Kamienica pod św. Anną (ul. Rynek Starego Miasta #31) znana jest także pod nazwami: Plumhoffowska, Rzepczyńska, Kazubowska, pod św. Markiem, a co najmniej od pierwszej połowy XIX wieku nazywana jest też niesłusznie kamienicą Książąt Mazowieckich [1]. Ma adres Rynek Starego Miasta #31 (nr hip. 48), lecz zajmuje działkę narożną i sięga wzdłuż ul. Wąski Dunaj do ul. Piwnej, przy której dawna oficyna jest oznaczona osobnym numerem (Piwna #48).

Gotycki rodowód kamienicy można poznać po fragmentach ceglanego muru odsłoniętego spod renesansowo-barokowej szaty [3] oraz pięcioma smukłymi oprofilowanymi wnękami ostrołukowymi na pierwszej i drugiej kondygnacji [1]. Łącznie ma cztery kondygnacje [2], jest trzytraktowa, na wyższych kondygnacjach połączona przejściem z sąsiednią kamienicą nr 29. Piwnice znajdują się na trzech poziomach. Z najniższego poziomu jest wejście do dawnej studni [1]. Wyższe kondygnacje podzielone są fryzami sgraffitowymi o motywach roślinnych, głów kobiecych i ptaków, przechodzących na elewację boczną [1]. Podczas przebudowy w 1834 roku połączono ją murem kurtynowym z kamienicą przy ul. Piwnej 48 [4].

Z kamienicą związanych jest kilka legend. Według jednej z nich murarz, który budował kamienicę, otrzymał polecenie zamurowania w niej pięknej dziewczyny. Zamiast niej zamurował czarnego kota. Według innej legendy lud warszawski uważał dawniej, że figura św. Anny jest przedstawieniem kobiety z bliźniętami Warsem i Sawą. W figurze doszukiwano się też Baby, bóstwa słowiańskiego [11].

W narożniku północno-wschodnim w niewielkiej niszy stoi kamienna figura św. Anny Samotrzeć [1] od której budynek nosi nazwę [2]. Figura pochodzi z okresu przebudowy z początku XVI wieku przez burmistrzowską rodzinę Kazubów. Sama nisza powstała w latach 1635-1637 [3]. To jedyna późnogotycka rzeźba kamienna zachowana do naszych czasów na Mazowszu. Najprawdopodobniej powstała w warsztacie lokalnym [7].

Na fasadzie znajdują się dwie tablice. Jedna z nich upamiętnia pierwsze posiedzenie Klubu Demokratycznego napisem: W tym domu w dniu 16 X 1937 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Klubu Demokratycznego z którego powstało Stronnictwo Demokratyczne Warszawa 16 X 1957 [12]. Druga upamiętnia stulecie założenia Towarzystwa Historycznego, które powstało w 1886 roku.

W 2015 roku na fasadzie kamienicy została odtworzona płaskorzeźba przedstawiająca uskrzydlonego lwa, symbol Wenecji [1]. Umieścił ją tam pierwotnie wenecki kupiec David Zappio. Płaskorzeźba była na ścianie od 1674 roku do lat 20-tych XX wieku, kiedy z niewiadomych powodów została skuta i pokryta tynkiem. Dzięki inicjatywie dziennikarza Sebastiano Giorgi powstała nowa tablica z płaskorzeźbą. Jej wykonania w latach 2013-2015 podjął się bezinteresownie wenecki mistrz rzeźbiarski Giovanni Giusto [13]. Dzisiejsza płaskorzeźba ma wymiary 85 na 65 cm i waży około 100 kg [14].

W 1440 roku stał tu dom drewniany braci Rafaela Suchopędka i Wawrzyńca (z zawodu kuśnierza), a od 1462 roku ich spadkobiercy Ezechiela (Czechiela, Zachiela, Zachelisa) [1].

Kamienica została wzniesiona przed 1466 rokiem. Wówczas była jednotraktowa (to obecne dwa przednie korytarze w kamienicy), podpiwniczona, trzykondygnacyjna z przyziemiem znacznie wyższym od obecnego i niskimi piętrami (drugie piętro było prawdopodobnie magazynem). Z tego czasu zachowały się fragmenty ścian piwnicznych i zewnętrzna ściana boczna z wnękami od ul. Wąski Dunaj. Od 1467 roku kamienica była w rękach Macieja Rzepki. Zapewne wtedy została rozbudowana o tylny trakt mieszczący izbę i wyjście na podwórze. Zachowały się ściany: tylna i zewnętrzna od ul. Wąski Dunaj [1]. W 1468 roku właścicielką kamienicy została Małgorzata z Małodobrych, wdowa po Macieju Rzepce [9].

Właściciel sąsiedniej kamienicy nr 29, Andrzej Kazub, nabył kamienicę nr 31 prawdopodobnie wkrótce po 1468 roku [9]. Niektóre źródła podają, że w 1480 roku spłonęła, a odbudowano ją w latach 1520-1530 [11]. Według innych, przy podziale spadku po Andrzej Kazubie w 1502 roku jego syn Mikołaj dostał połowę kamienicy, a drugą połowę dostała wdowa po synu Janie, Małgorzata. W 1506 roku Mikołaj Kazub posiadł całą nieruchomość [9]. Wtedy została pierwszy raz gruntownie przebudowana, prawdopodobnie w kilku etapach. Umieszczona niegdyś nad wejściem data 1535 mogła oznaczać zakończenie tych prac (albo datę odbudowy po pożarze) [1]. Kamienica otrzymała nową fasadę z ostrołukowymi wnękami okiennymi parteru (częściowo są zachowane). Zachowały się też piwnice na trzech poziomach, przykryte sklepieniami kolebkowymi, w części ostrołukowymi, ze śladami schodów na Rynek i z okienkami na Wąski Dunaj. Nadal istnieją dwa ówczesne portale, które w XVII wieku przeniesiono do sieni. Pierwszy z słupami (węgarami) i nadprożem pokrytymi krzyżującymi się laskami jest oryginalny, drugi analogiczny z głową Chrystusa odkuto na nowo w 1953 roku. Podczas prac w latach 30-tych XVI wieku wybudowano w miejscu drewnianych zabudowań gospodarczych murowaną oficynę wraz z przyległą od podwórza głęboką studnią [9]. Z tego okresu pochodzi ustawiona we wnęce figura św. Anny [1].

W 1556 roku od pisarza ziemskiego warszawskiego, Stanisława Jeżewskiego, nabył kamienicę złotnik pochodzący z Krakowa, Adam Szałapski [9]. Kamienica w latach 1556-1630 należała do Szałapskich (Sczalapskich). Po Adamie był to pisarz kancelarii królewskiej, Jan. Po 1581 roku była zapewne remontowana [1].

W latach 1635-1637 kamienica przeszła drugą przebudowę, nadającą jej styl renesansowy. Przeprowadzona przez ówczesnego właściciela, burmistrza i kupca Henryka Plumhoffa. Zmieniono wówczas wysokości kondygnacji (ta wysokość jest zachowana do dziś), w przyziemiu wydzielono sień i wykonano stiukową dekorację wielkiego sklepu, elewacjom nadano nowy wystrój (portal, obramowania okien, dekoracja sgraffitowa, attyka na fasadzie frontowej, wykusz w elewacji bocznej) [1]. Zmieniono układ wnętrz. Nowa fasada z późnorenesansowym portalem ma w zwieńczeniu kartusz z gmerkiem w formie herbu szlacheckiego oraz inicjały HP [9]. Od 1645 roku stała się własnością Dawida Mintzera, serwitora królewskiego, a następnie Dawida Zappio, burmistrza. Z nim wiązać można modyfikację fasady, na której umieszczono płaskorzeźbę św. Marka z lwem [1] pod otwartą księgą, na której znajdował się napis „Pax tibi Marce, Evangelista meus. Płaskorzeźbę zniszczono w połowie XIX wieku [9]. Po Zapio właścicielem był Augustyn Orlemus.

Od 1699 roku kamienica była własnością Winklerów, a od 1732 roku przeszła na własność Drewników (Drewnikowskich). W latach 1741-1780 należała do Jordana Kostrzewskiego [1]. Przeprowadził on remont oficyny zmieniający elewację od ul. Piwnej. Umieścił barokowy portal, w którym są jego inicjały, gmerk i data 1746. Spadkobiercy Kostrzewskiego sprzedali całą kamienicę w 1766 roku Wojciechowi Lobertowi (kupcowi, prezydentowi starej Warszawy [11]), który wynajął wnętrze Quellusowi na francuską restaurację [9]. Obiad z kilku dań podawano na srebrnej zastawie i kosztował on pół dukata, co było wtedy sporym wydatkiem [11].

Nieruchomość należała do Lobertów do 1806 roku [9]. W 1834 budynek został po raz kolejny przebudowany przez ówczesnych właścicieli: Marię i Franciszka Tietzów (Tyców). Zmieniono podziały wnętrz, dobudowano przy elewacji tylnej klatkę schodową (wspólną z kamienicą przy ul. Piwnej 48), przesłoniętą od Wąskiego Dunaju murem parawanowym z prześwitami. Częściowo usunięto detal z elewacji i zlikwidowano attykę. Od 1887 roku właścicielem został Franciszek Strycharzewski, a od około 1907-1913 roku Salomon Zond [1]. W tym czasie widoczne znajdowały się na kamienicy dwujęzyczne napisy po rosyjsku i po polsku [4].

W 1913 roku, dzięki finansowej darowiźnie Adama i Ludwiki Czartoryskich, kamienicę z rąk prywatnych właścicieli wykupiło Towarzystwo Miłośników Historii. Nastąpiły badania i prace konserwatorskie prowadzone [9] do 1915 roku [1] przez Władysława Marconiego i Jarosława Wojciechowskiego, podczas których m.in. odsłonięto relikty gotyckie [9], częściowo zrekonstruowano attykę i przywrócono niektóre detale z przebudowy w latach 1635-1637 [1]. W części frontowej powstała na pierwszym piętrze duża sala, a ponad nią dwie kondygnacje z mniejszymi pomieszczeniami [9].

W czasie Powstania Warszawskiego kamienica uległa poważnym uszkodzeniom [2]. W końcowych chwilach obrony Starówki, na rogu ul. Nowomiejskiej i ul. Wąski Dunaj były pozycje powstańcze, ostrzeliwane m.in. z przeciwległego narożnika Rynku. Kamienica została wtedy nafaszerowana kulami [6].

Kamienica jako jedna z nielicznych na Starym Mieście zachowała wiele fragmentów oryginalnych [1]. Po zniszczeniach w 1944 roku zachowały się piwnice, sklepienia parteru, większość fasady oraz elewacja boczna [9]. Po zabezpieczeniu w latach 1947-1949 została odbudowana w latach 1948-1953 według projektu Jana Grudzińskiego z zachowaniem ocalałych elementów [1]. Wnętrza kamienic nr 29 i nr 31 zostały połączone w trakcie odbudowy. Obie kamienice przeznaczono na siedzibę Instytutu Historii PAN, znalazły w nim także siedzibę Polskie Towarzystwo Historyczne i Towarzystwo Miłośników Historii [9], działające tu do dziś.

W 2015 roku na fasadzie kamienicy została odtworzona płaskorzeźba przedstawiająca uskrzydlonego lwa, symbol Wenecji [1].