Warsaw Trade Tower (WTT)


Warsaw Trade Tower (WTT)

Jeżeli patrzeć na wysokość bryły, a nie najwyższego punktu (iglicy) to przez 17 lat był to najwyższy budynek w Warszawie. Powstał pod koniec XX wieku jako symbol potęgi Daewoo. Ma charakterystyczny półkolisty kształt i niestosowaną dzisiaj konstrukcję stalową. Jego windy są najszybsze w mieście, a całość chłodzą gigantyczne klimatyzatory. Przed budową wieżowca znajdował się tu stały cyrk Intersalto, natomiast przed wojną posesja była gęsto zabudowana. Najważniejszym obiektem z okresu międzywojennego było kino-teatr Kometa, jedno z największych kin w mieście (z salą na 1500 osób). W drugim pomieszczeniu działały liczne teatry rewiowe. Ul. Chłodna była trasą wylotową z miasta, okolica była dość wcześnie zabudowana. Wówczas (w XVIII wieku) działał na tej posesji browar.

biurowiecbiurowiecfastfoodfastfoodkawiarniakawiarniasklepskleptablica pamięcitablica pamięciwysokościowiecwysokościowiec

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Chłodna, ulica Krochmalna, ulica Towarowa
  • Rok powstania:  1997-1999
  • Obszar MSI:  Mirów
  • Wysokość:   208 m
  • Funkcja:  biurowa
  • Styl:  funkcjonalizm
  • Związane osoby: Brzeziński Fryderyk, Jung Herman, Machlejd Karol, Świerczewski "Gens" Eugeniusz

Opis urbanistyczny:

Warsaw Trade Tower (WTT, wieżowiec Daewoo, siedziba AXA [1], Warszawskie Centrum Daewoo, Warszawska Wieża Handlu, Warsaw Daewoo Center [7]) znajduje się przy ul. Chłodnej #51 [1].

Wieżowiec ma 208 metrów wysokości (35 pięter biurowych, 2 piętra handlowe, 5 pięter technicznych [2]). Tym samym po otwarciu był drugim pod względem wysokości budynkiem w Warszawie, po Pałacu Kultury i Nauki [1]. Mierząc oba budynki bez iglic, WTT jest nawet o trzy metry wyższy [14], gdyż wysokość do dachu wynosi 184 metry [2]. Drugą pozycję utracił w 2016 roku, kiedy powstał Warsaw Spire o wysokości 220 m [12]. Budynek ma 71567 m2 powierzchni całkowitej, 59212 m2 powierzchni użytkowej, 44300 m2 powierzchni biurowej i 1868 m2 powierzchni handlowo-usługowej [7]. Może w nim pracować ok. 4000 osób. To też jeden z najstarszych wieżowców w Warszawie [1].

Składa się z dwóch segmentów. Pierwszy, niższy, sześciopiętrowy, wysunięty jest w stronę ul. Towarowej, a główny i wysoki znajduje się w głębi posesji. Pierwsze trzy kondygnacje budynku znajdują się w całości pod powierzchnią, mieszczą się na nich parkingi [3]. Do dyspozycji jest 308 miejsc parkingowych podziemnych (dodatkowo dostępnych jest 150 miejsc parkingowych naziemnych) [2]. Prawie cały parter zajmuje ogromny hol, pierwsze piętro przeznaczone jest na pomieszczenia usługowo-handlowe, a drugie na restaurację. Piętra od trzeciego do trzydziestego dziewiątego przeznaczone są na biura, z wyjątkiem szóstego, siedemnastego i dwudziestego siódmego, które mieszczą instalacje budynku [3]. Ostatni poziom biurowy mieści się na wysokości 165 metrów (piętro 39) [1]. Techniczne przeznaczenie ma pięć ostatnich kondygnacji. Na samej górze znajduje się ogromna iglica [3]. To metalowy maszt zakończony anteną przekaźnikową, przyczepiony do budynku na stalowych obręczach. Iglica ma długość 85 metrów [2].

Budynek ma prostą konstrukcję składającą się z trzech modułów. Rzut górnych kondygnacji jest półokrągły, a odwzorowanie tego układu znalazło się w diodach w holach windowych [1]. Główna jego część jest zakończona charakterystyczną nadbudówką, określaną mianem hełmu. Wykończenie budynku przyciemnianym szkłem nadaje mu w świetle dziennym barwę jasnoniebieską, która współgra z bladoróżowym granitem z którego wykonano charakterystyczną elewację niższej części [3]. Według zaleceń Szkoły Chicagowskiej konstrukcja jest stalowa, a kubistyczna bryła została podzielona poprzez zmiany w elewacji [1].

Fundament Warsaw Trade Tower sięga 11 (15 [1]) metrów pod ziemię i opiera się na 156 palach. Centralnym elementem jest żelbetowy trzon, w którego wnętrzu znajduje się [2] szesnaście szybkobieżnych wind [1], osiągających prędkość 25.2 km/h (w 2021 roku były to nadal najszybsze windy w Warszawie [1]) [3], w tym jedna przeciwpożarowa. Windy podzielone są na kilka sekcji. Na najwyższe piętra dojeżdża sześć z nich [14]. Na trzonie osadzone zostały stalowe konstrukcje poszczególnych pięter. Dzięki umieszczeniu wszystkich instalacji w centralnej części, rozkład pomieszczeń na poszczególnych kondygnacjach może być dowolnie komponowany. Ciekawostką konstrukcyjną jest zastosowanie połączeń śrubowych zamiast tradycyjnego spawania [3]. Przy bardzo silnym wietrze amplituda wychyleń na szczycie wynosi 40 cm, po 20 cm w każdą stronę. Ewakuacja całego wieżowca nie trwa dłużej niż 20 minut. Nad bezpieczeństwem czuwa 150 kamer, a całością zarządza Building Management System [14]. W wieżowcu zainstalowano gigantyczne urządzenia do schładzania powietrza, niespotykane w innych budynkach w Polsce [1]. Umieszczone są powyżej 39 piętra, gdzie nie wjeżdża zwyczajna winda, można tam dostać się klatką schodową lub wjechać windą towarową. Pracują w hali wysokiej na siedem metrów. Są tu również serwery oraz urządzenia anten radiowych, systemów przeciwpożarowych oraz instalacji wodnych [1].

Warsaw Trade Tower posiada certyfikat ekologiczny BREEAM na poziomie Excellent [1].

Na parterze budynku w 2012 roku pojawiła się siłownia F35. W budynku funkcjonuje też przedszkole Kids&Co (pierwsze w Warszawie przedszkole znajdujące się w biurowcu [1]), piekarnia Gorąco Polecam Nowakowski, kiosk Inmedio, butik Via Duomo, kawiarnia Cups&Mugs i restauracja należąca do sieci Nutri Mind [8].

W 2017 roku, podczas prac konserwacyjnych iglicy Pałacu Kultury i Nauki, mieszkająca tam para sokołów wędrownych, Franek i Giga, przeniosła się na poziom techniczny Warsaw Trade Tower, gdzie doczekała się trójki młodych [2].

Po wschodniej stronie WTT znajdują się parkingi oraz jest wyznaczone miejsce dla food trucków. W 2015 roku funkcjonowało tutaj kino letnie u Pana Szamy [72].

Obiekty, pomniki, tablice:

Od strony ul. Towarowej znajduje się tablica Tchorka, upamiętniająca stracenie przez Niemców 120 osób w dniach 5-6 sierpnia w 1944 roku [9].

Wzdłuż ul. Chłodnej obok dawnego kina Kometa zachowane są tory tramwajowe (ostatnie tramwaje przejechały tędy 22 listopada 1948 roku). Zachowany jest również w bruku podjazd do dawnego kina oraz obramowania wokół drzew rosnących niegdyś przed kinem [66].

XVIII wiek i wcześniej:

Ulica Chłodna powstała jako droga narolna prowadząca z pl. Mirowskiego do wsi Wola. Po 1713 roku (ok. 1725 [84]) została częścią zaprojektowanej przez Matthäusa Pöppelmanna Osi Saskiej. Nosiła wówczas nazwę al. Wolska. Ulicę w 1770 roku przecięły w linii obecnej ul. Towarowej okopy Lubomirskiego [83] i otrzymała wówczas nazwę Chłodnej [84]. Nazwa mogła pochodzić od umieszczonego po obu stronach szpaleru drzew dających chłód [86] czy też od chłodnych wiatrów, dających się we znaki na ulicy ciągnącej się ze wschodu na zachód [84]. W miejscu dzisiejszej posesji znajdowały się ogrody.

W końcu XVIII wieku między ul. Żelazną i okopami (po południowej stronie) przy ul. Chłodnej wybudowano cztery browary [84]. Jeden z nich powstał zapewne we wschodniej części dzisiejszej działki (ul. Chłodna 51, ul. Krochmalna 72).

Z kolei ul. Krochmalna powstała po potopie szwedzkim, a za czasów saskich zaczęto nazywać ją ul. Lawendową (mimo, że lawendy w Polsce wówczas nie było). Następnie przy ulicy zaczęto wyrabiać krochmal (stąd pochodzi dzisiejsza nazwa) [52]. W 1796 roku mieściło się tu wiele jatek, drobnych zakładów, szynków i sklepików, a także pięć browarów. Drewniana zabudowa sięgała okopów [53]. Przy Krochmalnej żyli ludzie mniej zamożni [52]. Ulica była zamieszkana przez żebraków, przestępców i prostytutki [53], głównie gojów (nie-Żydów) [52].

XIX wiek:

Ponieważ ul. Wolska była jedną z dróg wyjazdowych w kierunku Poznania i Wrocławia, dość wcześnie pojawiły się tu kamienice. Były to obiekty jednopiętrowe, w większości znajdujące się na zachodnim odcinku ulicy [83]. W 1808 roku na posesji, od ul. Wolskiej, znajdują się pojedyncze zabudowania, jeden pawilon umieszczono również od ul. Krochmalnej. W tym czasie (1816-1818 [83]) zostały wzniesione sąsiadujące z posesją Rogatki Wolskie [84].

Od tego czasu posesja była w pełni zabudowana.

Działający przy ul. Chłodnej 51 w latach 30-tych XIX wieku browar Fryderyka Brzezińskiego został odkupiony w 1848 roku przez Hermana Junga. Był to jego pierwszy browar [64].

Z końca XIX wieku pochodziła międzywojenna zabudowa ul. Krochmalnej 72, 74, 76, 78 róg Towarowej 66, ul. Chłodnej 51, 53 i 55 róg Towarowej 70 (kamienica powstała między 1910-1914 rokiem w miejscu nadbudowanego w latach 1878-1879 parterowego domu z 1818 roku [33]) oraz ul. Towarowej 68. Na posesji ul. Chłodna 47/49 połączonej z Krochmalną 68/70 działały zakłady przemysłowe (Karola Machlejda [70]).

W 1908 roku ulicą Chłodną pojechał tramwaj elektryczny [85].

W listopadzie 1918 roku przy ul. Chłodnej 51 mieściły się magazyny z towarami deficytowymi (m.in. medykamentami), ochraniane przez tajną gwardię Józefa Piłsudskiego [65].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Mieszkanie w domu przy ul. Chłodnej 49, zniszczone w czasie niemieckiego bombardowania

[1914] Mieszkanie w domu przy ul. Chłodnej 49, zniszczone w czasie niemieckiego bombardowania (źródło)

Okres międzywojenny:

W okresie międzywojennym ul. Chłodną nazywano Marszałkowską zachodniej Warszawy. Środkiem jechał tramwaj, wzdłuż ulicy stały wysokie kamienice, a wieczorami ludzie wychodzili z kin. Z wnętrz kawiarni i restauracji do późnego wieczora dochodził gwar rozmów. Nie brakowało jednak kontrastów. Ponad ulicą snuły się dymy okolicznych fabryk, a na chodnikach spotykało się robotników [84].

Przy ul. Towarowej 66 w 1939 roku mieścił się skład materiałów aptecznych [42].

Przy ul. Towarowej 68 mieściła się fabryka tub i wyrobów metalowych Stannum. Pracowały w niej przeważnie młode dziewczyny. W sprawie z 1933 roku okazało się, że gdy w czasie pracy znajdowały się same w piwnicy fabrycznej, sortowni pudełek, ubikacji lub suszarni, gwałcili je 32-letni majster Adam Cepuch i 28-letni tokarz Mieczysław Kwiecień. Po zgłoszeniu sprawy na policję narzeczony jednej z ofiar został przed zakładem pobity przez dziesięciu nieznanych mężczyzn, uzbrojonych w kastety, laski, rewolwery lub noże, w obecności Cepucha i Kwietnia [41]. W 1931 roku działały tu również zakłady chemiczne Rostan Stanisława Rosenberga [40], później produkujące obrabiarki do blach i metali (1938) [37], a w 1939 roku mieściły się zakłady Vasenol [36].

Narożna kamienica przy ul. Towarowej 70 róg ul. Chłodnej 55 miała pięć kondygnacji. Izrael-Mordka Pell prowadził w niej od 1930 roku sprzedaż artykułów mydlarskich [39]. Przyjmował tu również dr akuszer-ginekolog Bernard Erlich [43] i mieścił się (w 1938 roku) sklep tytoniowy Heleny Nusswaidowej [38]. Podobno mieściła się tu restauracja Orłówka, ulubiona speluna Pantaleona Karpińskiego, nazywanego Królem Kercelaka, który był prawą ręką słynnego gangstera Łukasza Siemiątkowskiego (Tata Tasiemka). Do restauracji prowadziło narożne wejście [77] (jednak inne źródła podają lokalizację Orłówki przy ul. Chmielnej 124) [82].

Z kolei ul. Chłodna 53 była siedzibą kawiarni "Zdrowia" [56], Laboratorium Środków Opatrunkowych R. Strzeleckiego i A. Turskiego [81] i atelier fotograficznego Karola Buchcara [55]. W kamienicy urodził się 26 maja 1925 roku późniejszy prof. SGGW Zbigniew Borecki [57].

Kino-teatr Kometa

Przy ul. Chłodnej 47/49 w okresie międzywojennym mieścił się tu początkowo browar Karola Machlejda [84] i zapewne od 1925 roku cukiernia [75]. Następnie w zabudowie dawnej fabryki funkcjonowało kino Kometa [35], a budynek kina należał do spółki akcyjnej Machlejda. Na drugim piętrze mieszkali dzierżawcy kamienicy [61].

Było to kino niemal luksusowe [30]. Siedziba była w dwupiętrowym budynku, od ulicy niemal pozbawionym okien. Po bokach głównego wejścia umieszczono witryny przeznaczone na plakaty filmowe. Wyjścia z kina, po dwie pary drzwi wyjściowych, były po bokach budynku. Nocą pięknie świecił neon z napisem "Kino Kometa" [61]. Fasada była urozmaicona, z przywieszoną girlandą [30]. W zachodniej części działki znajdowała się dwupiętrowa oficyna oraz długi budynek z parterowym neogotyckim frontem, prawdopodobnie pozostałość zabudowy fabrycznej [34].

W latach 20-tych XX wieku gmach kina przebudowano i wydzielono drugą salę teatralną [61]. Kometa Duża miała 1500 miejsc, natomiast Kometa Mała prawie 500. Tym samym była trzecim pod względem wielkości kinem w stolicy, po Colosseum i Filharmonii. Było to kino nieme (mimo że w Warszawie były już kina dźwiękowe), pianiści przygrywali do filmów wyświetlanych na ekranie [30]. Było to też kino z repertuarem premierowym. W Komecie najczęściej leciały filmy dopasowane do gustów ubogiej ludności z okolic. Na premierę filmu "Obrona Częstochowy" w 1936 roku przed kinem ustawiono armaty z dwoma halabardnikami. Na co dzień przed ,,Kometą' wieczorami stał sprzedawca broszurek z przebojami filmowymi i estradowymi [61]. Z tego powodu sąsiedni Teatr Popularny prowadził ciężką walkę o publiczność. Pisano, że gdy za trzy tygodnie miała się odbyć premiera filmu "Trędowata", kierownik literacki teatru Popularnego przez trzy noce przygotował analogiczną sztukę, po czym na tydzień przed premierą filmu wystawił ją na swojej scenie [30].

Funkcjonowały tu również teatry rewiowe. Jednym z pierwszych był teatr Kometa. Stanisław Śliwiński, kierownik artystyczny teatru, przygotowywał programy, które uzupełniały wieczory filmowe. Zespół ostatecznie rozpadł się w kwietniu 1929 roku [71]. Kolejnym był Chochlik, działający do stycznia 1930 roku [79]. Działał pod kierownictwem artystycznym W. Zdanowicza i literackim J. Sulimy [61]. W repertuarze znajdowały się teksty Konrada Toma, Jerzego Nela i Jana Brzechwy, a każdy program składał się z 17 numerów i grany był dwa razy dziennie. Kabaret działał przez dwa miesiące [62].

Kolejny teatr Wesoły Wieczór działał od 18 stycznia 1930 roku (do 31 sierpnia 1931 roku [69]). 1 lipca 1930 roku przeniósł się do lokalu przy Nowym Świecie [79]. Założony przez część zespołu teatru Morskie Oko, miał mocną obsadę i pomysłowe kierownictwo. Chwalony był przez recenzentów za wysoki poziom przedstawień, co spędzało do niego publiczność śródmiejską. W efekcie zdobył w pierwszej połowie 1930 roku taką popularność, że po wakacjach jego kierownik Zygmunt Wojciechowski zdecydował o przeniesieniu go na Nowy Świat [30].

3 lipca 1930 roku baletmistrz E. Koszutski założył tu teatrzyk rewiowy Uśmiech Warszawy. Kierownictwo artystyczne objął J. Kossowski, a na czele zespołu stanął R. Gierasiński. Teatr działał do listopada 1930 roku. Występowali w nim m.in. Lena Żelichowska, Marian Rentgen i Ludwik Sempoliński [79].

Następnym był dramatyczny Teatr na Chłodnej, który tworzył zespół artystów Teatrów Polskiego i Małego, działający od 8 września 1931 roku [67]. Powstał na skutek strajku aktorów Teatru Polskiego. Po krytyce sztuki "Opery za trzy grosze" aktorzy na znak protestu przenieśli się na ul. Chłodną, jako pierwszy Leon Szyller. Dyrektor Arnold Szyfman nie obraził się jednak na swoich aktorów, lecz dołączył do ich zespołu, zobowiązując się prowadzić Teatr na Chłodnej. Ostatnią wystawioną sztuką była Moralność Pani Dulskiej. Po dwóch tygodniach od premiery [79], 4 lutego 1932 roku teatr spłonął i zakończył działalność [67]. Mimo że straż pożarna pojawiła się natychmiast, płomienie całkowicie zniszczyły scenę teatru, z dymem poszła część klatki schodowej. Akcja gaśnicza spowodowała częściowe zalanie kawiarni Rudolfa Załuckiego mieszczącej się w sąsiednim budynku przy Chłodnej 51. Przyczyną pożaru było zwarcie w instalacji elektrycznej [61].

Po odbudowie działał tu teatr Wesoły Teatr działający od 12 listopada 1932 roku do 27 stycznia 1933 roku [69]. Podtrzymywał tradycję wcześniejszych komediowych i muzycznych teatrów. Spektakle cieszyły się dużym powodzeniem [63].

W dniach 17-19 czerwca 1935 roku w sali teatru odbył się III Synod Nadzwyczajny, w 1966 roku uznany jako II Synod Ogólnopolski [60].

Na 1 września 1939 roku planowano wyświetlać w Komecie filmy "Nieustraszony" i "Rewia" [61]. Część gmachu legła w gruzach w czasie bombardowania w pierwszych dniach wojny [70]. W zachowanej oficynie [70] w kwietniu 1940 roku Stanisław Heinrich otrzymał pozwolenie na otwarcie tu pierwszego w Warszawie jawnego teatru [80]. Przedstawienia, ze względu na godzinę policyjną, zaczynały się o 16:30 [61]. Podobno szantażował artystów i zmuszał ich do występowania w swoich teatrzykach. Pierwsze przedstawienie w pokinowej sali na 147 miejsc odbyło się 13 kwietnia 1940 roku. Do wybuchu Powstania Warszawskiego (kiedy teatr zakończył działalność) wystawiono 84 rewie. Z teatrem współpracowała wysokiej klasy orkiestra St. Dobrzyńca. Kolejnym dyrektorem był Jan Giziński, zaś artystycznym Bolesław Horski. Ze względu na położenie niedaleko getta pełnił rolę punktu przerzutu żywności do głodującej żydowskiej dzielnicy [80].

We wrześniu 1939 roku pod adresem ul. Chłodna 49 mieścił się też sklep fabryczny zakładów pszczelarskich K. Mieszkowskiego [68].

Pozostałością po teatrze jest granitowy podjazd w chodniku [80].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Pożar w Teatrze na Chłodnej

[1932] Pożar w Teatrze na Chłodnej (źródło)

Strażacy oglądają zniszczoną scenę

[1932] Strażacy oglądają zniszczoną scenę (źródło)

Chłodna 51

[1938] Chłodna 51 (źródło)

Kino - teatr Kometa

[1938] Kino - teatr Kometa (źródło)

Kino - teatr Kometa

[1938] Kino - teatr Kometa (źródło)

Kamienice u wylotu Chłodnej

[1938] Kamienice u wylotu Chłodnej (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Zdekonspirowany przez kontrwywiad AK agent nr 100 gestapo, Eugeniusz Świerczewski "Gens" (nie należy go mylić z Karolem Świerczewskim), został ujęty w Warszawie 20 czerwca 1944 roku [50]. Był on członkiem siatki nadzorowanej przez SS-Untersturmführera Ericha Mertena, w skład której wchodzili również Ludwik Kalkstein i Blanka Kaczorowska. Bilans działalności tej grupy w latach 1942-1943 to ponad 500 aresztowanych dowódców i współpracowników wywiadu Armii Krajowej [45]. Zwabiono go pod pozorem spotkania organizacyjnego do piwnicy warsztatu stolarskiego (sutenery [48]) na ul. Krochmalnej 74 i przesłuchano [49]. W toku przesłuchania prowadzonego przez Stefana Rysia "Józefa", Świerczewski przyznał się do wsypania około 30 wyższych oficerów polskich z KG AK i wywiadu, jednak najpewniej nie wspomniał wtedy nazwiska Stefana Roweckiego "Grota", o co był podejrzewany [54]. Wykonano na nim wyrok śmierci przez powieszenie na haku od lampy [49] w piwnicy na drewnianej belce. Ciało zakopano pod podłogą [54]. Za dowody winy uznano znalezioną legitymację gestapo, pistolet należący do osadzonego na Pawiaku oficera Mariana Drobika "Dzięcioła" i inne dokumenty [49]. Nie udało się wykonać wyroków na jego współpracownikach. Ludwik Kalkstein uciekł, zaś Blankę Kaczorowską oszczędzono, gdyż była wówczas w zaawansowanej ciąży [48].

W pierwszych dniach sierpnia 1944 roku setki mieszkańców okolicznych ulic zostało wymordowanych podczas Rzezi Woli. Całkowitemu spaleniu uległa tutejsza zabudowa [83].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kamienica Chłodna 53

[1939] Kamienica Chłodna 53 (źródło)

Kamienica Chłodna 53 (z prawej)

[1939] Kamienica Chłodna 53 (z prawej) (źródło)

Chłodna 55

[1939] Chłodna 55 (źródło)

Zniszczone kino

[1939] Zniszczone kino (źródło)

Chłodna 49

[1940] Chłodna 49 (źródło)

Towarowa 70

[1940] Towarowa 70 (źródło)

Towarowa 66-70

[1940] Towarowa 66-70 (źródło)

Odbudowa stolicy:

W latach 1945-1947 rozebrano wszystkie spalone domy, część prowizorycznie odnowiono [53]. Nad działającą przy ul. Chłodnej 47 firmą Wytwórnia Artykułów Blaszanych i Żelaznych ustalono zarząd przymusowy [58].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Zabudowa

[1945] Zabudowa (źródło)

Czasy PRL-u:

W 1970 roku podzielono ul. Krochmalną na odcinki. Między ul. Wronią i Towarową powstała ul. Kotlarska, a między ul. Towarową i Karolkową powstała ul. Jaktorowska. Pozostała część ulicy została przy nazwie Krochmalna [53]. Zachodnią stronę dawnego teatru Kometa przez wiele lat zajmował warsztat samochodowy [70].

Od lat 70-tych XX wieku na terenie posesji znajdował się namiot cyrku Intersalto. Był to charakterystyczny chapiteau, z ciekawą dwunastomasztową konstrukcją. Cyrk wchodził w skład Zjednoczonego Przedsiębiorstwa Rozrywkowego [23]. Pierwsze przedstawienie odbyło się zapewne w 1976 roku [26]. Często dookoła ustawiało się wesołe miasteczko. W cyrku organizowano różnego typu imprezy, m.in. kino letnie (18 sierpnia 1977 roku na seans wybrał się Miron Białoszewski z Ludwikiem Heringiem) [20]. Gdy występował radziecki cyrk, ustawiono wokół areny szklane ściany, napuszczono wody i wypłynęły zza kulis dwa wielkie żaglowce, które strzelały do siebie z armat [78].

Jedną z najbardziej znanych imprez był Grand Festiwal Róbrege, festiwal muzyczny organizowany przez klub studencki Hybrydy. Organizowano go w latach 1983-1990 (pierwsza edycja odbyła się w samych Hybrydach, a ostatnia impreza na Torwarze) [28]. Grały tu kapele z ówczesnej czołówki krajowego undergroundu [21] z kręgu punk, reggae, rock i muzyki etnicznej. Teren wokół namiotu mieszczącego ok. 3 tys. widzów, był ogrodzony. Dawało to możliwość słuchania muzyki z zewnątrz. Następny krąg fanów gromadził się na kocich łbach ul. Chłodnej. Festiwal w swojej formule był wydarzeniem z pogranicza performance i widowiska muzyczno-parateatralnego. Dekoracje projektowali, m.in. legendarny Luxus z Wrocławia czy Tomek Budzyński Bombadil. W namiocie na ekranie od tyłu i do góry nogami leciały odcinki Klossa albo instruktażowe filmy BHP bądź bateria artylerii na ćwiczeniach [24]. Innym razem przyozdobiono wnętrze cyrku dziesiątkami tekturowych postaci „ludzi z Ruchu”, wyciętych w manierze neue wilde, a nad sceną pływała łódź podwodna pomiędzy rzędem palm powieszonych do góry nogami [32].

Kiedy powstała Solidarność, Andrzej Rosiewicz zagrał tu 20 koncertów, za każdym razem dla blisko 2.5 tys. widzów [25].

W 1990 roku tu została zrealizowana Kręcioła Jurka Owsiaka [31].

Później przez wiele lat cyrk i wesołe miasteczko gościły naprzeciwko dawnej lokalizacji, na terenie tzw. serka wolskiego [20].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Cyrk Intersalto

[1970] Cyrk Intersalto (źródło)

Wesołe miasteczko

[1975] Wesołe miasteczko (źródło)

Wesołe miasteczko

[1975] Wesołe miasteczko (źródło)

Wesołe miasteczko

[1975] Wesołe miasteczko (źródło)

Wesołe miasteczko

[1975] Wesołe miasteczko (źródło)

Wesołe miasteczko

[1975] Wesołe miasteczko (źródło)

Wesołe miasteczko

[1975] Wesołe miasteczko (źródło)

Cyrk Intersalto

[1982] Cyrk Intersalto (źródło)

Przemiany 1989-2000:

Koncern Daewoo w 1995 roku nawiązał współpracę z Fabryką Samochodów Osobowych (FSO) na Żeraniu. Warszawa miała stać się miejscem ekspansji firmy na całą Europę. Postanowiono, że symbolem marki będzie jeden z najwyższych w Europie wieżowców. Wybór padł na działkę przy ul. Chłodnej 51. Koreańczycy zatrudnili projektantów ze Stanów Zjednoczonych z pracowni RTKL (G. Di Vanna, M. Loeffler, R. Manfredi, R. Peloquin [3]) oraz polskich architektów z pracowni "Majewski, Wyszyński, Hermanowicz" [1].

Prace rozpoczęto w czerwcu 1997 roku [1]. Inwestorem była firma Dae-Pol [11]. Głównymi wykonawcami budynku były Mostostal Warszawa SA (montaż 8 tys. ton konstrukcji stalowej, wartość kontraktu 32.9 mln zł [11]) i Warbud (wylewanie betonu w trzonie budynku i wykonanie stropów poszczególnych kondygnacji). Część stalowych elementów szkieletu sprowadzono z Luksemburga, specjalne śruby do ich przymocowania z Niemiec, a surowce do wykończenia zewnętrznej elewacji z Belgii. W listopadzie 1998 roku zatknięto symboliczną wiechę. W czasie największego natężenia prac jedna kondygnacja powstawała w 3-4 dni. W czasie tak szybkiej budowy zgłaszano skargi, że spadający beton uszkadza zaparkowane pojazdy [3].

Pod koniec 1998 roku na szkielecie budynku wisiał przez kilka tygodni podświetlony plakat reklamujący Matiza. Wkrótce jednak ktoś ukradł część lin. Podczas wichury w noc sylwestrową plakat o mało się nie urwał i został usunięty [39].

Budowę ukończono w listopadzie 1999 roku [2]. Otrzymał nagrodę "budowa roku 1999" pisma Murator [29].

Tuż po wybudowaniu biurowca firmę Daewoo zamknięto. Wieżowiec przez pierwszy rok stał niemal pusty. Zamontowano uruchamiane automatycznie po zmroku żarówki, by ciemne piętra nie odstraszały. Aby wesprzeć sytuację Ambasada Korei Południowej przeprowadziła się na 25. piętro [1]. Do 2002 roku wynajętych było nie więcej niż 15% powierzchni. Konkurencja rozpuściła plotki, że są problemy ze stabilnością budynku i właściciele musieli zalać dwa poziomy pod ziemią betonem, żeby umocnić jego podstawę [14]. Ta fałszywa legenda miejska powtarzana jest do dzisiaj [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Teren po cyrku

[1990] Teren po cyrku (źródło)

Budowa

[1998] Budowa (źródło)

XXI wiek:

Daewoo nie potrafiło wykorzystać potencjału monumentalnego budynku [14]. Koncern w 2002 roku sprzedał obiekt amerykańskiej spółce Apollo-Rida [2] za 380 mln zł, znacznie mniej niż wynosiła rzeczywista wartość [3]. Nowy właściciel przebudował lobby główne, podświetlił elewację i zaczął intensywnie reklamować budynek [18].

Kolejnym właścicielem została w grudniu 2006 roku austriacka firma [3] Akron Investment Central Eastern Europe II [2]. Zapłaciła ona za wieżowiec równowartość około 570 mln zł [3]. W 2008 roku w biurowcu pojawiło się Coffee Heaven, pierwsza kawiarnia w historii budynku. W 2009 roku swoje siedziby miało tu 20 firm, m.in. Orlen, KPMG, Nike Polska, AXA. Utrzymanie budynku kosztowało prawie milion złotych miesięcznie [14]. W 2012 roku najemcami byli m.in. American Express, Mattel [16].

W latach 2015-2016 wieżowiec przeszedł gruntowną modernizację [2]. Lobby otrzymało nowy wystrój [4]. We wnętrzu sześciokondygnacyjnego atrium, będącego bazą wieży, pojawiły się okładziny w kolorze drewna, granity w jednolitym czarnym i szarym kolorze, donice z drzewami. Wykorzystując półkolisty obrys balkonów i antresoli wprowadzono akcent w postaci białej wstęgi wijącej się przez pięć kondygnacji. Rozmieszczono wyspy do odpoczynku wraz ze stolikami, wprowadzono podium z fortepianem [13]. Ponadto stworzono wspólną jadalnię, powstała też przestrzeń konferencyjno-eventowa na 35 piętrze, wydzielono zewnętrzny parking dla food-trucków i udostępniono najemcom dwa samochody elektryczne [2]. Za projekt zmian odpowiedzialna była pracownia APA Wojciechowski Architekci w składzie Michał Sadowski, Aleksandra Pawłowska, Karol Pawłowski, Daria Zając, Piotr Gałecki, Aneta Decyk, Maciej Trzciński, architekt krajobrazu Katarzyna Myczkowska [15].

Wiosną 2019 roku biurowiec kupił fundusz Globalworth [1] za blisko 570 mln zł [5]. Zaplanowano nowoczesną przestrzeń dla rowerzystów z szatniami i prysznicami [8]. W 2019 roku największym z najemców była firma AXA, która zajmowała 7 tys. m2. W budynku swoje biura miały również American Express, Leroy Merlin czy Mattel [19].

Tele-Graffiti

W miejscu dawnego kina powstały po wojnie zabudowania warsztatowe. Na jednym z opuszczonych już budynków w 2012 roku artysta Roem Proembrion umieścił graffiti. Jednym z nich było tele-graffiti, wykonywane równolegle przez telefon z Autone, który malował analogiczny obraz w jednej z hal Stoczni Gdańskiej. Artyści opisywali przez telefon na przemian kolejne ruchy, które malowali [74]. Budynek został wyburzony w 2014 roku.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Warsaw Trade Tower

[2006] Warsaw Trade Tower (źródło)

Wjazd do kina Kometa

[2009] Wjazd do kina Kometa (źródło)

Obramowania wokół drzew rosnących przed kinem

[2009] Obramowania wokół drzew rosnących przed kinem (źródło)

Chłodna 47

[2012] Chłodna 47 (źródło)

Telegraffiti

[2012] Telegraffiti (źródło)

Telegraffiti

[2012] Telegraffiti (źródło)

Wizualizacja 35. piętra

[2015] Wizualizacja 35. piętra (źródło)

Systemy wentylacyjne

[2015] Systemy wentylacyjne (źródło)

Systemy wentylacyjne

[2015] Systemy wentylacyjne (źródło)

Systemy wentylacyjne

[2015] Systemy wentylacyjne (źródło)

Plany budynku

[2016] Plany budynku (źródło)

Recepcja

[2016] Recepcja (źródło)

Przestrzeń biurowa

[2016] Przestrzeń biurowa (źródło)

Tablica Tchorka

[2016] Tablica Tchorka (źródło)

Antena

[2016] Antena (źródło)

Wnętrza

[2016] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2016] Wnętrza (źródło)

Po przebudowie

[2016] Po przebudowie (źródło)

Po przebudowie

[2016] Po przebudowie (źródło)

Elewacje

[2018] Elewacje (źródło)

Elewacje

[2018] Elewacje (źródło)

Wejście

[2018] Wejście (źródło)

Wnętrza

[2018] Wnętrza (źródło)

Wierzchołek wieżowca

[2019] Wierzchołek wieżowca (źródło)

Posesja

[2019] Posesja (źródło)

Atrium

[2019] Atrium (źródło)

Panorama z wieżowca

[2019] Panorama z wieżowca (źródło)

Warsaw Trade Tower

[2020] Warsaw Trade Tower (źródło)

Warsaw Trade Tower

[2020] Warsaw Trade Tower (źródło)

Hol

[2020] Hol (źródło)

Wejście

[2020] Wejście (źródło)

Wejście

[2020] Wejście (źródło)

Piętro techniczne

[2021] Piętro techniczne (źródło)

Atrium

[2021] Atrium (źródło)

Hol

[2022] Hol (źródło)

Wnętrza

[2022] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2022] Wnętrza (źródło)

Maszt

[2022] Maszt (źródło)

Hol

[2022] Hol (źródło)

Hol

[2022] Hol (źródło)

Opis przygotowano: 2021-10