Kamienica Zbyszyńskiego


Kamienica Zbyszyńskiego

Potężna kamienica, nawiązująca do klasycyzmu powstała na początku XX wieku na gruntach otaczających dawny pałac Karasia. Ma bogato zdobione fasady: północną i wschodnią, na ślepej ścianie od zachodu wyprowadzono okna, a na ścianie od południa powstał mural Obieżyświat.

kawiarniakawiarniamuralmuralzabudowa śródmiejskazabudowa śródmiejska

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Kazimierza Karasia, ulica Oboźna
  • Rok powstania:  1912-1913
  • Obszar MSI:  Śródmieście Północne
  • Wysokość:   18 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  historyzm (neo), klasycyzm
  • Związane osoby: Kaliński "Chazme 718" Daniel, Karaś Kazimierz, Wręga "Sepe" Michał, Zbyszyński Teofil

Opis urbanistyczny:

Kamienica Teofila Zbyszyńskiego (ul. Oboźna #11) to potężny sześciokondygnacyjny dom [10] bez windy [3]. Ma bogato zdobione, historyzujące dwie fasady od ul. Oboźnej i ul. Karasia [10]. Z kolei od zachodu i od południa znajdują się pozostałości ślepych ścian.

Fasada budynku jest tynkowana, boniowana [15]. Budynek jest lekko zaokrąglony od północno-wschodniego narożnika, na zaokrągleniu znajduje się wejście do lokalu usługowego, a nad nim balkon. Między pierwszym i drugim piętrem przebiega gzyms. Fasada wschodnia jest ośmioosiowa, a fasada północna jest siedmioosiowa (mimo, że jest dłuższa). wyróżnia się piąta oś, z zaokrągloną bramą wjazdową na parterze i owalnym oknem na wysokości pierwszego piętra (wcinającym się w gzyms, który w tym miejscu dopasowuje się do okna zwieńczając je kluczem z płaskorzeźbą o profilu twarzy). Nad nim zamiast typowych dla pozostałych osi prostokątnych okien, są trzy pionowe, wąskie pasy okienne. Nad nimi jest przerwa w gzymsie górnym, przechodząca w tympanon. W tej osi między piętrami występują urozmaicone zdobienia. W osi drugiej i ósmej (ostatniej) na piętrach drugim, trzecim i czwartym umieszczono balkony, w tym nieco szersze najniżej. Odmienne jest piąte piętro, w którym okna nie wchodzące pod tympanon ograniczone są metalowymi barierkami.

Fasada północna jest nieco mniej urozmaicona. Można wyróżnić w niej dwie części, oddzielone rynną: węższą dwuosiową po lewej stronie oraz szerszą, pięcioosiową symetryczną po stronie prawej. Brama wjazdowa znajduje się w środkowej osi prawej części i jest otoczona przez klasycystyczny portyk z lizenami bocznymi i trójkątnym zwieńczeniem. Na pierwszym piętrze są nad nią trzy węższe okna, na kolejnych piętrach dwa okna. Między pierwszym i drugim piętrem poprowadzony jest przez trzy środkowe osie długi balkon, a na kolejnych dwóch balkony są kontynuowane nad jego zewnętrznymi fragmentami i na ostatnim piętrze zamienione w barierki. Pod balkonami występują zdobienia. W mniejszej, lewej części, balkony umieszczono w drugiej (prawej) osi. Są one na drugim, trzecim i czwartym piętrze, z każdym poziomem coraz mniejsze. Oś zwieńcza mniejszy tympanon, nie ma w niej przejścia przez gzyms.

W budynku działają lub działały na parterze różnorodne lokale usługowe, jak sushibar Handroll [4], kawiarnia U Wiedźmy [5], zakład fotograficzny Grand Prix Foto (działający od lat 70-tych XX wieku), w którym to na wyświetlaczu reklamowym od 2008 roku pojawia się poezja [7].

Obiekty, pomniki, tablice:

Na ślepej, południowej ścianie znajduje się mural Obieżyświat, który stworzyli artyści Sepe (Michał Wręga) i Chazme 718 (Daniel Kaliński). Był on pierwszą odsłoną projektu Akcja Urban Art fundacji Do Dzieła! [1]. Powstał w grudniu 2010 roku [2]. Artyści przedstawili scenę łączącą motywy japońskie (charakterystyczne lampiony, konwencja statków z origami), z bajkowymi (w jednej z postaci można doszukać się chociażby Pinokia) [6].

XVIII wiek i wcześniej:

W 1769 roku król Stanisław August podarował dobra znajdujące się na południe od Pałacu Kazimierzowskiego (posesja była już wówczas zabudowana) swojemu marszałkowi prywatnemu, Kazimierzowi Karasiowi. Karaś rozpoczął budowę pałacu na południe od dzisiejszej kamienicy. Po śmierci Karasia posesja została odziedziczona przez piątkę jego dzieci i drugą żonę Elżbietę Izabellę [18].

XIX wiek:

W 1798 roku nieruchomość została sprzedana i w 1800 roku stała się własnością Józefy z Walewskich Brochockiej-Witkowskiej. Od tej chwili aż do początku XX wieku wielokrotnie zmieniała właścicieli [18]. Przez większość czasu istniały w miejscu dzisiejszej kamienicy zabudowania oficyn.

W 1905 roku budynek kupił Władysław Taubenhaus, który w 1910 roku odsprzedał działkę Naftulii Lote i Bronisławowi Goldfederowi. Ten kazał zburzyć oficynę pałacu i rozparcelował teren na jego tyłach [18].

Dzisiejsza kamienica powstała w latach 1912-1913 dla Teofila Zbyszyńskiego [10], być może według projektu Józefa N. Czerwińskiego. Autorem dekoracji rzeźbiarskiej mógł być Zygmunt Otto [14].

Okres międzywojenny:

W okresie międzywojennym na budynku znajdował się neon Teatru Polskiego [8]. Była to wówczas własność rodziny Rozenbergów [14].

W kamienicy od 1928 roku mieszkał Michał Natanson, znany rolnik z Nadarzyna [16], a w latach 1935-1938 w budynku miała swoją siedzibę Izba Handlowa Polsko-Kolumbijska [11].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Budynek w zachodniej części

[1918] Budynek w zachodniej części (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Wybuch Powstania Warszawskiego i intensywne walki zaskoczyły w tym miejscu Matkę Przełożoną sióstr Urszulanek z ul. Gęstej (Pia Leśniewską) oraz towarzyszącą jej siostrę Górską. Matka „przewielebna” spędziła tutaj około tygodnia na pierwszym piętrze budynku. Siostra Górska pracowała wówczas w punkcie opatrunkowym, który zorganizowano w tym domu dla rannych z okolicy. 8 sierpnia 1944 roku przekopano przejście do podziemi Teatru Polskiego, co umożliwiło siostrom powrót [17].

2 września 1944 roku na balkonie domu zginął plutonowy "Or Ot", który rkaemem wspierał natarcie samochodu pancernego "Kubuś" [9].

Odbudowa stolicy:

Dom przetrwał wojnę, mimo podpalenia w 1944 roku przez Niemców, gdyż miał żelbetową konstrukcję szkieletową z wypełnieniem ceglanym oraz ogniotrwałe stropy. Zniszczeniu uległo jedynie drewniane mansardowe poddasze mieszkalne, czyli siódma kondygnacja, której nie odbudowano [14]. Po wojnie kamienica została wyremontowana, podczas remontu wybito dodatkowe okna w ścianie zachodniej (pierwotnie ślepej) [13].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Ul. Oboźna 11

[1952] Ul. Oboźna 11 (źródło)

Czasy PRL-u:


Czasy PRL-u

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Budynek po prawej stronie

[1972] Budynek po prawej stronie (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:


XXI wiek

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Neon z wierszami

[2008] Neon z wierszami (źródło)

Widok od ul. Krakowskie Przedmieście

[2011] Widok od ul. Krakowskie Przedmieście (źródło)

Mural

[2011] Mural (źródło)

Lokalizacja

[2012] Lokalizacja (źródło)

Mural

[2013] Mural (źródło)

Cafe

[2014] Cafe (źródło)

Cafe U Wiedźmy

[2014] Cafe U Wiedźmy (źródło)

Fasada północna

[2014] Fasada północna (źródło)

Fasada północna

[2014] Fasada północna (źródło)

Widok od południa

[2014] Widok od południa (źródło)

Brama od północy

[2016] Brama od północy (źródło)

Mural Obieżyświat

[2016] Mural Obieżyświat (źródło)

Fasada wschodnia

[2016] Fasada wschodnia (źródło)

Mural

[2016] Mural (źródło)

Fasada wschodnia

[2016] Fasada wschodnia (źródło)

Kamienica

[2017] Kamienica (źródło)

Widok od zachodu

[2017] Widok od zachodu (źródło)

Opis przygotowano: 2019-03