Park Powstańców Warszawy to miejsce odpoczynku okolicznych mieszkańców [4]. Rozciąga się na obszarze około 8 ha. Zaprojektował go Kazimierz Kozłowski. W parku dominuje nawierzchnia żwirowa i drogi gruntowe. Główna aleja parkowa jest obsadzona barwnymi grupami krzewów liściastych [6]. Jest to oś architektoniczno-krajobrazowa powstała według projektu Romualda Gutta i Aliny Scholzówny i opracowana przez Edwarda Gogola i Tadeusza Wyrzykowskiego [12]. Prowadzi ona do pomnika Polegli-Niepokonani, znajdującego się na Cmentarzu Powstańców Warszawy i kontrastuje z pozostałymi częściami parku [10], które mają charakter krajobrazowy. Najbardziej charakterystycznym elementem parku jest podłużne zagłębieniu terenu z sadzawką, której lustro wody jest około dziewięciu metrów względem alejek parkowych [12]. Park nie jest ogrodzony [10].

W alei głównej została w 2009 roku odsłonięta tablica poświęcona, jak głosi napis: „Harcerzom Szarych Szeregów AK, druhnom i druhom poległym, pomordowanym i zaginionym podczas II wojny światowej i okupacji niemieckiej 1939 - 1945 oraz w powstaniu warszawskim 1944 r. Służyli i Bogu i Ojczyźnie, ich prochy spoczywają w mogiłach Cmentarza Wolskiego Powstańców Warszawy, a krew ich wsiąkła w ulic twoich bruk, Warszawo. Wieczna im cześć i chwała. AD 2009 Stowarzyszenie Szarych Szeregów" [24].

Słupy pamięci

Po raz pierwszy w 2015 roku stanęła tu plenerowa wystawa "Zachowajmy ich w pamięci", poświęcona cywilnym ofiarom Powstania Warszawskiego [5]. Wystawa znajduje się wzdłuż alei głównej parku w dwóch nieregularnych rzędach [13]. Jest zabierana późną jesienią i wraca wiosną. Na szklanych podświetlanych słupach widnieje 57189 (w edycji z 2017 roku słupów było 93 [5], w edycji z 2015 roku słupów było 96 [2], corocznie dokonywane są uzupełnienia i korekty) nazwisk poległych i zaginionych poległych w sierpniu i wrześniu 1944 roku. Przy każdej osobie widnieje data urodzenia i ostatnie miejsce pobytu lub zamieszkania [5]. Wystawę przygotowało Muzeum Powstania Warszawskiego [2], a partnerem wystawy było Veolia Energia Warszawa [14].

Rzeźba Matka

Wanda Traczyk-Stawska "Pączek" (inicjatorka umieszczenia tu pomnika [11]), Hanna Gronkiewicz-Waltz (prezydent Warszawy) i Mścisław Lurie (syn Wandy Lurie nazywanej Warszawską Niobe [17], który narodził się kilka tygodni po tym, jak podczas rzezi Woli dokonano egzekucji jego rodzeństwa [20], a jego matka cudem przeżyła w stercie ciał rozstrzelanych) odsłonili 26 maja 2017 roku Pomnik Matki [16]. Autorem projektu pomnika jest artysta Łukasz Krupski. Pierwsze szkice rzeźby wykonał w 2013 roku [11] jako pracę dyplomową na warszawskiej ASP [17]. Pierwotny tytuł “Madonna u grobu” został zmieniony za namową ks. Aleksandra Seniuka, rektora Kościoła Wizytek na Krakowskim Przedmieściu [19] i rzeźba została nazywana „Katedrą” lub „Pustą Pietą” [17]. Ukończona stała przez pewien czas w ogrodzie przy Kościele Wizytek, gdzie dostrzegła ją pani Traczyk-Stawska. Zaproponowała, by nazwać rzeźbę "Matka" i przenieść do parku obok Cmentarza Powstańców Warszawy. W uroczystości odsłonięcia pomnika uczestniczyli m.in. członkowie AK, Szarych Szeregów, harcerze i uczniowie warszawskich szkół [11].

Rzeźba wykuta w szarym strzegomskim granicie przedstawia smukłą postać kobiety [19], która w dwóch uniesionych dłoniach trzyma całun. Na postumencie z czterech stron wykuto słowo Matka w językach polskim, rosyjskim, niemieckim i hebrajskim. Rzeźba jest hołdem dla wszystkich kobiet, które straciły swoje dzieci podczas II wojny światowej, zwłaszcza podczas Powstania Warszawskiego [11]. Pomnik ten jest pierwszym w Warszawie dziełem upamiętniającym osierocone matki [18].

Infrastruktura rekreacyjna

Na rozległym trawniku od ul. Wolskiej w latach 2015-2017, dzięki głosowaniom mieszkańców Woli w budżecie partycypacyjnym, w parku powstały siłownia plenerowa (zbudowana w 2015 roku za kwotę 50 tys. zł [3]), plac zabaw (zbudowany w październiku 2016 roku za kwotę 313 tys. zł [3]) i leżaki dla seniorów (umieszczone latem 2017 roku za kwotę 40 tys. zł [3]) [1].

W 1935 roku po obu stronach ul. Sowińskiego znajdowały się glinianki. Wzdłuż wschodniej strony ulicy ciągnęły się długie zabudowania magazynowe (ul. Wolska #170, składy paszy, koniczyny, siana, otrąb i zboża Jerzego Wilka [21]). Na posesji tej był też dom mieszkalny oraz od ul. Wolskiej ogrodzony osobno teren z garażami. Na wschód od glinianek, w centralnej części parku, znajdowały się zapewne sady (posesja o numerze ul. Wolska #156). Przy wschodniej granicy parku mieściły się podłużne działki przy ul. Baltazara i ul. Gnieźnieńskiej, na których stały kamienice mieszkalne: ul. Wolska #148, #152 (funkcjonował tu sklep spożywczy H. Markerta [23], w głębi posesji znajdowała się Willa Wanda). Między dzisiejszym parkiem i Cmentarzem Powstańców Warszawy biegła ul. Św. Jacka. Willa Wanda, mimo że zniszczona, przetrwała II wojnę światową, pozostałe zabudowania nie dotrwały do 1945 roku.

Park Powstańców Warszawy powstał w latach 60-tych XX wieku na zlikwidowanej większej części sąsiedniego cmentarza Powstańców Warszawy [1]. Według danych Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa nie było informacji o pochówkach na terenie późniejszego parku. Ten został zatem zaorany bez względu na znajdujące się tam nagrobki. Jedynie p. Tadeusz Wyrzykowski wraz z kolegą spisał wszystkie nazwiska na wystawionych do tego czasu pomnikach i przeforsował umieszczenie ich na nowych nagrobkach [8].

W 2014 roku odnowiono aleję główną i elementy małej architektury, odtworzono trawniki i uzupełniono brakujące krzewy żywopłotu [15].

Izba Pamięci

Park Powstańców jest objęty planem zagospodarowania, zakazującym jakiejkolwiek zabudowy. Od 2015 roku trwają prace nad jego modyfikacją, aby umożliwić powstanie w parku Izby i Muru Pamięci. Za inicjatywę odpowiada Społeczny Komitet ds. Cmentarza Powstańców Warszawy [1]. W maju 2015 roku rozstrzygnięto konkurs na projekt Izby Pamięci. Wzięło w nim udział 20 zespołów, a I miejsce zdobyła pracownia Piotra Bujnowskiego. Izba wraz z murem pamięci i ścieżką znajduje się na osi prostopadłej do dotychczasowego założenia. Budynek Izby Pamięci składa się z czterech bloków mieszczących konkretne funkcje, ograniczonych dwiema, masywnymi ścianami. W strefie wejściowej od strony ulicy Wolskiej, znajduje się blok z salą edukacyjną, naprzeciw jest przestrzeń poświęcona magazynowaniu.Strefę wejściową ogranicza południowa ściana bloku mieszczącego w sobie salę ekspozycyjną z doświetleniem dachowym [22]. Obok stanie Mur Pamięci z nazwiskami wszystkich zidentyfikowanych osób, pochowanych na cmentarzu Powstańców Warszawy [2].

Zmiany są krytykowane przez mieszkańców, gdyż przygotowywany nowy plan zagospodarowania przestrzennego nie pozwala, aby w części, gdzie obecnie znajduje się siłownia i park, istniała funkcja rekreacyjno-sportowa. Przywraca on funkcję cmentarza-mauzoleum [3] i zakłada usunięcie istniejącej infrastruktury rekreacyjnej [1], umniejszającej miejscu pamięci Powstańców Warszawy. Według opinii architekta Miasta Warszawy, Marleny Happach, latem na stokach kurhanu opalają się mieszkańcy, a przez cały rok spacerują tu ze swoimi psami. Siłownia i plac zabaw miałyby zostać przeniesione bliżej skrzyżowania ul. Redutowej z ul. Wolską [4].