Cmentarz parafialny w Zerzniu


Cmentarz parafialny w Zerzniu

Cmentarz został przeniesiony w to miejsce w XIX wieku, w momencie budowy nowego kościoła parafialnego i być może z powodu zagrożenia poprzedniego przykościelnego cmentarza przez powódź. Jest to niewielka nekropolia, na której można spotkać kilka pomników związanych z walkami w 1920, 1939 czy 1944 roku.

cmentarzcmentarzpomnikpomnik

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Cylichowska, ulica Zerzeńska
  • Rok powstania:  1880-1880
  • Obszar MSI:  Zerzeń
  • Wysokość:   0 m
  • Funkcja:  sakralna
  • Styl: 
  • Związane osoby:

Opis urbanistyczny:

Rzymskokatolicki cmentarz parafialny w Zerzniu znajduje się przy ul. Cylichowskiej [1], chociaż formalnie ma adres taki jak kościół, czyli ul. Trakt Lubelski 157 [6]. Jego powierzchnia wynosi około 2 ha [3].

Najstarszy zachowany nagrobek należał do Wandy Guranowskiej, zmarłej w 1893 roku, jednak po 2005 roku został on przebudowany i obecnie najstarszy grób należy do Mikołaja (również zmarłego w 1893 roku) i Klary z Dąbrowskich Wojno (zmarłej w 1894 roku). W kolejnym grobie pod względem starszeństwa pochowano proboszcza Aleksandra Kubina, zmarłego w 1896 roku [3].

Na cmentarzu znajduje się pomnik obrońców ojczyzny. Umieszczono na nim napis "Obrońcom Ojczyzny w dziesięciolecie niepodległości Polski 1928. Parafianie". Jest również kamień poświęcony pamięci żołnierzy miejscowego oddziału Polskiej Organizacji Wojskowej [7].

We wspólnej mogile spoczywają żołnierze z 13 Dywizji Strzelców Kresowych, cofającej się do obrony Warszawy w 1939 roku, która toczyła walki w okolicach Miedzeszyna, Zerznia i Zastowa w dniach 19 i 20 września. Poległo wówczas ponad 100 żołnierzy polskich. Mieszkaniec pobliskiej wsi Izydor Królak po zakończeniu walk zainicjował powstanie Tajnego Komitetu Opieki Nad Grobami Poległych. Członkowie Komitetu ekshumowali tutaj ciała 27 znanych z nazwiska i 80 nieznanych żołnierzy. Jeszcze w czasie okupacji na grobie ustawiono pomnik autorstwa Seweryna Nirnsztejna (ukrywającego się przed Niemcami [1]) i Wiesława Charasiewicza [5]. Rzeźbę orła wieńczącą pomnik wykonał wawerski plastyk Wacław Piotrowski [1].

W zbiorowej mogile pochowano 310 polskich żołnierzy z 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, którzy polegli w dniach 10-14 września 1944 roku. Przełamywali wówczas niemiecką obronę w rejonie Miedzeszyna, nacierając w kierunku Dworca Wschodniego w ramach walk o prawobrzeżną Warszawę. W kwaterze złożono także poległych w walkach w styczniu 1945 roku. Na grobie ustawiono pomnik z inskrypcją: „NN żołnierzom poległym na polu chwały. Rodacy” [4].

Na cmentarzu pochowani są m.in. polityk Szczepan Bochenek, aktorka Helena Grossówna, architekt Zbigniew Juzala, olimpijczyk Franciszek Koprowski, kolarz Stanisław Królak [1]. Na cmentarzu pochowani są m.in. wojskowy i nauczyciel Wacław Wojtyszko, żołnierze Piotr Łączyński, Andrzej Steciuk, Franciszek Stroiny, Józef Jakubiuk, Ludwig Mielczarek, Ryszard Kałęcki, Marian Dróżdż, Antoni Jurek, Tadeusz Ruciński, Krystyna Darska, Edward Darski, Kazimierz Malczyk, Stanisław Malczyk (symboliczna mogiła), Józef Budindorf-Budziński, wojskowy i sportowiec Franciszek Koprowski, wychowawczyni tajnego nauczania Jadwiga Piwocka, ks. Józef Zagziłł, poseł Szczepan Bochenek, aktorka Helena Grossówna [7].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Do 1880 roku cmentarz parafialny znajdował się przy kościele w Zerzniu. Po rozpoczęciu budowy nowego kościoła został przeniesiony na teren wydm, w wyższej części (okolicę często nawiedzały powodzie) [2]. Nowy cmentarz został założony z inicjatywy ks. Aleksandra Kubiny [1].

Nekropolia była powiększana prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku [1].

Okres międzywojenny:

W latach 20-tych XX wieku rozpoczęto grodzenie cmentarza [1].

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Jesienią 1939 roku pochowano tu poległych w dniach 19-20 września żołnierzy 13 Dywizji Piechoty [1].

W ostatnim dniu lipca 1944 roku w zaroślach cmentarza przy grobie Żołnierzy Września oddział AK odbierał instrukcje dotyczące planowanego Powstania. Grupę ubezpieczali Stanisław Malczyk i Mieczysław Malczyk. Po donosie przez konfidenta podjechał pod cmentarz patrol żandarmerii. Dwóch Niemców rozbrojono, jednak następnie to liczniejsi Niemcy odebrali Malczykom broń. Pozostali AK-owcy chaotycznie wycofali się, planując następnie odbicie jeńców, jednak ich przełożony zabronił akcji tuż przed godziną W. Po pojmanych ślad zaginął, zapewne zostali rozstrzelani w lesie [7].

Odbudowa stolicy:

Obecne ogrodzenie wybudowane zostało w 1957 roku [1].

Czasy PRL-u:


Czasy PRL-u

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Cmentarz

[1987] Cmentarz (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

Pod koniec 2006 roku otrzymano zgodę na częściową rozbudowę cmentarza od zachodu. Okoliczni mieszkańcy złożyli odwołanie i przez wiele lat sprawa krążyła między urzędami. W 2010 roku zabrakło miejsc na cmentarzu. W 2011 roku uprawomocniło się pozwolenie na budowę i rozbudowę rozpoczęto wiosną 2012 roku. Przygotowano miejsce na śmieci, drogi dojazdowe i roślinność. W 2013 roku wykonano instalację elektryczną. 27 października 2013 roku nowa część została poświęcona, a 26 listopada pochowano pierwszą osobę [8].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Teren cmentarza

[2008] Teren cmentarza (źródło)

Aleja główna

[2012] Aleja główna (źródło)

Mogiły

[2015] Mogiły (źródło)

Mogiły

[2015] Mogiły (źródło)

Mogiły

[2015] Mogiły (źródło)

Mogiła Nieznanych Żołnierzy w Zerzniu

[2015] Mogiła Nieznanych Żołnierzy w Zerzniu (źródło)

Kwatera wojenna

[2016] Kwatera wojenna (źródło)

Kwatera wojenna poległych we wrześniu 1939 r.

[2018] Kwatera wojenna poległych we wrześniu 1939 r. (źródło)

Kwatera wojenna poległych we wrześniu 1939 r.

[2018] Kwatera wojenna poległych we wrześniu 1939 r. (źródło)

Kwatera wojenna poległych we wrześniu 1939 r.

[2018] Kwatera wojenna poległych we wrześniu 1939 r. (źródło)

Pomnik obrońców ojczyzny

[2019] Pomnik obrońców ojczyzny (źródło)

Pomnik żołnierzy POW

[2019] Pomnik żołnierzy POW (źródło)

Cmentarz

[2020] Cmentarz (źródło)

Opis przygotowano: 2021-01