Fort VII Zbarż to jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa. Zajmuje powierzchnię 29.7 ha [1]. Najwyższy punkt znajduje się na wysokości 114.4 m n.p.m. [2]. Jest to fort jednowałowy, otoczony fosą, na planie pięcioboku. W czasie jednej z modernizacji wzniesiono betonową kaponierę przeciwskarpową (nietypowo przed czołem obiektu [5]), której ruiny istnieją do dziś. Zachowały się także koszary szyjowe [1] z widocznymi detalami architektonicznymi, jednak częściowo znajdują się one pod wodą. Zachowała się też lodownia [2].

Fort jest posiadaniu Skarbu Państwa (m.in. Przedsiębiorstwa Państwowego Porty Lotnicze) oraz kilku mniejszych inwestorów [1]. Dysponuje nim Agencja Mienia Wojskowego [8]. Fort znajduje się w Gminnej Ewidencji Zabytków [4]. Od strony lotniska, na terenach dawnej jednostki wojskowej [22] funkcjonują zakłady (ul. Żwirki i Wigury #2B, ul. Bennetta #8 i #10, ul. Wirażowa #112) głównie z branży motoryzacyjnej: warsztaty samochodowe, wypożyczalnie aut czy szkoły jazdy.

Od południa omija fort linia kolejowa prowadząca na stację Lotnisko Okęcie. Tory umieszczono w tunelu w 2012 roku [22].

Zbiorniki wodne

Fort jest prawie w całości dostępny dla pasjonatów oraz dla wędkarzy [8]. W fosie pływają m.in. okonie, płotki, karasie, szczupaki i liny [10] oraz sumiki karłowate. Na dnie można spotkać niezliczone ilości ogromnych szczeżui oraz omułków. W sezonie prawie całe dno pokrywa wysoka warstwa moczarki kanadyjskiej [14].

Na terenie fortu są dwa zbiorniki wodne: fosa (nienadająca się do nurkowania z racji całkowitej nieprzejrzystości wody) oraz zalany dziedziniec fortu (będący nurkowiskiem). Maksymalna widoczność to ok. 4.5-5 metrów, a maksymalna głębokość to ok. 4.5 metra. Na dnie można odnaleźć wiele śmieci pochodzących z gospodarstw domowych. Zagrożeniem są liczne żyłki wędkarskie, haczyki oraz szkło na dnie. W centralnej części jedna z zawalonych ścian utworzyła wyspę, obok której do niedawna na dnie spoczywały szczątki jachtu klasy Omega [14]. Nieopodal wyspy znajduje się studnia, która najprawdopodobniej miała zapewniać odprowadzenie wody z dziedzińca fortu [23]. Da się też wpłynąć do wnętrza koszar [14]. Głębokość wynosi w nich maksymalnie 2 metry, trzeba też mieć kask, gdyż cegły poddane wieloletniemu kontaktowi z wodą kruszą się przy dotknięciu [6]. Pomiędzy lustrem wody i łukowymi sklepieniami koszar jest dwumetrowa warstwa świeżego powietrza [14]. Akwen ma cztery dogodne wejścia do wody, jest też duży oświetlony parking na kilkanaście samochodów [23].

Fort został wybudowany w latach 1883-1908. [23]. Powstał na gruntach wsi Zbarż w celu ochrony traktu wiodącego z Warszawy na południe na płaskim, niezalesionym fragmencie równiny warszawskiej która na tym odcinku pozbawiona była jakichkolwiek przeszkód naturalnych, [5]. Pełnił też funkcję magazynową [11].

W ramach likwidacji twierdzy po 1909 roku fort został częściowo rozebrany [1].

W okresie międzywojennym gruz i ziemia z fortu posłużyły do budowy nasypu linii kolejowej do Piaseczna i Warki. W tym celu zasypano nawet fosę, aby ułatwić wjazd furmanek na teren fortu [5].

We wrześniu 1939 roku fort nie odegrał żadnej roli [2]. Na początku okupacji hitlerowskiej fort otrzymał niemiecką załogę [5]. Zapewne we wczesnych latach okupacji doszło do zatkania systemu odwodnienia, co spowodowało zalanie fosy i dziedzińca [1]. Według innych źródeł systemy odwadniające uszkodzono podczas carskiego wysadzania fortu w powietrze [12] albo dopiero pod koniec XX wieku [9].

Po II wojnie światowej urządzono na tym terenie koszary wojskowe [2]. Zabudowania znajdowały się na zachód od fortu, resztę opisywanego terenu stanowiły pola uprawne (na których powstały następnie ogródki działkowe). Wjazd do fortu prowadził od zabudowań oraz drugą drogą (obecnie nieistniejącą) od południowego wschodu.

W latach 80-tych XX wieku stacjonował tu 2 Batalion JW 3092 [13]. Koszary kilkakrotnie rozbudowywane przetrwały do 1999 roku [2].

Po 2001 roku w opuszczonych budynkach pojawiły się warsztaty i komisy samochodowe.

W 2008 roku częściowo przez teren fortu została poprowadzona droga ekspresowa S79. Konstrukcja fortu została wówczas częściowo naruszona [1]. Część nasypów zrównano z ziemią, a trasę nad fosą poprowadzono specjalnie wzniesionym [3] 30-metrowym mostkiem. Ściany wykopów pod fundamenty zostały odpowiednio wzmocnione, żeby nie uszkodzić budowli [22]. Równolegle, również mostem, poprowadzono wytyczoną na nowo ul. Wirażową [3]. Podobno porobione przy trasie S79 drenaże na zawsze wykluczyły możliwość osuszenia fortu (nie licząc kosztownej operacji wypompowania wody) [4].

Obecnie fort jest porzucony i zaniedbany [5].

ROD Na Wirażu

16-hektarowy ogród Na Wirażu powstał w 1961 roku. Grunt przekazał działkowcom w użytkowanie dowódca 36. Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego, jednak formalnie teren należał do wojska. Przez teren ogródków prowadziła bocznica kolejowa, którą transportowane były cysterny z paliwem na Lotnisko Chopina. Do ogrodu należało ponad 400 działkowców [15], przede wszystkim rodziny pracowników Wojska Polskiego [21].

Na początku XXI wieku grunty przejęła Agencja Mienia Wojskowego [15]. W 2004 roku zawarła porozumienie z Polskim Związkiem Działkowców. Agencja miała zlikwidować ROD w celu rozbudowy lotniska Okęcie, zobowiązała się do wypłaty odszkodowania oraz odtworzenia likwidowanego ogrodu w pobliżu Góry Kalwarii. Po zawarciu ugody przekazała teren prywatnej spółce-córce Airport Village, a warunków porozumienia nie wykonano, przez co przez kolejne lata toczyły się sądowe spory [16]. Działkowcy otrzymali w zamian jedynie ROD „30-lecia PZD” w Budach Strzyże [19].

W październiku 2013 roku opisywano w prasie, jak prezes wojskowych ogródków "Na Wirażu" najpierw spryskał jednego z działkowców (z którym prowadził spór o altankę) gazem łzawiącym, a następnie oddał kilka strzałów w jego plecy, w efekcie został aresztowany za usiłowanie zabójstwa [18].

13 grudnia 2013 roku podjęło uchwałę o wyodrębnieniu ogrodu ze struktur Polskiego Związku Działkowców i powołaniu stowarzyszenia „Rodzinny Ogród Działkowy Na Wirażu” [20].

Agencja Mienia Wojskowego próbowała zbudować w tym miejscu kompleks biurowców w spółce z belgijskim deweloperem [15] Belgian Trading Company, który wniósł do spółki jedynie 439 tys. zł [21]. Do inwestycji nie doszło, gdyż transakcję skrytykowała Najwyższa Izba Kontroli [15]. Po kilku latach sporów z deweloperem teren został w 2015 roku wystawiony w przetargu i zakupiony za 80.2 mln zł netto przez szwedzką firmę Vastint, deweloperskie ramię koncernu Ikea. Firma zaplanowała w tym miejscu kompleks biurowców [15] (200 tys. m2 powierzchni komercyjnej) i trzygwiazdkowy hotel [17].

W 2017 roku zlikwidowano ogródki działkowe [4]. Z kolei Państwowe Przedsiębiorstwo "Porty Lotnicze" rozpoczęło budowę rurociągu, którym paliwo ma być tłoczone do zbiorników na lotnisko, w efekcie czego zlikwidowano bocznicę kolejową [15].