Kamienica Chaima Gerkowicza


Kamienica Chaima Gerkowicza

Ta secesyjna narożna kamienica jest obecnie opuszczona. Warto w niej obejrzeć zdobiony przejazd bramny.

rejestr zabytkówrejestr zabytkówzabudowa śródmiejskazabudowa śródmiejska

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Krochmalna, ulica Żelazna
  • Rok powstania:  1910-1911
  • Obszar MSI:  Mirów
  • Wysokość:   12 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  secesja
  • Związane osoby: Spigelman Henryk, Wajnberg Mieczysław

Opis urbanistyczny:

Secesyjną kamienicę (ul. Żelazna #66, róg ul. Krochmalna #46a) wzniesiono według projektu Henryka Spigelmana dla Chaima Gerkowicza (Herkowicza [9]). Jest to narożny, czterokondygnacyjny budynek, który ma charakterystyczny wykusz w narożu, zawieszony nad chodnikiem. Ciekawy jest też wyniesiony ponad elewację ryzalit od ul. Krochmalnej na drugiej osi, z zaokrąglonymi u góry oknami.

Na ścianach przejazdu bramnego znajdują się ceramiczne oryginalne secesyjne niebieskie płytki z delikatnymi wzorami [1] oraz sztukaterie na sufitach (okładziny ceramiczne we wnętrzach przejazdów nie były w Warszawie czymś powszechnym [10]), również podłoga wyłożona jest oryginalnymi kaflami. Uwagę zwracają także ozdobne barierki zachowanych balkonów [1], uchwyty na flagi [5] i pozostałości narożnej latarni [3].

Klatka schodowa znajdowała się od strony ulicy. Zachował się na niej oryginalny układ okien ze szprosami i podłogi wyłożone kafelkami typu gorsecik. Część mieszkań posiada oryginalne drewniane, rzeźbione drzwi wejściowe czy secesyjne piece kaflowe [5].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

W połowie XIX wieku były to pola tuż za granicą miasta. Na przełomie XIX i XX wieku w miejscu kamienicy istniał nieco mniejszy budynek przy ul. Żelaznej.

Kamienica powstała w latach 1910-1911 [2]. W budynku funkcjonowała mydlarnia Janiny Bajdy, wytwórnia ubrań sportowych Em-Zet, pracownia tapicerska czy Drukarnia Kometa [1].

Okres międzywojenny:

Urodził się tu 8 grudnia 1919 roku [8] kompozytor Mieczysław Wajnberg [7]. Jego ojciec był muzykiem, grywał w teatrach, a w wytwórni płytowej Syrena odpowiadał za nagrania muzyki żydowskiej [7]. Mieczysław we wrześniu 1939 roku uciekł z Warszawy, gdy udało mu się przedostać do ZSRR zmienił imię Mieczysław na Mojsiej [8].

W 1930 roku właścicielami posesji (nr hip. 927f) byli małżonkowie Górewicz (Gurewicz) [11].

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Kamienica znajdowała się w getcie warszawskim. Mieścił się w niej wówczas skład artykułów chemicznych oraz kiosk ze słodyczami [3].

W czasie wojny budynek utracił ostatnią kondygnację, czego dowodzą ocalałe stalowe wsporniki balkonów wystające z muru ponad ostatnim piętrem [5].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kamienica

[1940] Kamienica (źródło)

Kamienica

[1941] Kamienica (źródło)

Kamienica

[1941] Kamienica (źródło)

Narożnik

[1941] Narożnik (źródło)

Kamienica

[1942] Kamienica (źródło)

Odbudowa stolicy:

Po wojnie działały tu m.in. sklep z kosmetykami, punkt zegarmistrzowski (od 1962 roku, prowadził go Andrzej Grynkiewicz, po jego śmierci zakład prowadzili dalej żona i syn) czy sklep ze szczotkami i pędzlami (przeniesiony później do sąsiedniego budynku) [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kamienica narożna

[1945] Kamienica narożna (źródło)

Czasy PRL-u:


Czasy PRL-u

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Ślepa ściana

[1968] Ślepa ściana (źródło)

Przejazd

[1978] Przejazd (źródło)

Kamienica

[1978] Kamienica (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

Obecnie budynek jest opuszczony [1], ze ścian wypadają cegły [3]. Lokatorzy zostali wykwaterowani w 2008 roku [5], kiedy obiekt został sprzedany prywatnym inwestorom [6]. Na klatce można spotkać jedynie bezdomnych. Sklepiki na parterze działały nieco dłużej (co najmniej do 2011 roku) [3].

Kamienica od 2009 roku znajduje się w ewidencji zabytków [4]. Została objęta Programem Rewitalizacji Miasta Stołecznego Warszawy na lata 2005-2013 [4], jednak nie przeprowadzono w niej żadnych prac.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Płytki

[2007] Płytki (źródło)

Uchwyt na flagę

[2007] Uchwyt na flagę (źródło)

Klatka schodowa

[2007] Klatka schodowa (źródło)

Żelazna 66

[2009] Żelazna 66 (źródło)

Wnętrza

[2009] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2009] Wnętrza (źródło)

Przejazd

[2010] Przejazd (źródło)

Kamienica

[2012] Kamienica (źródło)

Przejazd

[2012] Przejazd (źródło)

Żelazna 66

[2013] Żelazna 66 (źródło)

Podwórze

[2015] Podwórze (źródło)

Podwórko

[2017] Podwórko (źródło)

Przejazd

[2017] Przejazd (źródło)

Balkon

[2017] Balkon (źródło)

Ozdobny sufit w kamienicy

[2017] Ozdobny sufit w kamienicy (źródło)

Secesyjne kafle

[2017] Secesyjne kafle (źródło)

Posesja

[2018] Posesja (źródło)

Opis przygotowano: 2020-06