Wytwórnia Łańcuchów S. Kubiaka


Wytwórnia Łańcuchów S. Kubiaka

W opuszczonym obecnie budynku fabrycznym planowane jest uruchomienie Domu Wsparcia dla Powstańców Warszawskich. Jednakże do tej pory, od momentu powstania obiektu w okresie międzywojennym, prowadzona była tu działalność przemysłowa, począwszy od pierwszej w Polsce fabryki łańcuchów Stanisława Kubiaka, przez upaństwowione po II wojnie światowej zakłady Rolmet, skończywszy na zakładach Ridan, produkujących aparaty słuchowe. Będąc koło obiektu warto zwrócić uwagę na zachowane przedwojenne okucia i stolarkę.

fabrykafabrykazabytkowy budynekzabytkowy budynek

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Hrubieszowska, ulica Prosta
  • Rok powstania:  1923-1923
  • Obszar MSI:  Czyste
  • Wysokość:   8 m
  • Funkcja:  przemysłowa
  • Styl:  industralizm
  • Związane osoby: Kubiak Stanisław

Opis urbanistyczny:

Opuszczony obecnie budynek (ul. Hrubieszowska #9) mieścił dawniej Wytwórnię Łańcuchów Rolkowych Stanisława Kubiaka [1]. To jeden z ostatnich przedwojennych budynków w rejonie ronda Daszyńskiego [4].

Budynek jest dwukondygnacyjny, murowany, na planie prostokąta. Nakryty został dachem dwuspadowym obitym papą. Wszystkie stropy są stało-ceramiczne na łukach odcinkowych [1]. Budynek jest częściowo podpiwniczony (dwie niewymiarowe piwniczki techniczne), jednoklatkowy, z poddaszem nieużytkowym. Ściany konstrukcyjne zewnętrzne i wewnętrzne, stropy oraz fundamenty murowane wykonano z cegły pełnej. Budynek wyposażony jest w szczątkową instalację elektryczną, wodno-kanalizacyjną, wentylacyjną i gazową. Posiada fragmenty poziomów i pionów centralnego ogrzewania, lecz instalacje zostały prawdopodobnie rozkradzione. Dawniej posiadał kotłownię, nie zachowały się obecnie żadne jej elementy. Powierzchnia zabudowy wynosi 440 m2, a powierzchnia całkowita 1016 m2, Wysokość budynku to 11 metrów [2].

Budynek był typowy dla architektury przemysłowej z przełomu XIX i XX wieku, czyli o ok. 20 lat wcześniejszej niż jego data budowy. Elewacja od ul. Hrubieszowskiej jest siedmioosiowa, nieotynkowana. Przejazd bramny został zamknięty łukiem odcinkowym. Kondygnacje wydzielono gzymsem kordonowym ułożonym ukośnie z cegieł. Fasada zwieńczona została podwójnym ceglanym gzymsem koronującym. W dachu jest pięć facjatek. Elewację tylną ukształtowano podobnie jak frontową. Jest sześcioosiowa, z zamurowanym przejazdem bramnym [1].

Na uwagę zasługuje zachowany detal, m.in. bramy i stolarki okiennej. Od ulicy w przejeździe bramnym znajduje się oryginalna brama dwuskrzydłowa, metalowa. Na dolnych płycinach skrzydeł bramy znajdują się monogramy „SK” (zapewne Stanisław Kubiak) z lewej strony i „RK” z prawej. Okna są w większości oryginalne, drewniane lub metalowe, wielokwaterowe. Otwory okienne zamknięto nadprożem w formie luku odcinkowego z klińców ceglanych [1]. Oryginalna jest tabliczka też z numerem posesji [10].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

W 1856 roku na posesji stał pojedynczy budynek, prostopadle do hrubieszowskiej. Działka znajdowała się już poza Warszawą.

Krótko przed 1888 rokiem powstała ul. Hrubieszowska. Praktycznie od razu miała zwartą zabudowę, składającą się z murowanych i drewnianych domów mieszkalnych. Zabudowa przemysłowa pojawiła się dopiero w okresie międzywojennym, gdyż jedyną firmą przy ulicy była właśnie fabryka Kubiaka [7].

Okres międzywojenny:

Firma została założona przez Stanisława Kubiaka w 1920 roku [1]. Była pierwszą fabryką tej branży w Polsce [1]. Początkowo mieściła się przy ul. Elektoralnej 30 [9]. Budynek przy ul. Hrubieszowskiej 9 został wzniesiony w 1923 roku [1] i wówczas fabryka została do niego przeniesiona. Rozpoczęcie działalności Pierwszej Polskiej Wytwórni Łańcuchów Rolkowych miał miejsce 25 maja 1923 roku. Oprócz produkcji pierwszego w kraju łańcucha, łańcucha do elewatorów i do czyszczenia rur płomiennych firma wytwarzała także koła zębate [9]. Zatrudniała ok. 30 pracowników, używała także silnika elektrycznego o mocy 28 KW [1].

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Podczas okupacji funkcjonowała pod nadzorem Niemców [9].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Hrubieszowska 9

[1939] Hrubieszowska 9 (źródło)

Odbudowa stolicy:

Budynki wytwórni przetrwały II wojnę światową w dobrym stanie. Z całego kompleksu budynków spalone zostało jedno dwuizbowe pomieszczenie [9] w trakcie Powstania Warszawskiego [1]. Fabryka została upaństwowiona i w niej zabudowaniach uruchomiono Zakłady Metalowe - Spółdzielnię Rolmet, nadal wytwarzające łańcuchy. W zakładzie pracowali pracownicy z przedwojennej fabryki. W 1951 roku Rolmet wykonał generalny remont. Naprawił rynny, dach, gzymsy, kominy i zniszczoną izbę [9]. Dobudowano również od zachodu portiernię [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1945] Posesja (źródło)

Czasy PRL-u:

W 1971 roku w związku z poszerzeniem ul. Kasprzaka część południową fabryki rozebrano. W 1973 roku fabryka przeszła na własność zakładów Kolmet [1], działającymi dawniej na Elbląskiej 67. Kolmet wytwarzał Fleyera, walcował taśmy, płytkował łańcuchy, przeciąga rury i pręty. Rozszerzył asortyment o klucze nasadowe, wkrętaki i odkuwki. Był jedynym producentem łańcuchów do wózków widłowych. W 1975 roku w związku z VII zjazdem partii [9] elewacja została pokryta tynkiem, którego teraz już nie ma [10].

W 1981 (1983 [8]) roku zakład Kolmet został przeniesiony. Pojawiło się trzech kandydatów: Zakłady Róży Luksemburg, spółdzielnia Polifoto (zakłady fotograficzne, planowały nadbudowę budynku o dwa piętra) oraz Zakłady Elektromechaniczne RIDAN (firma wytwarzająca aparaturę elektromedyczną i aparaty do rehabilitacji słuchu i nauki mowy dla małych dzieci). Zwyciężył Ridian, który wprowadził się marcu 1984 roku [9]. W jej posiadaniu znajdował się do początku XXI wieku [1].

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

Od 2006 roku toczyła się sprawa roszczeń do działki, na której stoi fabryczka [8]. W 2014 roku Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzygnął spór na korzyść samorządu [4].

Pod koniec 2010 roku wolski Zakład Gospodarowania Nieruchomościami zdecydował o przeznaczeniu budynku na działalność kulturalną [4]. Ogłosił konkurs, w którym wystartowało sześciu chętnych, m.in. Fresh Ventures, która prowadziła klub Fresh na terenie Skry oraz fundacja Moc Sztuki założona przez właściciela spalonej Jadłodajni Filozoficznej. Konkurs rozstrzygnięto 4 stycznia 2011 roku na korzyść Fresh Ventures. Na odwołanie były 3 dni, ale wicedyrektorka ZGN Małgorzata Weikum wydłużyła ten termin do 12 stycznia. Tego dnia do urzędu wpłynęła skarga fundacji Moc Sztuki. Zarzucono, że przy Hrubieszowskiej będzie prowadzona działalność komercyjna i rozrywkowa, a nie kulturalna. Podano też, że Fresh Ventures ma trzy dyskoteki, w tym klub go-go. Odwołanie okazało się skuteczne. 18 stycznia unieważniono cały konkurs, gdyż w ofercie Fresh Ventures nie wpisano numeru NIP [5].

Urzędnicy następnie stwierdzili, że nikt nie będzie zainteresowany przeznaczeniem starej fabryczki na cele kulturalne, więc postanowili ją sprzedać, ale to również nie doszło do skutku [4].

Wewnątrz budynku jest ogromna ilość śmieci, a także pozostawione ślady po dzikich lokatorach. W 2015 roku było również wiele pudełek i pustych opakowań od aparatów słuchowych [11].

Domu Wsparcia dla Powstańców Warszawskich

19 października 2017 roku Rada Warszawy zdecydowała [4], że nieużytkowany, należący do miasta budynek zostanie zaadaptowany na dzienny Dom Pomocy dla Powstańców Warszawskich. Zaplanowano miejsce o funkcjach integracyjno-rozrywkowych, z zapewnieniem opieki i wyżywienia [3]. W 2018 roku wyrażono zgodę na modernizację budynku [12].

Koncepcja architektoniczna zakłada, że na parterze powstanie m. in. punkt informacyjny, sala klubowa, duży pokój dzienny, kuchnia, jadalnia, zmywalnia i pomieszczenia magazynowe. Na piętrze projektanci przewidzieli pokój spotkań, wielofunkcyjną salę do zajęć, salę rehabilitacyjną, gabinet lekarski i porad, pokój do odpoczynku oraz gabinet fryzjersko-podologiczny. Na każdym piętrze znajdą się toalety, a budynek zostanie przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Projekt zakłada też usunięcie obumarłych drzew i zastąpienie ich nową zielenią. Na zewnątrz powstaną również ławeczki. Całość inwestycji oszacowano na około 10 mln zł, a modernizacja ma zakończyć się w 2020 roku [3]. Do czasu otwarcia funkcje placówki przejmie Centrum Aktywności Międzypokoleniowej Nowolipie przy ul Nowolipie 25B [6].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[2010] Posesja (źródło)

Zrujnowany ceglany budynek

[2011] Zrujnowany ceglany budynek (źródło)

Polska Wytwórnia Łańcuchów Rolkowych

[2011] Polska Wytwórnia Łańcuchów Rolkowych (źródło)

Polska Wytwórnia Łańcuchów Rolkowych

[2011] Polska Wytwórnia Łańcuchów Rolkowych (źródło)

Polska Wytwórnia Łańcuchów Rolkowych

[2011] Polska Wytwórnia Łańcuchów Rolkowych (źródło)

Zakłady - wnętrze

[2015] Zakłady - wnętrze (źródło)

Brama

[2015] Brama (źródło)

Fasada południowa

[2015] Fasada południowa (źródło)

Zakłady - wnętrze

[2015] Zakłady - wnętrze (źródło)

Widok od południa

[2015] Widok od południa (źródło)

Zakłady - wnętrze

[2015] Zakłady - wnętrze (źródło)

Zakłady - wnętrze

[2015] Zakłady - wnętrze (źródło)

Zakłady - wnętrze

[2015] Zakłady - wnętrze (źródło)

Zakłady - wnętrze

[2015] Zakłady - wnętrze (źródło)

Zakłady - wnętrze

[2015] Zakłady - wnętrze (źródło)

Widok od północy

[2015] Widok od północy (źródło)

Zakłady - wnętrze

[2015] Zakłady - wnętrze (źródło)

Elewacja północna

[2017] Elewacja północna (źródło)

Wnętrze

[2017] Wnętrze (źródło)

Klatka schodowa

[2017] Klatka schodowa (źródło)

Poddasze

[2017] Poddasze (źródło)

Dach

[2017] Dach (źródło)

Przekrój

[2017] Przekrój (źródło)

Elewacja zachodnia

[2017] Elewacja zachodnia (źródło)

Elewacja południowa

[2017] Elewacja południowa (źródło)

Rzut poddasza

[2017] Rzut poddasza (źródło)

Rzut I piętra

[2017] Rzut I piętra (źródło)

Rzut parteru

[2017] Rzut parteru (źródło)

Inicjały Stanisława Kubiaka

[2017] Inicjały Stanisława Kubiaka (źródło)

Stary znak z numerem domu

[2017] Stary znak z numerem domu (źródło)

Budynek przy ul. Hrubieszowskiej 9

[2017] Budynek przy ul. Hrubieszowskiej 9 (źródło)

Fasada

[2018] Fasada (źródło)

Fasada

[2018] Fasada (źródło)

Widok od północy

[2018] Widok od północy (źródło)

Domu Wsparcia dla Powstańców Warszawskich

[2019] Domu Wsparcia dla Powstańców Warszawskich (źródło)

Domu Wsparcia dla Powstańców Warszawskich

[2019] Domu Wsparcia dla Powstańców Warszawskich (źródło)

Domu Wsparcia dla Powstańców Warszawskich

[2019] Domu Wsparcia dla Powstańców Warszawskich (źródło)

Opis przygotowano: 2019-07