Stacja PKP Warszawa Falenica znajduje się na dwudziestym kilometrze linii kolejowej nr 7 łączącej Warszawę Wschodnią z Dorohuskiem. Jest to ostatnia stacja w granicach Warszawy, to też przystanek graniczny strefy biletowej [1]. Codziennie kursuje tędy kilkadziesiąt pociągów osobowych [2]. W 2018 roku stacja obsługiwała około 2900 pasażerów na dobę [3]. Na stacji wykorzystywane są semafory świetlne [4].
Kolejno wzdłuż wschodniej strony ul. Patriotów znajdują się: trzykondygnacyjny, zbudowany z cegły budynek dyspozytorni kolejowej (nastawni [5] obsługującej urządzenia przekaźnikowe i przejazd kolejowy [2], ul. Patriotów #38B) położonej przy przejeździe kolejowym [6], drewniany pierwszy dworzec stacji (ul. Patriotów #40B) [7], zabudowania gospodarcze i maszt (z tej strony latem mieści się ogródek), murowany budynek stacji, mieszczący obecnie kinokawiarnię (ul. Patriotów #44B) [8], ceglany jednokondygnacyjny dawny budynek szaletu, obecnie Pendolino Italian Pizza (ul. Patriotów #44C) [9]. Dalej mieszczą się trzy pawilony usługowe (ul. Patriotów 44D/E, powstały między 2001 i 2005 rokiem). Na ścianie jednego z nich znajduje się mural reklamowy. Ostatni jest wolnostojący kolejowy budynek mieszkalny (dawniej otoczony ogrodem, pełni rolę hotelu dla przyjezdnych kolejarzy [39], ul. Patriotów #50A).
W zachodniej części ul. Patriotów przy wejściu na perony znajduje się ogrodzony parking dla rowerów, dalej przystanek autobusowy, wejście do przejścia podziemnego oraz niewielki parking wzdłuż ulicy.
W rejestrze zabytków od 1 lutego 1994 roku pod numerem 1566-A [10] figuruje drewniany budynek dworca i dwie wiaty peronowe, natomiast w gminnej ewidencji zabytków są dwa murowane budynki mieszkalne (ul. Patriotów 30D (poza opisywanym terenem), ul. Patriotów 50A), murowany budynek dworca, szalet, nastawnia i budynek gospodarczy [13]. Mało kto wie, że w gminnej ewidencji znajduje się też piwnica powstała między rokiem 1900 a 1920 rokiem [46].
Początkowy przystanek w 1877 roku otrzymał nazwę Falenica i nosił ją do okresu PRL-u (z przerwą na lata 1915-1918, kiedy używano zniemczonego zapisu Falenitza) [2]. Po przyłączeniu Wawra do Warszawy w 1951 roku [24], od 1958 roku zmieniono nazwę stacji na Warszawa-Falenica [2].
Dworzec
Budynek stacyjny ma cechy modernizmu. Jest murowany i otynkowany, piętrowy z wieżyczką, zdobiony prostokątnymi płycinami. Stacja ma dostępną poczekalnię [1], a po remoncie funkcjonuje w nim kinokawiarnia [14].
Stacja ma też dwa modernistyczne perony, pierwszy jeden z jedną, a drugi z dwiema krawędziami peronowymi. Oba perony są zadaszone [1] i mają po 191 metrów długości [2]. Z pierwszego peronu odprawiane są pociągi w kierunku Warszawy, z drugiego w kierunku Otwocka. Trzeci tor był miejscem postoju SKM, kiedy trasa kończyła się w Falenicy [5]. Perony połączone są z budynkiem dworca przejściem podziemnym [2].
Kinokawiarnia Stacja Falenica
Kinokawiarnia Stacja Falenica to kino o unikalnym charakterze, w którym wyselekcjonowane filmy ogląda się siedząc przy stolikach [15]. Duża sala liczy 66 miejsc [31] i znajduje się w dawnym holu biletowym. Jest też wielki ekran, na którym wyświetlane są filmy [16]. Salę obsługują kelnerzy, są dostępne ciepłe dania, markowe wina i piwa rzemieślnicze. Jest też duży wybór książek [15]. Brak stałych rzędów siedzeń sprawia, że można ją zmienić w salę koncertową, teatralną, konferencyjną czy parkiet do tańca [31]. W 2017 roku sala przeszła gruntowną modernizację. Pojawiła się wtedy artystyczna grafika na suficie nawiązująca do elementów Linii Otwockiej, jej historii i mieszkańców [31].
Druga część kino-kawiarni to bufet i czytelnia, w tym miejscu niegdyś były pomieszczenia biurowe PKP [16]. W dawnym pomieszczeniu kasy znajduje się ubikacja [39].
15 października 2017 roku zadebiutowała nowa, klimatyczna salka o nazwie Mały Szpak, w której prezentowane są filmy niszowe i starsze produkcje [15]. Mieści ona 20 foteli. Kino zyskało również przestrzeń na piętrze, nazwaną Wieżą Sztuki. Wchodzi się do niej korytarzem przy starych, ceglanych murach, po oryginalnych, drewnianych schodach z początku istnienia stacji kolejowej. Organizowane są tam artystyczne warsztaty i spotkania towarzyskie [19].
Stacja Falenica to pierwsze, o ile nie jedyne, kino na stacji kolejowej w Polsce [11]. To prywatna inicjatywa Arkadiusza Jaskólskiego, miłośnika starych polskich filmów [17], który w 2008 roku wraz z żoną Ewą Jaskólską w demobilu kupił projektor kinowy [18] z myślą o małym, ambitnym kinie [17]. Ewa stworzyła biznesplan ośrodka kultury [18]. Chciała założyć kino w centrum Warszawy, lecz trafiła na ogłoszenie na stronie Polskich Kolei Państwowych [16].
Pomysł na kino i kawiarnię na stacji w Falenicy kolejarze przyjęli bardzo życzliwie, jednak konieczne było uzyskanie pozwoleń. Urzędnicy nie zgadzali się długo na zmianę przeznaczenia. Pomógł argument, że na stacji w Falenicy przed wojną istniał lokal gastronomiczny, więc jest to przywrócenie stanu pierwotnego, a kino to formalnie kawiarnia z umieszczonym na ścianie ekranem [17]. Z uwagi na przepisy PKP wejście do kinokawiarni jest możliwe tylko od ul. Patriotów [19].
Remont trwający rok okazał się wyzwaniem. W sumie wywieziono 17 kontenerów gruzu [16]. Jaskólskim zależało, żeby zachować oryginalne elementy starego holu kasowego, wieży i pomieszczeń na górze. Kawiarnia przeszła modernizację, z zamierzeniem stworzenia klimatu małego bistro [18]. Pierwszy seans w nowym kinie odbył się 19 czerwca 2010 roku [31]. Kinokawiarnię zainaugurowała prelekcja Andrzeja Bukowskiego i projekcja filmu Pociąg Jerzego Kawalerowicza [39].
W 2011 roku na budynku dworca od strony ul. Patriotów pojawił się odrestaurowany fragment neonu z dawnego kina Praha z napisem KINO [1].
Po udanej inauguracji pojawiły się oferty współpracy i pomocy lokalnych stowarzyszeń. Aby móc współpracować z władzami dzielnicy i otrzymać finansowanie Ewa Jaskólska założyła fundację. Podczas Forum Inicjatyw Pozarządowych Stacja Falenica była Kawiarnią Obywatelską, a Państwowy Instytut Sztuki Filmowej objął patronat nad falenicką Akademią Filmową Przystanek Kino [17]. Ewa Jaskólska uzyskała tytuł Wawerczyka Roku 2010, Medal Wawerski 2011 za najciekawszą inicjatywę kulturalną w Wawrze, Wawerski Liść Dębu w 2016 roku [31], a 13 lutego 2018 roku kinokawiarnia wygrała plebiscyt na Najlepsze Kino 2017 Roku w Warszawie [19].
Mural Stacja Pomarańczarka
Mural Stacja Pomarańczarka zajmujący dwie ściany, przedstawia Żydówkę sprzedającą pomarańcze na falenickim bazarze. W jej otoczeniu znajdują się roześmiane kobiety i dwóch mężczyzn (jeden z nich to Żyd w czarnym stroju). Postaci stylizowane na lata 30-te XX wieku zostały wzorowane na przedwojennych plakatach [27]. Pięć postaci to letnicy [29], a całość uosabia to bazar wokół stacji, który niegdyś tętnił życiem [11]. Mural nawiązuje do Żydówki z pomarańczami autorstwa Aleksandra Gierymskiego, która została odzyskana w 2011 roku i znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego [27].
Pomysł na mural pojawił się kiedy Aleksandra Engler-Malinowska odwiedziła w 2012 roku szefową klubokawiarni Ewę Jaskólską, która opowiedziała jej o przedwojennym falenickim bazarze. Mural namalowali Anna Monika Koźbiel i Adam Walas [29]. Został odsłonięty 29 czerwca 2013 roku [27]. Podczas wydarzenia zaśpiewały Elżbieta Wojnowska oraz Nina Stiller (która wykonywała piosenkę w jidysz, żonglując pomarańczami [39]). Anna Knapek z Muzeum Narodowego opowiedziała o obrazie Pomarańczarka, wyświetlono też film Pociąg życia [29]. Na otwarciu obecny był rabin Warszawy Michael Schudrich i były ambasador Izraela w Polsce Szewach Weiss [39]. Partnerami w tworzeniu muralu były Miasto Stołeczne Warszawa, Muzeum Narodowe, Dom Spotkań z Historią i Polskie Koleje Państwowe [29]. Mural symbolicznie połączył też Muranów (siedzibę Stowarzyszenia Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych Stacja Muranów) z Falenicą (siedzibę Fundacji Stacja Kultury) [27].
28 czerwca 2014 roku w trakcie pikniku kulturalnego Stacja Animacja powstały dwa murale. Jeden na ścianie stacji to charakterystyczny dla stylu Loesje prosty napis: "Nawet teraz tworzysz historię". Teksty zostały wymyślone podczas warsztatów kreatywnego pisania Loesje w ramach PKP ART. Napis powstał przy wsparciu Fundacji Vlep(v)net [28].