Gmach PWG Motozbyt


Gmach PWG Motozbyt

Kiedy ulica Świętokrzyska była dużo węższa, w miejscu chodnika przed obecnym budynkiem zaprojektowanym dla Motozbytu (z ciekawą ceglastą elewacją i podcieniami, wyróżniającego się przy pl. Powstańców Warszawy) znajdowała się kamienica przypominająca wyglądem gotycki zamek zdobiony wzorami ludowymi. Wraz z sąsiednią należała do hrabiego Ostrowskiego. Przed nią stały tu starsze kamienice, a jeszcze wcześniej działała fabryka wyrobów żelaznych Drewsa.

biurowiecbiurowieckawiarniakawiarniazabudowa śródmiejskazabudowa śródmiejska

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Mazowiecka, ulica Świętokrzyska
  • Rok powstania:  1954-1956
  • Obszar MSI:  Śródmieście Północne
  • Wysokość:   18 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  modernizm
  • Związane osoby: Drevs Jan Karol, Karpiński Zbigniew, Ostrowski Rawita Gustaw, Szyller Stefan, Zieliński Tadeusz

Opis urbanistyczny:

Blok Motozbytu (ul. Świętokrzyska #16) został zbudowany z cegły i ma sześć pięter [3]. Zbigniew Karpiński i Tadeusz Zieliński opracowali monumentalną fasadę z wielką, dzieloną filarami wnęką, która obejmowała cztery wykładane licówką piętra, z dwoma kondygnacjami handlowymi i szerokim belwederkiem, na którym zamierzano ustawić sześć rzeźb figuralnych. Ostatecznie biurowiec zrealizowano w znacznie oryginalniejszej postaci, wprowadzając filarowy podcień handlowego parteru i efektowne oblicowanie pięter czerwonym piaskowcem, z małymi „łatkami” w kolorze białym. Cętkowana faktura nawiązuje do charakterystycznego wyglądu elewacji stojącej tu przed wojną kamienicy [12]. Budynek zamykający od północy plac Powstańców Warszawy jest po generalnym remoncie, wymienione zostały wszystkie media, wyposażony został w nowoczesną windę, a wewnątrz klatki schodowej powstał podjazd dla osób niepełnosprawnych. Stoi na zamkniętej posesji, na której istnieje możliwość parkowania samochodu [3].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Fabryka Drewsa

Około 1830 roku pod adres przy ul. Mazowieckiej 1 przeniosła się z ul. Marszałkowskiej fabryka galanterii żelaznej Drewsa [9]. Jan Karol Drews (Drevs) rozpoczął w 1829 roku (1817 [11]) działalność Patentowanej Fabryki Odlewów Żelaznych Galanteryjnych Drevs et Wemmer. W 1833 roku Wemmer odszedł od firmy. Produkcja opierała się całkowicie na pracy ręcznej. Specjalnością była biżuteria wyplatana z cienkiego czernionego drutu. W 1842 roku firma upadła i została zlicytowana. Drews otworzył kolejny warsztat złocenia w ogniu i galwanizowania (jeden z pierwszych w Warszawie zakładów wykorzystujących odkrycie Jacobiego). Od 1858 roku zakład działał jako Przedsiębiorstwo Skład Galanterii Zagranicznej i Odlewów Żelaznych. Wzorcownia Drewsa została zakupiona w 1860 roku przez fabrykę Mintera, położoną w sąsiedztwie [10].

Na terenie fabryki Drewsa stały m.in. dwie kamienice: narożna z około 1853-1855 roku (projektu A. Kropiwnickiego) oraz stojąca od strony ul. Świętokrzyskiej kamienica z 1818 roku [2] o dość przeciętnej architekturze. W kamienicy działał punkt handlu win. Tradycje te kontynuował w późniejszej kamienicy Ostrowskiego znany handlarz winami Edmund Langner. Firma sprowadzała wina bezpośrednio z miejsc zakupu, z Węgier czy z Francji [1].

Kamienica Ostrowskiego

Około 1913 roku [2] hr. Gustaw Rawita Ostrowski zamówił u Stefana Szyllera projekt malowniczego domu w formie zamku [8] z elementami gotyku czy renesansu, do dekoracji których użyto przetworzonych w duchu secesji motywów sztuki ludowej. Autorem zewnętrznych sztukaterii, wykonanych przez firmę Horn i Rupiewicz był uczeń Stefana Szyllera, Wiesław Kononowicz. Hrabia wystawił dwie kamienice: bardziej i mniej reprezentacyjną, czyli gród i podgrodzie. Stanęły w miejscu trzech wcześniejszych kamienic na skrzyżowaniu ul. Świętokrzyskiej z ul. Mazowiecką. Były to całkiem nowe budynki, ze starych kamienic wykorzystano jedynie fundamenty (pogłębione o dwa metry). Powstałe kamienice były nowoczesne, zaopatrzone w centralne ogrzewanie wodne, podłączenie do kanalizacji i wodociągów, elektryczność. Główne klatki schodowe, wyłożone marmurem, zaopatrzono w windy elektryczne. Ze względu ukośne ustawienie główna klatka schodowa kamienicy narożnej została ulokowana w kącie i miała nietypowy kształt deltoidu. Wokół windy poprowadzono schody. Były też służbowe klatki schodowe. W budynku narożnym od strony ulicy znajdowały się dwa ogromne mieszkania (siedem i sześć pokoi) oraz dwa mniejsze w głębi podwórka (jedno miało również okna od Świętokrzyskiej). Podobnie budynku przy ul. Mazowieckiej 3 były dwa mieszkania frontowe i dwa podwórkowe. Więcej detali otrzymała kamienica narożna: półokrągły wykusz, trzy związane szczyty, wyżej wieżyca kryta miedzią. Na fasadzie budynku umieszczono hrabiowski herb Rawicz na kartuszu zwieńczonym koroną hrabiowską. Bramy wjazdowe na podwórko obu budynków ulokowane zostały od strony ulicy Mazowieckiej, dzięki czemu można było przeznaczyć całą fasadę na parterze na witryny sklepowe. Koszt realizacji w latach 1911-1913 wyniósł około 380 tys. rubli [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Fasada kamienicy Ostrowskiego

[1890] Fasada kamienicy Ostrowskiego (źródło)

Fasada od ul. Mazowieckiej

[1890] Fasada od ul. Mazowieckiej (źródło)

Plan kamienicy narożnej

[1890] Plan kamienicy narożnej (źródło)

Plan kamienicy przy ul. Mazowieckiej 3

[1890] Plan kamienicy przy ul. Mazowieckiej 3 (źródło)

Kamienice

[1890] Kamienice (źródło)

Kamienica narożna

[1892] Kamienica narożna (źródło)

Fasada

[1914] Fasada (źródło)

Balkon i kartusz na elewacji narożnej

[1914] Balkon i kartusz na elewacji narożnej (źródło)

Fasada od pl. Wareckiego

[1914] Fasada od pl. Wareckiego (źródło)

Okres międzywojenny:

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Plac Napoleona

[1925] Plac Napoleona (źródło)

Plac Napoleona

[1925] Plac Napoleona (źródło)

Widoczna kamienica hrabiego Ostrowskiego

[1931] Widoczna kamienica hrabiego Ostrowskiego (źródło)

Budowa Prudentialu, w tle kamienice

[1933] Budowa Prudentialu, w tle kamienice (źródło)

Kamienica hr. Ostrowskiego

[1935] Kamienica hr. Ostrowskiego (źródło)

Uczestnicy 29 Światowego Kongresu Esperantystów przed Cukiernią Napoleonka

[1937] Uczestnicy 29 Światowego Kongresu Esperantystów przed Cukiernią Napoleonka (źródło)

Narożnik

[1937] Narożnik (źródło)

Mazowiecka 3

[1937] Mazowiecka 3 (źródło)

Mazowiecka 1

[1937] Mazowiecka 1 (źródło)

Mazowiecka 1

[1937] Mazowiecka 1 (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Kamienice zostały trafione w 1939 roku bombą lotniczą a ich właściciel zginął podczas wybuchu. Prawdopodobnie w 1939 roku rozebrano najwyższe piętro kamienicy plus resztki zwieńczenia. Rozebrane ruiny stały nieużywane jeszcze przez kilka lat okupacji. W okresie Powstania była to kupa gruzów [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Spalona kamienica

[1939] Spalona kamienica (źródło)

Plac Napoleona

[1939] Plac Napoleona (źródło)

Zniszczenia

[1939] Zniszczenia (źródło)

Ruiny dwóch kamienic hr. Ostrowskiego

[1940] Ruiny dwóch kamienic hr. Ostrowskiego (źródło)

Ruiny kamienicy

[1940] Ruiny kamienicy (źródło)

Świętokrzyska 24/26 (obecnie 16)

[1940] Świętokrzyska 24/26 (obecnie 16) (źródło)

Kamienica hr. Ostrowskiego

[1941] Kamienica hr. Ostrowskiego (źródło)

Kamienica hr. Ostrowskiego po prawej

[1941] Kamienica hr. Ostrowskiego po prawej (źródło)

Skrzyżowanie Mazowieckiej ze Świętokrzyską

[1944] Skrzyżowanie Mazowieckiej ze Świętokrzyską (źródło)

Odbudowa stolicy:

Przedwojenna ul. Świętokrzyska była prawie dwukrotnie węższa niż powojenna. Dziś narożna kamienica hrabiego Ostrowskiego znajdowałaby się na środku ulicy. Zmieniła się też numeracja ul. Świętokrzyskiej. W miejscu dawnej kamienicy przy ul. Mazowieckiej 3 zbudowano gmach Centrali Handlowej Materiałów Budowlanych, odcinając wylot ulicy Sienkiewicza [1], który miał stać się siedzibą Polskich Wydawnictw Gospodarczych. W 1951 (1949 [5], 1954-1956 [6]) roku powstał projekt autorstwa Zbigniew Karpińskiego i Tadeusz Zielińskiego. Gmach powstał w latach 1954-1956 według skromniejszego projektu z podcieniami kryjącymi wejścia do sklepów. Biura na wyższych kondygnacjach zajęte zostały przez Motozbyt, [4] a na parterze jeszcze w 1966 roku mieścił się duży salon tego przedsiębiorstwa [7].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Szczątki kamienicy Ostrowskiego

[1945] Szczątki kamienicy Ostrowskiego (źródło)

Biurowiec

[1951] Biurowiec (źródło)

Plac Powstańców Warszawy

[1954] Plac Powstańców Warszawy (źródło)

Czasy PRL-u:

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Motozbyt

[1966] Motozbyt (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Motozbyt

[2010] Motozbyt (źródło)

Motozbyt

[2014] Motozbyt (źródło)

Budynki 16 i 14

[2014] Budynki 16 i 14 (źródło)

Obecny budynek

[2016] Obecny budynek (źródło)

Widok z góry

[2018] Widok z góry (źródło)

Opis przygotowano: 2017-05