przed sądem w innych sprawach, odbywających karę pozbawienia wolności po raz pierwszy, recydywistów w warunkach zakładu półotwartego oraz młodocianych [2]. Areszt może pomieścić 1394 osadzonych (nie licząc Oddziałów Zewnętrznych) [2]. Jest to największy tego typu obiekt w Europie. Składa się z czterech czteropiętrowych pawilonów Oddziałów Penitencjarnych oraz Oddziału Szkoły [1] Centrum Kształcenia Ustawicznego. Cele, pokoje widzeń adwokackich i przesłuchań oraz inne pomieszczenia połączone są podziemnymi jednokierunkowymi korytarzami, a każdy pas ruchu oddziela od drugiego gruby mur [2]. Co kilkadziesiąt metrów są kraty ograniczające ruch w obrębie jednego pawilonu, monitorowane przez kamery [4]. Na poziomie piwnic znajdują się magazyny, łaźnie, depozyty, biblioteka, kaplica, warsztaty remontowe, oraz pomieszczenia medyczne z pracownią RTG i gabinetem stomatologicznym. Obecnie łaźnie są w każdym oddziale, wcześniej należało schodzić do podziemi pod prysznice ogólne. Odnowiona jest też nowoczesna kuchnia, w której gotuje się dziennie około 1000 litrów zupy, 1400 kilogramów ziemniaków i smaży ok. 1800 kotletów [4]. W oddzielnym budynku znajduje się Studio TVB 7 i radiowęzeł Radia Białołęka oraz studio telewizji kablowej, które cieszą się dużą popularnością. Wydawany jest dwumiesięcznik Głos Białołęki [2]. Skazani mają do dyspozycji bibliotekę z księgozbiorem ok. 10.000 woluminów [3]. Na sali widzeń znajduje się kantyna. Przed aresztem działa też bufet-poczekalnia, gdzie można zamówić obiad dla osoby odwiedzanej. Rzeczy zakupione muszą zostać zjedzone podczas widzenia lub zabrane przez osobę odwiedzającą. Na Sali widzeń jest kącik z zabawkami dla dzieci. Istnieje możliwość otrzymania widzenia bez dozoru w jednym z dwóch pomieszczeń zamykanych na klucz [15].

Zakład Karny ma dodatkowe 470 miejsc [3]. Na jego terenie znajduje się pięć budynków parterowych przeznaczonych na pawilony mieszkalne dla skazanych, budynek wartowni ze stanowiskiem dowódcy zmiany, budynek administracji, sala widzeń z kantyną dla skazanych, brama wjazdowa, budynek przejścia i warsztat remontowy [3].

Według jednej z legend miejskich w jednej z cel (drugi pawilon na trzecim piętrze) jeszcze od czasów komuny straszy duch. Podobno jeden z więźniów się w niej powiesił, kolejny słysząc jęki wylądował w szpitalu psychiatrycznym. W efekcie celę zamurowano, lecz odgłosy słychać nadal, nawet podczas przechodzenia obok celi [5].

Około 140 skazanych jest zatrudnionych, 80% spośród nich poza terenem Zakładu Karnego w systemie bez konwojenta. Prawie 60% swoją pracę wykonuje nieodpłatnie. W zakładzie służbę pełni 156 funkcjonariuszy oraz 20 pracowników cywilnych. Pracę wychowawczą wykonuje 14 wychowawców oraz 3 psychologów. Przy Zakładzie Karnym funkcjonuje drużyna piłkarska oraz nieetatowa drużyna przeciwpożarowa [3].

Na terenie obiektu był kręcony film Symetria [1]. Nagrania dokonano w III pawilonie aresztu śledczego. Wówczas po raz pierwszy w Polsce udostępniono ekipie filmowej fragment aresztu nie izolując jej od żyjącego swoim życiem więzienia [16].

13 grudnia 2011 roku z okazji 30 rocznicy wprowadzenia stanu wojennego na murze aresztu została umieszczona tablica upamiętniająca Ośrodek Odosobnienia dla Internowanych. Pomysłodawcą i fundatorem tablicy było Stowarzyszenie Wolnego Słowa. Na terenie aresztu w pierwszym oddziale penitencjarnym, dokonano wówczas uroczystego otwarcia Izby Pamięci Internowanych, gdzie znajdują się liczne eksponaty przypominające nielegalną twórczość opozycjonistów: drobne dzieła sztuki, obrazy, figurki wykonane z drzewa, chleba lub z papieru oraz przedmioty codziennego użytku. Honorowy Patronat nad wydarzeniem objął Prezydent Bronisław Komorowski [2].

Do końca II wojny światowej były to niezagospodarowane tereny.

Projekt tzw. Centralnego Więzienia został przedstawiony w 1951 roku [1]. Podobno oceniający członkowie KC PZPR zwrócili uwagę na jeden z pawilonów, w którym przewidziane zostały cele jednoosobowe, a niektóre nawet dwupokojowe z łazienkami. Gdy Bierut zapytał, po co w więzieniu taki luksus, referujący sprawę wyższy oficer Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego odpowiedział, że cele te przewidziano dla "członków kierownictwa partii i rządu". Bieruta zamurowało, ale pawilon w planach pozostał [4].

Budowę więzienia oraz sąsiadujących bloków mieszkalnych dla pracowników rozpoczęto w marcu 1959 roku. W 1960 roku ukończono pierwszy pawilon, w 1961 roku drugi, natomiast w 1963 roku dwa pozostałe. Więzienie było stopniowo zasiedlane jeszcze w trakcie budowy [2]. Zgodnie z decyzją Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego więzienie zostało wybudowane przez więźniów [1], natomiast zatrudnieni funkcjonariusze w czynie społecznym wybudowali stołówkę i świetlicę, która znalazła się pośrodku osiedla mieszkających tu pracowników [2]. Pierwszym naczelnikiem został Ludwik Rokicki, który pełnił tę funkcję od 2 listopada 1960 roku do 6 lipca 1968 roku [1]. W porównaniu z ówczesnymi warunkami lokalowymi Warszawy cele pachnące farbą z parkietem na podłodze, bieżącą wodą, zlewem, prawdziwym sedesem i kącikiem higienicznym były ewenementem [12]. Na początku lat 70-tych XX wieku pawilony połączono tunelami pod powierzchnią ziemi [2].

28 kwietnia 1964 roku zmieniono nazwę na Więzienie Karno-Śledcze Warszawa Białołęka [1].

Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce areszt śledczy wraz z zakładem karnym zostały największym ośrodkiem internowanych przywódców i działaczy Solidarności [1]. W latach 1981-1982 przebywało tu ok. 600 działaczy, m.in. Bronisław Komorowski, Adam Michnik, Jacek Kuroń, Lech Dymarski, Henryk Wujec, Janusz Onyszkiewicz, Jan Rulewski, Karol Modzelewski, Seweryn Jaworski, Antoni Tokarczuk, Andrzej Sobieraj, Grzegorz Pałka, Bogdan Pietkiewicz, Władysław Bartoszewski, Andrzej Drawicz, Jan Krzysztof Kelus, Jarosław Guzy, Piotr Ikonowicz czy Gabriel Janowski [2]. Bronisław Geremek prowadził w pralni uniwersytet więzienny [4]. Skazani grupami wypuszczali byli na spacery. W niedzielę przychodzili do nich księża: ks. Sikorski, ojciec Opiela SJ i ojciec Zarzycki SJ, którzy pomagali w utrzymaniu łączności ze światem [8]. Z leżącego na podłodze linoleum wycinano stempel służący następnie do produkcji banknotów z przesłaniami ideologicznymi. Przełomowym momentem była wizyta Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Otworzono cele i internowali mogli w miarę swobodnie między nimi przechodzić [9]. Urządzano wówczas polityczne i ideologiczne dyskusje [8].

Tu była ostatnia w Polsce cela śmierci, gdy obowiązywał ten najwyższy wymiar kary. Często wywiezienie do Białołęki oznaczało, że kara nie zostanie zamieniona na dożywocie [4].

Początek Zakładu Karnego jako odrębnej jednostki datuje się na 19 marca 1991 roku [3]. W 1999 roku otwarty został nowoczesny ośrodek diagnostyczny dla 50 osadzonych, wyposażony w dwa gabinety dla psychologów i gabinet dla psychiatry, punkt biblioteczny, czytelnię i dwie świetlice [10]

Na przełomie XX i XXI wieku przetrzymywano tu gangsterów z pierwszych stron gazet, pojawiały się takie pseudonimy jak Pershing, Klepak, Malizna, Dziad, Masa, Parasol [14]. Podobno Pershing miał mieć w celi perski dywan, a gdy areszt opuszczał Leszek D. "Wańka", pod bramą orkiestra grała na przywitanie melodię z filmu Ojciec Chrzestny [17].

Centrum Kształcenia Ustawicznego rozpoczęło działalność 1 września 2005 roku. Kształci na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej, technikum i liceum ogólnokształcącego [2].

12 września 2008 roku Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości podczas uroczystej mszy św. dokonał aktu wręczenia sztandaru. Tym samym Zakład Karny znalazł się w gronie nielicznych jednostek penitencjarnych w Polsce mających sztandar [3].

Od 2015 roku odbywa się corocznie Białołęcki Bieg Wolności, upamiętniający wprowadzenie stanu wojennego w Polsce. Trasa prowadzi wokół całego kompleksu i wynosi 13 km (trzy okrążenia po 4.3 km) [7].

W 2016 roku na terenie aresztu śledczego powstał oddział terapeutyczny ATLANTIS dla skazanych uzależnionych od alkoholu [11].

W 2017 roku w zakładzie miały miejsce trzy samobójstwa (29 lipca, 10 sierpnia, 18 sierpnia). W konsekwencji odwołano dyrektora aresztu, płk. Cezarego Śmietanowskiego [6].

Tutaj wyrok odsiaduje kontrowersyjny biznesmen i działacz polityczny Zbigniew Stonoga [17].