Kościół św. Michała Archanioła w Warszawie to barokowa świątynia z początku XVIII wieku w Warszawie (ul Głębocka #119). [1] Jest to najstarszy drewniany kościół w Warszawie, a być może nawet najstarsza drewniana budowla w stolicy.

Pierwotny kościół zbudowany był z drewna modrzewiowego, po odbudowach nie jest to pewne [4]. Budynek ma stromy dwuspadowy dach krytym gontem (nad aneksami dach pulpitowy [10]), z niewielką wieżyczką na sygnaturkę, zwieńczoną krzyżem [1] oraz cebulastym hełmem z latarnią [4]. Więźba dachowa drewniana, kleszczowo-płatwiowa, ze stolcami w dwóch rzędach. Strop drewniany z belek z podsufitką [10]. Jest konstrukcji zrębowej, pionowo oszalowany, jednonawowy, nieorientowany. Prezbiterium jest mniejsze od nawy, zamknięte prostokątnie z dwoma bocznymi zakrystiami. Kruchta dostawiona jest frontalnie do nawy, poprzedzona gankiem podpartym na dwóch słupach [4]. Został zbudowany na podmurówce ocementowanej, na podwalinie z belek drewnianych [10].

Elewacją frontowa trójosiowa z gankiem z trójkątnym szczytem z krzyżem na osi otworu wejściowego. Po bokach wyżej prostokątne okna. Partia korpusu oszalowana pionowo, od szczytu dachu oddzielona gzymsem kordonowym. Szczyt oszalowany w motyw ukośnie ustawionego kwadratu. Elewacja chórowa (zachodnia) jest dwuosiowa, wyższa w części środkowej zamkniętej trójkątnym szczytem. Z boku niższe partie z oknami. Elewacje boczne zostały oszalowane pionowo, z dwoma oknami [10].

Wewnątrz wyłożony drewnianą podłogą [3]. Ściany zostały rytmicznie podzielone lizenami tworzącymi siedem pseudoprzęseł. Wewnątrz jest boazeria, a nad nią ściana pokryta zaprawą wapienną. Lizeny zbite z desek pełnią funkcję dekoracyjną. Podłogi z szerokich desek, pod prezbiterium jednostopniowy próg [10]. Znajduje się w nim obraz Matki Bożej Częstochowskiej przeniesiony w 1809 roku z rozebranego kościoła na Pradze, obraz św. Stanisława Biskupa i Męczennika i obraz św. Michała Archanioła pędzla Jana Molgi. W świątyni są również barokowe drewniane figury św. Jana Nepomucena, św. Stanisława Kostki [3], św Feliksa [1], oraz dwie figury św. Ojców Bernardynów. Ambona zawiera barokowe rzeźby Matki Bożej, św. Józefa i św. Antoniego. Do zabytkowego wyposażenia zalicza się również ołtarz z XVII wieku [3]. W kościele znajdują się 6-głosowe organy z 1976 roku [1]. Chór muzyczny nad kruchtą, wsparty został na dwóch słupach na szerokości i dwóch przyściennych. Na górę prowadzą schody drewniane, zabiegowe [10].

W rejestrze zabytków tym samym numerem widnieje również przykościelny zabytkowy cmentarz z 1534 roku [1][6]. Obecnie jednak po cmentarzu nie pozostał ślad.

Na prawo od wejścia do świątyni stoi drewniana dzwonnica konstrukcji słupowej, pionowo oszalowana, zbudowana na planie kwadratu i nakryta gontowym dachem namiotowym zwieńczonym sterczyną. Posiada dwa półkoliście zakończone otwory głosowe przesłonięte drewnianą żaluzją. Nad wejściem zamieszczona jest figura św. Floriana. Brak jest informacji o roku jej budowy [9].

Osada Targowa Grodzisk była znana w X wieku, stanowiła własność książęcą, a potem królewską [3]. Źródła podają, że fundatorem pierwszego kościoła w tym miejscu w Grodzisku była królowa Bona, posiadająca po śmierci męża rozległe dobra na Mazowszu [1]. Kościół powstał prawdopodobnie w 1534 roku [3]. Od wschodu otoczony był on podmokłymi łąkami, a od zachodu i północy gęstym lasem. Nie wiadomo, czy okolica była zamieszkała. Przypuszczalnie nazwa Grodzisko dotyczyła starego grodu na Bródnie [8]. Jedno z podań mówi, że królowa Bona biorąca udział w polowaniu zasłabła. Tak ją zauroczył klimat tego miejsca, że postanowiła ufundować tu na pamiątkę kościół [7]. Inne podanie sugeruje, że była to wcześniej pustelnia, w której mieszkał bogaty szlachcic, który tu pokutował za hulaszcze życie, a następnie założył kościół [2].

W 1602 roku król Zygmunt III Waza nadał okoliczne ziemie Bernardynom [3]. Wznieśli w pobliżu swoją siedzibę [1]. Obecny kościół został ufundowany przez Bernardynów w 1717 roku, w miejscu starszego, spalonego w czasie potopu szwedzkiego [1] w 1716 roku [2]. Nie wiadomo jednak, czy była to zupełnie nowa świątynia czy odbudowa wcześniejszej. W 1734 roku świątynia wzbogaciła się o dwa spiżowe dzwony kościelne [1]. Z czasów bernardynów pochodzi część wyposażenia kościoła z barokowym ołtarzem, figurami i obrazami [5]. Następcy Zygmunta III, królowie Władysław IV i Jan Kazimierz bywali w tej świątyni, mieli bowiem w pobliskim Nieporęcie pałacyk myśliwski i często w tych okolicach polowali [7].

Od 1811 roku we wnętrzu dodano cztery ołtarze, z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej w głównym i wizerunkami św. Antoniego, św. Michała i św. Jana Nepomucena w bocznych. Główny ołtarz [2], obraz św. Stanisława i zapewne rzeźby barokowe [10] zostały przeniesione z kościoła Bernardynów na Pradze, gdy powstawały fortyfikacje Pragi [2] i trzeba było ukryć dzieła przed wojskami napoleońskimi [7]. W późniejszych latach w kościele odprawiano mszę tylko w niedzielę [2]. Kościół pozostawał pod zarządem Benedyktynów przez około 250 lat do 1864 roku [1], kiedy to władze carskie odebrały grunty w ramach represji za poparcie powstania styczniowego [5]. Świątynia znalazła się pod zarządem parafii Matki Bożej Loretańskiej na Pradze [3]. W 1888 roku przeszedł gruntowny remont [1]. W 1895 roku filii w Grodzisku podlegały wioski: Grodzisk, Marki, Drewnica, Siwki, Czerwony Dwór, Pustelnik i Struga. Mały kościół nie mógł pomieścić tylu ludzi, dlatego też w 1899 roku wybudowano nowy kościół w Markach i tam przeniesiono całe duszpasterstwo. W 1917 roku władza archidiecezjalna eryguje nową parafię Marki pod wezwaniem św. Izydora. W Grodzisku nabożeństwa odprawiane są tylko w dzień Świętej Trójcy i w dzień św. Michała Archanioła. Kościół powoli popada w ruinę [7].

Zniszczony po wojnie kościół został dodatkowo splądrowany przez wojska radzieckie. W latach 1951-1956 kościół wyremontował zakład Władysława Tomaszewskiego [2]. Dekretem ks. Prymasa Stefana Wyszyńskiego kościół stał się filią parafii św. Izydora w Markach [3].

Od 1965 (1984[7]) roku kościół wraz z przyległym cmentarzem znajduje się w rejestrze zabytków pod numerem 1250-A [1]. W 1975 roku została erygowana parafia pw. św. Michała Archanioła w Grodzisku [3] dla wschodnich osiedli Białołęki: Grodziska, Kątów Grodziskich, Brzezin, Lewandowa, Augustówka, Augustowa i Maniek Wojdów [1]. Od 1977 roku Grodzisk należy administracyjnie do Warszawy [3].

W 1996 roku świątynia została wyremontowana [5].

Kolejny remont miał miejsce w latach 2003-2004. [1]. W 2009 roku oddano do użytku kaplicę przy ul. Głębockiej [5].