Kamienice na skarpie na Dynasach


Kamienice na skarpie na Dynasach

W miejscu, które do lat 30-tych XX wieku było częścią sąsiednich Dynasów, stoi pięć modernistycznych kamienic. Cztery z nich powstały tuż przed drugą wojną światową i przetrwały ją bez większych zniszczeń, piąty budynek został dobudowany w XXI wieku. Najsłynniejsza jest kamienica pod numerem 8, z charakterystycznymi kręconymi schodami prowadzącymi na dach. Najprawdopodobniej mieszkał w niej Czesław Miłosz.

rejestr zabytkówrejestr zabytkówwzniesieniewzniesieniezabudowa śródmiejskazabudowa śródmiejska

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Dynasy, ulica Zajęcza
  • Rok powstania:  1938-2015
  • Obszar MSI:  Powiśle
  • Wysokość:   21 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  modernizm
  • Związane osoby: Bertoni Karol, Masiak Franciszek, Miłosz Czesław, Nassau-Siegen de Karol, Neychaj Jerzy, Ogórek Stanisław, Pukiński Czesław, Skoczyński Michał, Tuwim Irena, Tworkowski Stefan, Weker Wacław

Opis urbanistyczny:

Wzdłuż ul. Dynasy, na północ od ul. Zajęczej, stoi na skarpie pięć budynków w tym cztery z okresu międzywojennego. Są one umieszczone w dwóch grupach, o numerach 6, 8 i 10 na południu oraz o numerach 16 i 18 na północy. Przebieg ulicy powoduje, że ich elewacje nachodzą na siebie, otwierając kaskadowo kolejne plany. Ponieważ zostały ulokowane na skarpie, od strony ulicy mają one o 1-2 kondygnacje mniej niż od strony podnóża [1]. Jest to jedno z najciekawszych tego rodzaju rozwiązań w urbanistyce warszawskiej lat międzywojennych [1].

Obiekty, pomniki, tablice:

Kamienica Bertoniego

Kamienica Karola Bertoniego (ul. Dynasy #6) jest trzykondygnacyjna, o zaokrąglonym narożniku. Powstała zgodnie z projektem Stefana Tworkowskiego. Elewacje obłożono gładkimi płytami z (żółtego [34]) piaskowca, które skontrastowane są z trójwymiarowymi, dziurawymi płytami z włoskiego trawertynu. Te ostatnie znajdują się w partii cokołowej oraz obramieniach horyzontalnych loggii balkonowych [1]. Nawiązują one stylistycznie do elewacji sąsiedniej kamienicy [34]. Reprezentacyjny charakter otrzymało główne wejście do budynku. Horyzontalne loggie, poniżej których znalazł się wjazd do garażu, ożywiają elewację i stanowią nawiązanie do funkcjonalizmu. Ich wnętrza zostały wyłożone ciemnym klinkierem. Synonimem nowoczesności budynku był też sam garaż [1]. Detal art deco tworzą kute kraty [34].

Kamienica została ukończona w 1938 roku. Budynek kilkanaście miesięcy po jego ukończeniu sfotografował najwybitniejszy ówczesny fotograf architektury w Polsce, Czesław Olszewski [1].

W 2014 roku miał miejsce remont budynku polegający na wymianie dachu, elewacji, stolarki okiennej i drzwiowej na klatce schodowej wraz z przebudową instalacji elektrycznej [25].

Kamienica Neychaja i Pukińskiego

Dynasy #8 to trzykondygnacyjny dom wkomponowany w ciąg uskokowej zabudowy [23]. Elewacja kamienicy jest jedną z najpiękniejszych z lat 30-tych XX wieku. Projekt sporządził Stanisław Ogórek [1], chociaż według niektórych źródeł wymienia się też Bohdana Pniewskiego [26]. Jest to jeden z wybitniejszych przykładów romantycznego funkcjonalizmu [23]. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków pod numerem B-1782 [20].

Kamienica została wzniesiona w technologii murowanej, ma stropy Akermana, schody żelbetowe i jest podpiwniczona. Budynek posiada dwa wejścia: główne zaakcentowane filarem i podcieniem od ul. Dynasy, drugie od ogrodu prowadzące na poziom sutereny. Jest również wjazd do dwóch garaży od strony ulicy. Kolejne kondygnacje to poziom piwnic, poziom sutereny, na którym zlokalizowano dwa lokale mieszkalne, piwnice oraz dwa garaże, parter z głównym wejściem, gdzie znajduje się hol wejściowy oraz trzy lokale mieszkalne, piętro pierwsze z dwoma mieszkaniami i piętro drugie z trzema mieszkaniami [20].

Wyższe kondygnacje elewacji obłożone są płytami kamiennymi z wapienia pińczowskiego o widocznym podziale, pomalowane farbą elewacyjną i zwieńczone gzymsem [20]. Gładkie wyprawy z tynków szlachetnych imitują boniowanie płytowe [1]. Elewacje w przyziemiu obłożone zostały płytami trawertynu w taki sposób, aby osiągnąć wrażenie wypukłości [1]. Według legendy kamień pochodził z własnego kamieniołomu jednego z właścicieli budynku [31]. Wokół okien wykonane są opaski okienne z kamienia, a w samych oknach oryginalne kraty stalowe [20] w stylu art deco, być może ich autorem był Henryk Grunwald [23]. Przy drzwiach znajduje się oryginalna metalowa listwa, będąca skrobaczką do butów, połączona z balustradą [31]. Zachowała się też numeracja domu oraz uchwyt na flagi [20]. Przy wejściu w podcieniu znajduje się charakterystyczna zielona kolumna, obłożona małymi, kwadratowymi kafelkami z ceramiki tzw. iryskami. Podcień z wejściem oraz wjazd do garażu oddzielone są od siebie sfalowanym murkiem o pseudobarokowej stylistyce [1].

Od głównego wejścia do westybulu ze stylizowanym kominkiem wiodą schodki [1]. Drzwi główne wejściowe są oryginalne, stalowe dwuskrzydłowe z przeszkleniami, mosiężnym pochwytem i kratą stalową, na której są widoczne uszkodzenia z czasów wojny [20]. Posadzka została wykonana z czarnego lastryko z charakterystycznymi, unikatowymi w skali Warszawy, wstawkami w formie gwiazdek. Ściany sieni wejściowej i klatki schodowej obłożono tym samym trawertynem co elewacje [1], z tego samego materiału jest też obudowa pojemnika na rośliny [23]. Widoczna jest wnęka w ścianie, która dawniej wypełniona była lustrem. Piętra połączone są dwoma biegami schodowymi, jeden prosty, drugi wachlarzowy [20].

Zachowały się oryginalne drzwi zewnętrzne od strony ogrodu, drewniane z małymi przeszkleniami szkłem ornamentowym, na poziomie wyjścia na taras zewnętrzny. Elewacja ogrodowa wraz z cokołem cofniętym, w całości jest wykończona tynkiem. Z lewej strony elewacji znajdują się tarasy wsparte na czterech słupach, najwyższy został obudowany ściankami drewnianymi przeszklonymi, malowanymi farbą w kolorze brązowym. Z drugiej kondygnacji zewnętrzne spiralne betonowe schody prowadzą na płaski dach, na którym znajduje się taras. Taras na dachu ma plan prostokąta z fragmentem łuku. Zabezpieczony jest balustradą stalową lub poręczami przy kominach, wyłożony płytkami podłogowymi w tzw. karo [20]. Forma tarasu i schodów jest charakterystyczna dla modernizmu [30].

Budynek powstał na zlecenie inżynierów Jerzego Neychaja i Czesława Pukińskiego. Kamienicę ukończono w 1938 roku [1].

Mieszkanką domu była przed wojną Janina z Dłuskich Cękalska, żona reżysera Eugeniusza Cękalskiego, współautorka m.in. scenariusza do filmu „Strachy”. Cękalska na co dzień pracowała w Polskim Radiu. Niedługo przed wybuchem wojny odeszła od męża i związała się z Czesławem Miłoszem [1], który mieszkał zapewne w tej kamienicy w chwili wybuchu II wojny światowej (W listach do Jarosława Iwaszkiewicza podawał on adres ul. Dynasy 8/8 oraz 6/10 [32]) [24], pisał też o Dynasach w swoich tekstach. Ostatnią sierpniową noc 1939 roku spędził na dachu kamienicy jako dyżurny ostrzegający przed nalotami [22]. 5 września 1939 roku wyjechał ze stolicy w kolumnie ewakuacyjnej Polskiego Radia, rozdzielając się z Janiną Dłuską-Cękalską (późniejszą żoną). Powrócił na Dynasy latem 1940 roku gdzie z Janką mieszkali do wiosny 1941 roku [24].

Wśród innych mieszkańców kamienicy wymienić można architekta Wacława Wekera, autora sąsiedniego budynku [1], mieszkał tu również w 1939 roku Tadeusz Lutosławski, dziennikarz Gazety Polskiej i popularyzator Warszawy [14].

Kamienica Skoczyńskiego

Dom Skoczyńskiego (ul. Dynasy #10) jest przedostatnią znaną realizacją Wacława Wekera przed wojną [12]. Budynek powstał tuż przed 1939 roku dla Michała Skoczyńskiego. Narożnik kamienicy podkreślają funkcjonalistyczne poziome pasy okien [1]. Charakterystyczne dla Wekera są narożne okna [12]. Jest to budynek trzykondygnacyjny.

Tutaj również Weker przez krótki okres czasu prowadził swoją pracownię przeniesioną z ul. Nowogrodzkiej [12]. Od około 1939 roku w lokalu nr 10 mieszkała Irena Tuwim (młodsza siostra Juliana Tuwima), autorka przekładu Kubusia Puchatka oraz serii książek o Mary Poppins [1], a po II wojnie światowej w tym samym lokalu mieściła się pracownia rzeźbiarska Franciszka Masiaka [13], zmarłego w 1993 roku. Opiekę nad bogatymi zbiorami sprawuje jego syn [15]. Sąsiadem Ireny Tuwim (która mieszkała z Julianem Stawińskim) był architekt krajobrazu Zygmunt Hellwig [1].

Dynasy 16

Kamienica przy ul. Dynasy #16 ma cztery kondygnacje od ul. Dynasy, na trzeciej i czwartej w centralnych osiach mieszczono balkony. Od północy przylega do niej budynek przy ul. Dynasy 18, a od południa biegną schody na dół skarpy. Kamienica pochodzi z okresu międzywojennego. Jest zaprojektowana w stylu modernistycznym, jednak nie ma szczególnej wartości artystycznej.

W kamienicy mieściło się archiwum redakcji wydawnictw agencyjnych Biura Informacji i Propagandy, które spłonęło w czasie Powstania Warszawskiego 5 września 1944 roku [17].

Apartamentowiec Dynasy

Przy ul. Dynasy #18 powstał ekskluzywny apartamentowiec ze zautomatyzowanym garażem podziemnym. Poprzez zaokrąglenie budynku wkomponowuje się w otaczający teren. Apartamentowiec powstał na skarpie, przeciwległe ściany mają około siedmiu metrów różnicy (4 kondygnacje od ul. Dynasy i 6 kondygnacji od podnóża skarpy [28]). Budynek wyposażony jest w windy osobowe i samochodowe [8]. Elewacja z pionowych tafli szklanych z pasami poziomymi z kamienia nadaje lekkości budynkowi i pozwala stopić się z istniejącą zielenią [3]. Autorami projektu architektonicznego są Grzegorz Stiasny i Jakub Wacławek z pracowni ARE przy współpracy Janiny Rygiel [8] i Grażyny Piórko [19]. Inwestorem była Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa Dembud, a generalnym wykonawcą FBI Tasbud [3]. Budynek mieści 15 (16 [10]) lokali mieszkalnych, a na kondygnacji podziemnej garaż w którym są 22 miejsca postojowe [3]. Jest całodobowo strzeżony i monitorowany [28].

Grunt został zakupiony 25 marca 2013 roku [3], Budowa wystartowała na początku 2014 roku [9], a budynek otrzymał pozwolenie na użytkowanie 12 grudnia 2015 roku [3].

XVIII wiek i wcześniej:

Nazwa ulicy pochodzi od nazwiska księcia Karla Ottona von Nassau-Siegena, który u szczytu skarpy mieszkał w pałacu Godzkich w XVIII wieku, a okoliczne tereny nazywano później Dynasami [3]. Budynki przy ul. Dynasy 6, 8, 10 stałyby na skraju ówczesnych ogrodów pałacowych [14].

XIX wiek:

W 1892 roku cały teren u podnóża skarpy i na jej stoku zajmowało Warszawskie Towarzystwo Cyklistów. Siedziba mieściła się częściowo w miejscu dzisiejszych kamienic nr 16 i 18 [3].

Okres międzywojenny:

Ulica Dynasy powstała w 1934 roku [12]. W 1937 roku Towarzystwu skończyła się umowa dzierżawy i teren był stopniowo zabudowywany budynkami mieszkalnymi [3]. Dzisiejsze kamienice powstały w latach 1938-1939 [7]. W wykazach z 1938 i 1939 było w tym miejscu o wiele więcej zatwierdzonych projektów domów, jednak nie zdążono zrealizować ich przed wybuchem wojny. Na planach wytyczona była też Aleja pod Skarpą, przebiegająca między ul. Topiel i ul. Oboźną [12].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Plan parcelacji

[1937] Plan parcelacji (źródło)

Kamienice

[1938] Kamienice (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:


II wojna światowa i Powstanie Warszawskie

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Dynasy 6

[1939] Dynasy 6 (źródło)

Dynasy 8

[1939] Dynasy 8 (źródło)

Dynasy, zdjęcie Juliena Bryana

[1939] Dynasy, zdjęcie Juliena Bryana (źródło)

Dynasy 6 w tle

[1940] Dynasy 6 w tle (źródło)

Dynasy 16

[1944] Dynasy 16 (źródło)

Odbudowa stolicy:

Przez wiele powojennych lat zamierzano rozebrać kamienice pod budowę Trasy Świętokrzyskiej, planowanej na przedłużeniu ul. Bartoszewicza i dalej estakadą ponad Powiślem. Z tego powodu w budynkach nie przeprowadzano remontów i nie przekształcano prymitywnymi modernizacjami, dzięki temu wnętrza zachowały się w niezmienionym stanie. Trasy ostatecznie nie zbudowano [1].

Czasy PRL-u:


Czasy PRL-u

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Dynasy 6 i 8 - dachy

[1969] Dynasy 6 i 8 - dachy (źródło)

Widok w stronę ul. Oboźnej

[1975] Widok w stronę ul. Oboźnej (źródło)

Kamienice

[1983] Kamienice (źródło)

Przemiany 1989-2000:

W latach 90-tych XX wieku domy zaczęto remontować. Ponieważ bliskość skarpy sprawia, że w fundamenty wdziera się wilgoć, specjalnymi zastrzykami utwardzono fundamenty, a ściany ściągnięto klamrami. Powstało Stowarzyszenie Przyjaciół Skarpy Śródmiejskiej [35].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Dynasy 16

[1999] Dynasy 16 (źródło)

Dynasy 8 i 10

[1999] Dynasy 8 i 10 (źródło)

XXI wiek:

Do 2003 roku na listę pomników przyrody wpisana była tzw. Topola Cyklistów, która znajdowała się w odległości około 80 m na wschód od domu przy ul. Dynasy 16 [16]. Była to topola czarna, która pamiętała dawny tor kolarski znajdujący się na Dynasach. Została wycięta w 2006 roku [36].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Pierzeja

[2006] Pierzeja (źródło)

Narożne okna przy ul. Dynasy 10

[2011] Narożne okna przy ul. Dynasy 10 (źródło)

Dynasy 8 - garaż

[2012] Dynasy 8 - garaż (źródło)

Dynasy 8 - detale

[2013] Dynasy 8 - detale (źródło)

Dynasy 8 - detale

[2013] Dynasy 8 - detale (źródło)

Apartamenty Dynasy - wizualizacja

[2013] Apartamenty Dynasy - wizualizacja (źródło)

Apartamenty Dynasy - wizualizacja

[2013] Apartamenty Dynasy - wizualizacja (źródło)

Dynasy 8 - murek

[2013] Dynasy 8 - murek (źródło)

Dynasy 6 przed remontem

[2013] Dynasy 6 przed remontem (źródło)

Dynasy 8 - elewacja ogrodowa

[2013] Dynasy 8 - elewacja ogrodowa (źródło)

Dynasy 8 - elewacja ogrodowa

[2013] Dynasy 8 - elewacja ogrodowa (źródło)

Dynasy 8 - elewacja ogrodowa

[2013] Dynasy 8 - elewacja ogrodowa (źródło)

Dynasy 16

[2013] Dynasy 16 (źródło)

Schody na skarpie

[2014] Schody na skarpie (źródło)

Dynasy 18 - budowa

[2014] Dynasy 18 - budowa (źródło)

Posadzka

[2014] Posadzka (źródło)

Dynasy 8 - schody

[2014] Dynasy 8 - schody (źródło)

Remont elewacji

[2014] Remont elewacji (źródło)

Dynasy 8 - schody

[2014] Dynasy 8 - schody (źródło)

Dynasy 8 - taras

[2014] Dynasy 8 - taras (źródło)

Dynasy 6 i 8

[2014] Dynasy 6 i 8 (źródło)

Dynasy 8 - taras

[2014] Dynasy 8 - taras (źródło)

Dynasy 18

[2015] Dynasy 18 (źródło)

Apartamenty Dynasy - plan mieszkania

[2015] Apartamenty Dynasy - plan mieszkania (źródło)

Dynasy 18 - wnętrza

[2015] Dynasy 18 - wnętrza (źródło)

Dynasy 18 - wnętrza

[2015] Dynasy 18 - wnętrza (źródło)

Apartamenty Dynasy

[2015] Apartamenty Dynasy (źródło)

Dynasy 18

[2016] Dynasy 18 (źródło)

Dynasy 18 - wnętrza

[2016] Dynasy 18 - wnętrza (źródło)

Dynasy 18 - wnętrza

[2016] Dynasy 18 - wnętrza (źródło)

Front

[2017] Front (źródło)

Dynasy 8 - detale

[2018] Dynasy 8 - detale (źródło)

Dynasy 8 - detale

[2018] Dynasy 8 - detale (źródło)

Dynasy 8 - detale

[2018] Dynasy 8 - detale (źródło)

Dynasy 8 - detale

[2018] Dynasy 8 - detale (źródło)

Dynasy

[2019] Dynasy (źródło)

Dynasy 6

[2019] Dynasy 6 (źródło)

Dynasy 8

[2019] Dynasy 8 (źródło)

Dynasy 8

[2019] Dynasy 8 (źródło)

Dynasy 10

[2019] Dynasy 10 (źródło)

Dynasy 8

[2019] Dynasy 8 (źródło)

Dynasy 8

[2019] Dynasy 8 (źródło)

Dynasy 8

[2019] Dynasy 8 (źródło)

Dynasy 8

[2019] Dynasy 8 (źródło)

Dynasy 8

[2019] Dynasy 8 (źródło)

Dynasy 6 po remoncie

[2020] Dynasy 6 po remoncie (źródło)

Dynasy 18

[2020] Dynasy 18 (źródło)

Opis przygotowano: 2020-06