Zespół Domów Atrialnych to pięć par domów z wspólnym atrium zlokalizowanych na działce o powierzchni 0.46 ha (połączone ze sobą pary to: Jedlińska #2 / Orężna #35, Jedlińska #4 / Orężna #37, Jedlińska #6 / Orężna #39, Jedlińska #8 / Orężna #41, Jedlińska #10 / Orężna #43) i dwa domy półotwarte (Orężna #45, Orężna #47). Cały zespół ma czytelny rzut z elastycznym układem funkcjonalnym, umożliwiającym dostosowanie budynków do potrzeb użytkowników [1]. Połączony z całością dom przy ul. Zelwerowicza #46 został dobudowany później.

Przy ul. Orężnej 45 mieści się niepubliczne przedszkole Chatka Małolatka.

Eksperymentalna kolonia atrialnych domów architektów

Projekt zakładał stworzenie 12 niskich, parterowych (budynki mają 3.5 metra wysokości [4]), niepodpiwniczonych domków na planie litery L [1]. Jest to tzw. zabudowa dywanowa, w której budynki przylegają do siebie dwiema lub trzema ścianami zewnętrznymi. Budynki mają też płaskie dachy [2]. Ze względu na kształt działki, budynki zostały umieszczone skokowo. Ściany zewnętrzne domów oraz wnętrz atriów wykonane zostały z jasnej, nieotynkowanej cegły [1]. Kolonia domów atrialnych nawiązuje częściowo do idei miasta-ogrodu [6]. Kolonia nie tylko jest perełką na skalę lokalną, ale znają ją doskonale polscy architekci, ponieważ znajduje się w podręcznikach architektury [3].

Powierzchnia działek waha się między 158-380 m2, powierzchnia użytkowa ma między 80-126 (105-112 [4]) m2, a powierzchnia atriów między sąsiednimi domkami ma 48-130 m2 [1].

Cofnięcia kolejnych segmentów przeznaczono na zieloną strefę wejścia (tzw. przedogródek) oraz na wkomponowany w ogrodzenie, obudowany śmietnik [1]. Od zachodu zbudowano pomieszczenie przyłącza do sieci wodnej i kanalizacyjnej wspólne dla wszystkich budynków [4]. Pod całym zespołem zlokalizowane zostały korytarze techniczne rozprowadzające media do poszczególnych domów [4].

Każdy budynek posiada wewnętrzny zielony dziedziniec-ogródek, tzw. atrium o wymiarach około 6 x 9 metrów. Jest on najważniejszym elementem domu i na jego stronę wychodzą ogromne okna. Ogródki sąsiednich domów rozdzielono murem o wysokości 2.5 metra, by zapewnić mieszkańcom prywatność [2]. W okresie letnim atrium staje się naturalnym przedłużeniem pokoju dziennego [4].

Krótsze skrzydło, na wprost wejścia [1], prawie w całości pozbawione jest podziałów i zawiera kuchnię otwartą na pokój dzienny z kominkiem, za którym znalazła się niewielka, połączona z nim pracownia lub biblioteka. Dzięki umieszczeniu grzejników w kanałach pod posadzką możliwe było przeszklenie ściany oddzielającej pokój dzienny i pracownię od atrium na dużej części jej długości i prawie całej wysokości. Dłuższe skrzydło (7 metrów długości [1]) równoległe do ulicy, a zatem doświetlone z dwóch stron (małymi oknami od strony zewnętrznej, przez co osiedle nazywane było przez mieszkańców Sadyby stajnią [9]) mieści pozostałe pomieszczenia: węzeł sanitarny, sypialnie, niewielkie pomieszczenie gospodarcze i garaż. Powierzchnia komunikacji ograniczona jest do minimum. Także sypialnie mają niewielkie rozmiary [4]. Wnętrze każdego budynku, aranżacje atriów, liczbę i wielkość otworów okiennych czy układ ścian wewnętrznych, zaprojektował inny architekt [1]. Styk pokoju mieszkalnego z kuchnią zaplanowany początkowo w formie meblościanki z otwieranym szeroko otworem łączącym obydwa wnętrza, zrealizowany został różnie w poszczególnych domach: od pełnego odgrodzenia się ścianą do przerzucenia jedynie blatu, co spowodowało zmianę charakteru wnętrz. W niektórych domach dodano też obniżenie fragmentu podłogi w części za kominkiem pokoju mieszkalnego [7].

Na ul. Orężnej (dawniej Podhalańskiej) stoją latarnie gazowe [6].

Po II wojnie światowej cały teren zajmowały pola uprawne.

Starania o uzyskanie gruntu pod budowę własnych domów pracownicy Katedry Projektowania Urbanistycznego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej rozpoczęli w 1965 roku. Spółdzielnia otrzymała grunt pośród prowadzonej zabudowy na terenie esplanady dawnego Fortu IX Twierdzy Warszawa. Uzyskany fragment nie pozwalał na wzniesienie zakładanej pierwotnie liczby 8-10 wolnostojących budynków (zmieściłyby się najwyżej 3-4). Rozwiązaniem problemu zajął się zespół Katedry pod kierownictwem profesorów Kazimierza Wejcherta i Hanny Adamczewskiej-Wejchert [4]. Założyli oni SBM Współzawodnictwo Pracy [6].

Pomysł wykorzystania w Warszawie koncepcji domów atrialnych wysunął młody asystent arch. Donat Putkowski. Został on głównym projektantem całej kolonii [4]. Inspiracje czerpał z architektury i rozwiązań skandynawskich. Putkowski zadbał o spójny wygląd kolonii, elewację z jasnej cegły, układ kostki brukowej, styl ogrodzeń, a nawet numerów na budynkach [2].

Dla ułatwienia pozyskania materiałów budowlanych osiedle nazwano eksperymentalnym, a patronat nad budową objęła uczelnia. Hanna Adamczewska-Wejchert i Kazimierz Wejchert byli inwestorami i współautorami największego z planowanych domów. Kolejne budynki współprojektowali (i w nich zamieszkali) Krystyna Mikucka-Jagiełło, Bratysław Wołczyński, Grzegorz Chodkowski, Jan Maciej Chmielewski [4]. Swój dom miał też Donat Putkowski [6]. Pozwolenie na budowę architekci uzyskali 16 września 1968 roku. Działki wytyczono 23 grudnia 1968 roku, a wykopy fundamentowe rozpoczęto 14 czerwca 1969 roku [4]. Na Żeraniu udało się kupić pustaki z gazobetonu. Ktoś skombinował białą cegłę silikatową. To była stosunkowo tania realizacja. Jeden dom kosztował 0.5 mln zł, równowartość dzisiejszych 50 zł ale też ówczesnych 5 tysięcy dolarów [9]. Pierwsi mieszkańcy zaczęli wprowadzać się pod koniec 1972 roku [4]. Ostatni dom z pierwotnego projektu zbudowano w 1975 roku [9], natomiast dom przy ul. Zelwerowicza powstał przed 1982 rokiem.

Zespół zdobył nagrodę Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska w 1974 roku [1]. Była to jedna z pierwszych w Polsce kolonii domów atrialnych, przez co mogła służyć jako przedmiot badań nad tego typu niską i intensywną zabudową [2]. Problematyczny okazał się pomysł umieszczenia pracowni na końcu głównej przestrzeni mieszkalnej domu, przez co była narażona na hałasy dobiegające z pokoju dziennego [4]. Niektórzy projektanci sprzedali swoje mieszkania jeszcze w czasie budowy, nie mogąc podołać finansowaniu. Inni wyprowadzili się po wielu latach. Idea osiedla zaprojektowanego i zamieszkiwanego przez zespół pracowników naukowych, którzy mieli nieformalnie wspólnie utrzymywać części wspólne musiała ulec weryfikacji [4]. Z czasem rodziny się rozrastały, a lokatorzy zmieniali i kolejne domy zostały zmodernizowane, np. poprzez odłączenie się od wspólnego ogrzewania centralnego [2].

W 1980 roku jeden z właścicieli dobudował dodatkowe pomieszczenie pracowni o powierzchni 15.07 m2 na terenie atrium, przez co zmieniony został układ kompozycyjny z litery L na literę U. W atrium zlikwidowano część rabaty oraz oczko wodne. W mieszkaniu znalazły się dwa miejsca pracy przyległe do pokoju dziennego (oddzielone wyłącznie obudową kominka), oraz całkowicie odizolowane, zajmujące całe dobudowane skrzydło, otwarte wielkim przeszkleniem na zmniejszony ogródek. W efekcie jeden z pokojów sypialnych stał się przechodni [4].

W jednym z domów od południa w miejscu przedogródka znalazła się nowa, dwukondygnacyjna część, która ma niezależne wejście. Pomysł spotkał się ze sprzeciwem sąsiadów, którzy zarzucili wprowadzenie dysonansu do jednorodnego zespołu [4]. Był to dom prof. Jana Chmielewskiego, naczelnego architekta stolicy. Zaprotestowali sąsiedzi Maciej Szwedziński i lekarz Konstanty Mrożek. Pozwolenie na budowę wydane przez urząd dzielnicy oraz wojewódzkiego konserwatora zabytków z 2000 roku cofnął w 2001 roku wojewoda. Sprawa trafiła wówczas do sądu jako ograniczanie prawa właściciela do nieruchomości [5]. Ostatecznie jednak dom został rozbudowany [4].

Dziesięć domów jednorodzinnych zostało wpisanych do gminnej ewidencji zabytków w czerwcu 2017 roku [3].