Fort Chrzanów (ul. Kopalniana #3) stanowi typowe umocnienie pięcioboczne, z dwoma czołami stykającymi się pod kątem bliskim 180°, otoczone wałem ziemnym i fosą. Do obrony fosy służyła czołowa kaponiera i dwie barkowe półkaponiery. Komunikację wewnątrz fortu zapewniał system pochylni. W szyi fortu wzniesiono dużą kaponierę przeznaczoną do ostrzału międzypól, osłoniętą ziemnym rawelinem. Fort mierzy około 400 metrów szerokości i 200 głębokości [3], nie licząc kaponiery szyjowej. Poziom dziedzińca wewnętrznego jest pierwotnym poziomem terenu. Fort posiada ceglane koszary, znajdujące się w szyi, obsypane ziemią w celu ochrony przed pociskami. Koszary mają postać szeregu arkad z pomieszczeniami w układzie amfiladowym [4], co oznacza, że pomieszczenia połączone są drzwiami umieszczonymi w jednej linii. Cegły wykorzystane do budowy zostały wyprodukowane w znajdującej się niegdyś w pobliżu (obecnie okolice ul. Połczyńskiej) cegielni Schneidra. Fort został zbudowany na podstawie standardowego projektu gen. Konstantego I Wieliczki z 1879 r. opracowanego w Głównym Zakładzie Inżynierii.

Fort IV „Chrzanów” jest częścią pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa. W skład tego pierścienia, którego obwód liczy 46 km [1], wchodziło 19 fortów, do dzisiaj przetrwało 13 z nich. Cyfra rzymska przy nazwie oznacza numer fortu (forty pierścienia wewnętrznego oznaczane były literami) [2], a nazwa Chrzanów pochodzi od wsi, która istniała w tych okolicach w II połowie XIX wieku (szlachecka wieś rodziny Chrzanowskich, znana jako jako Macierzysz-Chrzanowo) [7].

Na podstawie decyzji władz carskich z 1879 roku (spowodowanej m.in. sytuacją geopolityczną), przekształcającej Warszawę w umocnioną twierdzę, zaplanowano utworzenie dwóch pierścieni fortów. Robotami na lewym brzegu Wisły kierował płk. A. P. Vernader. W latach 1883-1900 zbudowano Fort nr 4, od 1921 roku zwany Fort IV „Chrzanów”. Jego zadaniem było kontrolowanie dawnej szosy kaliskiej, czyli obecnej trasy do Poznania (ul. Połczyńskiej) oraz przechodzącej w odległości ok. 700 m linii Kolei Kaliskiej [2].

Klęska w wojnie z Japonią (1905) oraz trudna sytuacja gospodarcza w latach następnych zmusiła władze carskie do odejścia od rozbudowy i modernizacji przestarzałych umocnień Twierdzy Warszawa. W zbliżonym czasie w artylerii mocarstw zachodnich pojawiły się pociski zdolne burzyć dopiero co powstałe ceglane budowle. Dnia 31 stycznia 1909 roku car wydał rozkaz w sprawie kasacji Twierdzy. W jej wyniku w latach 1910-1913 wysadzono urządzenia obrony bliskiej fortu tj. kaponierę czołową i dwie barkowe, schrony i kaponierę – tradytor [5].

W latach 1927-1933 z części fortu korzystał batalion chemiczny, a resztę pomieszczeń zajmował Magazyn Broni Armijnej [6]. Połowa budynku koszarowego zostało zburzona jeszcze przed 1939 rokiem i rozebrana w okresie II wojny światowej [3].

Od 18 do 27 września 1939 roku, toczyły się tu walki pododdziałów 360 pułku piechoty, obsadzających pozycję "Blizne-Chrzanów" [1].

Po 1945 r. usunięto resztki krat fortecznych i rozebrano południową połowę ceglanych koszar szyjowych [5].

Obiekt nie był czynnie użytkowany przez WP po roku 1945. Do roku 1951, mieściła się tutaj prywatna wytwórnia garmażeryjna [6]. Jak wynika z inwentaryzacji z 1975 roku został podzielony na osiem działek. Największa obejmuje samo umocnienie i plac manewrowy za jego tylnym rowem (na nim murowana lodownia i studnia) oraz część otaczającej go równi ogniowej. Na mocy Uchwały nr 57/82 Rady Narodowej m.st. Warszawy z 6.12.1982 roku teren przeznaczono pod turystykę [5]. W 1954 roku ulica zmieniła nazwę z Fortowej na Kopalnianą [11].

W 1990 r. teren fortu został przekazany na rzecz gminy Wola, następnie gminy Warszawa-Bemowo.

Obecnie fort jest opuszczony. Jedynym istniejącym do dziś fragmentem obiektu jest część koszar szyjowych, która zachowała się w dobrym stanie technicznym. Na wałach widoczne są relikty fortyfikacji polowych (rosyjskich z lat 1914/15, polskich z 1939 oraz niemieckich z 1944), w całości jest czytelny narys, czyli rów obwodowy i obwałowania [5].

W 2001 roku tereny fortu przeszły w ręce prywatnego inwestora, a w 2002 roku obszar fortu został objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. W 2006 roku fort został wpisany decyzją nr 576/2006 do rejestru zabytków województwa mazowieckiego. Grunty wokół fortu zostały przeznaczone pod zabudowę wielorodzinną. W momencie zawierania umowy z gminą, deweloper, firma MAK-DOM, zobowiązał się do zabezpieczenia i odrestaurowania obiektu [5]. Jednak do tej pory (2014) realne działania w tym kierunku nie zostały podjęte, co jest obecnie przedmiotem sporu, w którym oprócz dewelopera uczestniczą ekolodzy, mieszkańcy i dzielnica Bemowo. Konflikt zaognił się w 2009 roku po wycince około trzystu drzew przez dewelopera. W 2013 roku miasto skierowało wniosek do sądu o unieważnienie decyzji o wieczystym użytkowaniu fort. W okresie 2002-2014 powstała zabudowa domów jednorodzinnych wzdłuż ul. Kopalnianej na północnych przedpolach Fortu: do 2002 #6B #14 #12, w roku 2005 #8 #4 #2A, w roku 2006 #2D #4A, w roku 2008 #2 #6, w roku 2009 #6C #2M #2P, w roku 2011 #2U #2W #2X #2Y #2Z a w roku 2012 #6A.

W 2015 roku na terenie warszawskiego Fortu Chrzanów znaleziono składowisko butli z gazem bojowym, prawdopodobnie użytych w czasie bitwy pod Bolimowem w 1915 roku. Do naszych czasów przetrwały jedynie nieliczne tego typu zbiorniki [12]. 335 rozszczelnionych, czyli bezpiecznych butli, zostało przewiezionych do Muzeum Wojska Polskiego. Natomiast 17 szczelnych butli zostało zabranych przez wojsko [13]. Tego rodzaju butle były wykorzystywane w pierwszym na świecie ataku chemicznym wojsk pruskich podczas Bitwy nad Rawką [14].

Osiedle Fort Chrzanów I

W latach 2006-2008 [10], na terenie przyległym do południowego skrzydła i placu manewrowego, firma deweloperska MAK-DOM rozpoczęła budowę osiedla Fort Chrzanów I (ul. Kopalniana #20) [5]. Wybudowano pięć budynków 6-kondygnacyjnych. W wyniku powstania osiedla zostało zasłonięte pole obserwacji od zachodu i południa, skąd (trasa kaliska) w czasach funkcjonowania fortu spodziewano się nadejścia przeciwnika.

Osiedle Fort Chrzanów II

Fort Chrzanów II (ul. Kopalniana #22) to kompleks pięciu pięciopiętrowych budynków wybudowany w latach 2010-2012, stanowiący kontynuację pierwszego etapu osiedla. W każdym z budynków znajdują się lokale od 36 m2, a przyjęte rozwiązania konstrukcyjne pozwalają na dowolne łączenie mieszkań. Wśród zieleni znajduje się plac zabaw. Ruch kołowy został wyeliminowany poprzez zbudowanie pod całym kompleksem garaży podziemnych [8][9].

Centrum hotelowo-konferencyjne

Powstał pomysł stworzenia centrum turystyczno-konferencyjno-rekreacyjnego na obszarze fortu, gdzie miał się znaleźć się czterokondygnacyjny hotel w obrysie wałów, sale konferencyjne w schronach w postaci pryzm ziemnych, wielofunkcyjna dwukondygnacyjna sala w schronie na środku dziedzińca oraz restauracja i centrum odnowy pod placem wewnętrznym. Zasadą projektowanego centrum stało się umieszczenie funkcji w obrębie historycznych wałów, czyli powstania koncepcji budynku, w którym większość funkcji znajduje się pod ziemią. Deweloper zapewnia, że pod koniec roku 2014 rusza z realizacją inwestycji [4].