Osiedle Ursus Niedźwiadek jest największym, jednolitym zespołem mieszkaniowym dzielnicy oraz największą inwestycją socjalną w historii Ursusa [18]. Mieszka na nim około 18 500 osób [1]. W zabudowie dominują wysokie bloki [2]. Większość budynków wchodzi w skład spółdzielni mieszkaniowej Niedźwiadek. Spółdzielnia ma prawo własności jedynie do gruntów w północno-zachodniej części. Pozostała część osiedla (około 21 ha) nie ma uregulowanego tytułu prawnego [5]. Spółdzielnia jedynie administruje tą częścią.

Osiedle podzielone jest na pięć kwartałów ulicami Zagłoby, Keniga i Wojciechowskiego. Na jego terenie wybudowano kilka rodzajów budynków. Część z nich powstała w technologii wielkiej płyty OW-T (Oszczędnościowy Wielkopłytowy – Typowy), opracowanej w 1962 roku przez Biuro Projektów Typowych i Studiów Budownictwa Miejskiego w Warszawie. Technologia umożliwiała budowę budynków mieszkalnych 5 - i 11-kondygnacyjnych w układach klatkowych oraz 11-kondygnacyjnych w układach korytarzowych [19].

Są tu długie bloki mieszczące ok. 100 mieszkań (Zagłoby 6,7,9,10,23,25,33,35, Warszawska 55,57, Keniga 3,4,17) i długie bloki mieszczące ok. 160 mieszkań (Wojciechowskiego 40,42,54,56). Najwięcej mieszkań ma blok przy ul. Keniga 6 (163 lokale) [30].

Istnieją również bloki o średniej długości na ok. 100 mieszkań (Orląt Lwowskich 38, Keniga 1), na 45 mieszkań (Warszawska 39,43) oraz na ok. 70 mieszkań (Orląt Lwowskich 60,66,68, Zagłoby 2,4,18,20, Keniga 5). Pozostałe budynki o tej długości mają po 40 mieszkań (Orląt Lwowskich 40,44,52,56) [30].

Najczęściej występują krótkie budynki na 20 mieszkań (Zagłoby 13,15,19,21,29,31, Orląt Lwowskich 24,26,28,30,32,34,36,42,46,48,50,54,62,64), na 25 mieszkań (Warszawska 45,47,49,51,59,61) oraz na 30 mieszkań (Keniga 2,8,10,11,12,13,15, Wojciechowskiego 46,48,50,52, Warszawska 37). Pozostałe krótkie budynki mają 40-55 mieszkań (Warszawska 27,29,31,33, Keniga 7,18) [30].

Poza spółdzielnią istnieją bloki mieszkalne przy Zagłoby 1,3, Orląt Lwowskich 22 oraz Wojciechowskiego 44.

W latach 1992-2002 został zabudowany fragment między ul. Wojciechowskiego i ul. Zagłoby. Powstały bloki przy Zagłoby 5 (130 mieszkań), Wojciechowskiego 39 (czteropiętrowy blok Koala z 1997 roku. Mieści 128 mieszkań oraz ciąg usługowy wzdłuż parteru [28]), budynek biurowy przy ul. Wojciechowskiego 41, mieszkaniowo-handlowa galeria Ursus przy Wojciechowskiego 37 oraz pomnik Stanisława Wojciechowskiego. Na osiedlu jest również rzeźba Zagłoby. Przy Wojciechowskiego 35 znajduje się hotel robotniczy po ZPC Ursus [29].

Ponadto na terenie osiedla znajduje się pięć placów zabaw, szkoła podstawowa nr 11, gimnazjum nr 133, przychodnia rejonowa z budynkiem apteki, cztery przedszkola (nr 137, 168, 219 i 343), żłobek (nr 27), Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej, Dom Kultury MIŚ, wolnostojący pawilon sieci Biedronka (zajmuje budynek istniejący już w 1977 roku) oraz porozrzucane niewielkie pawilony handlowe. Jest też pętla autobusowa przy ul. Keniga. Po zachodniej stronie osiedla, wzdłuż ul. Zagłoby, jest park osiedlowy z deptakiem i podświetlaną fontanną - pluskowiskiem, górką do zabaw dla dzieci i ujęciem wody oligoceńskiej [18].

Pętla autobusowa

W 1977 roku uruchomiono przy ul. Keniga pętlę autobusową. Do 1987 roku pętla nosiła nazwę Ursus, następnie do 1996 roku Ursus-Keniga, a od 1996 roku Ursus-Niedźwiadek. W 2002 roku pomiędzy jezdniami ul. Keniga postawiono budynek ekspedycji autobusowej. To parterowy ocieplany kontener o konstrukcji stalowej o powierzchni ponad 43 m2 z dwuspadowym dachem. Wewnątrz znajduje się pomieszczenie dla pracowników Wydziału Zarzadzania Przewozami oraz pomieszczenie socjalne dla prowadzących pojazdy z pełnym węzłem sanitarnym [8].

Pomnik Stanisława Wojciechowskiego

U zbiegu ulic Wojciechowskiego i Orląt Lwowskich znajduje się głaz z tablicą, umieszczony na postumencie. Jest poświęcony Stanisławowi Wojciechowskiemu, prezydentowi II Rzeczpospolitej Polskiej. Został odsłonięty w 1993 roku [20]. W 2016 roku głaz został przesunięty ok. 15 metrów w kierunku skrzyżowania, a otaczający teren zaadoptowany na park. Teren zajmuje łączną powierzchnię ponad 1500 m2. Została zasadzona zieleń, powstały alejki z małą infrastrukturą oraz plac wypoczynkowy [21].

Galeria Ursus

Część handlowo-usługowa Galerii Ursus działa od 2001 roku. Były to dwie kondygnacje sklepów i punktów usługowych, chętnie odwiedzane przez mieszkańców. Do budynku prowadziły dwa wejścia, od ul. Wojciechowskiego i od ul. Zagłoby. Galeria posiadała windę łączącą oba poziomy [23].

W latach 2008-2010 galeria została nadbudowana o część mieszkalną. Część mieszkalna i część handlowa posiadają oddzielne wejścia i są całkowicie niezależne. Pierwsza kondygnacja mieszkalna oddzielona jest od części handlowej półkondygnacją dylatacyjną. Część mieszkalną tworzy 5 kondygnacji po 6 mieszkań każda, jedna kondygnacja z apartamentem oraz poddasze spełniające funkcje techniczne. Mieszkania (od 38 do 72 m2) składają się pokoi, oddzielnej kuchni, łazienki oraz w przypadku niektórych lokali z garderoby [22]. Bryła części mieszkalnej została obrócona o 45 stopni względem części handlowej, co zapewnia optymalne doświetlenie. W budynku nie ma instalacji gazowej, a ciepło pochodzi z miejskiej sieci cieplnej. Korytarze i klatki schodowe wyłożone są naturalnym granitem, a sufity podwieszane z płyt gipsowo-kartonowych. W budynku zainstalowano cichobieżną szybką windę Otis GEON2. Okna mieszkań są drewniane, posadzka balkonu wyłożona gresem, a balustrady wykonane ze stali nierdzewnej [22].

Przedszkole nr 137

W 1980 roku zapadła decyzja Kuratora Oświaty i Wychowania w sprawie powołania Państwowego Przedszkola nr 137 przy ul. Zagłoby 11 w Warszawie. Rok później powstała placówka typu Ciechanów, położona na osiedlu Niedźwiadek. Od 1992 roku jest placówką o charakterze integracyjnym. Zbudowano podjazdy dla niepełnosprawnych, przeprowadzono modernizację łazienek, doposażono salę gimnastyczną w sprzęt do rehabilitacji. Stworzono gabinety psychologa i logopedy. W 2002 roku przedszkole otrzymało imię Janusza Korczaka. W kolejnych latach przedszkole wyposażono w sprzęt do terapii integracji sensorycznej, gabinet do stymulacji polisensorycznej, komputery, foteliki wielofunkcyjne dla dzieci niepełnosprawnych, programy multimedialne oraz sprzęt terenowy [11].

Budynek przedszkola jest parterowy. Remonty budynku przeprowadzone zostały w latach 2004-2007. Powierzchnia użytkowa budynku to 841 m2, a powierzchnia ogrodu 3790 m2. W placówce są cztery sale zabaw, sala gimnastyczna, plac zabaw o nawierzchni trawiastej, częściowo utwardzony kostką betonową oraz miejscowo wyłożony wykładziną bitumiczną, wyposażony w zabawki terenowe (huśtawki, zjeżdżalnia, karuzela, ścianka wspinaczkowa, drabinki, pojazdy, domki, piaskownica) oraz przyrodnicza ścieżka edukacyjna [27].

Przedszkole nr 168

Przedszkole nr 168 Misiowa Gromadka działa od 1981 roku [27]. Przedszkole mieści się w parterowym wolnostojącym budynku, otoczonym zielonym terenem, którego część stanowi duży plac zabaw. Dzieci mają do dyspozycji szatnię, cztery sale i salę gimnastyczną [24]. Placówka dysponuje pokojem do pracy indywidualnej z psychologiem i logopedą. Powierzchnia użytkowa budynku to 841 m2, a powierzchnia działki 5150 m2. Plac zabaw dla dzieci jest wyposażony w równoważnie, zestawy wielofunkcyjne, huśtawki, domek, piaskownicę. Remonty budynku przeprowadzone zostały w latach 2004-2007 [27].

Przedszkole nr 219

Przedszkole nr 219 Niezapominajka działa od 1976 roku. W 2012 roku placówka została rozbudowana [27]. Jest to duży budynek piętrowy, wolnostojący, usytuowany z dala od jezdni, otoczony zadbanym i rozległym ogrodem. Przedszkole posiada 10 oddziałów. Do dyspozycji dzieci jest 10 sal z dużymi łazienkami, hol do zabaw ruchowych, gabinet logopedyczny [25], dwie duże sale gimnastyczne i kuchnia. Powierzchnia użytkowa budynku to 2316 m2 [27].

Przedszkole nr 343

Przedszkole nr 343 znajduje się w wolnostojącym, jednopiętrowym budynku otoczonym ogrodem. Na parterze znajdują się dwie sale zabaw wyposażone w łazienki oraz schowki, szatnia, hol dla rodziców, zmywalnia, aneks kuchenny oraz toaleta. Na pierwszym piętrze znajdują się dwie sale zabaw wyposażone w łazienki oraz schowki, sala rekreacyjna, pomieszczenia administracyjne i sanitarne, gabinet dydaktyczny oraz zmywalnia. Ogród otaczający przedszkole ma dwa place zabaw [26] z trawiastą nawierzchnią. Placówka posiada ogródek przeznaczony do prac ogrodniczych dzieci. Powierzchnia użytkowa budynku to 702 m2, a powierzchnia ogrodu 3757 m2. Jedno pomieszczenie jest wynajmowane na gabinet stomatologiczny [27].

Przedszkole działa od marca 1980 roku w budynku z 1979 roku. W 2006 roku została przeprowadzona termomodernizacja budynku, a w 2013 roku wykonano remont schodów wraz z podjazdem od frontu budynku oraz remont daszku nad schodami. W 2014 roku zakupiono do ogrodu trzy huśtawki wagowe, drewniany samochód, plastikowy domek, plastikowy tunel oraz dwie bramki do gry w piłkę nożną [27].

Szkoła Podstawowa nr 11 im. I Dywizji Kościuszkowskiej

W 1933 roku wójt gminy Skorosze (Franciszek Adolf Acher) otworzył siedmioklasową Publiczną Szkołę Powszechną numer 1. W 1968 roku zapadła decyzja o przeniesieniu szkoły na osiedle Niedźwiadek do nowego, dużego budynku. Ponieważ była to jedyna szkoła na osiedlu, działały w niej 42 oddziały, w tym aż dziewięć klas pierwszych. W 1984 roku miało miejsce wmurowanie w holu głównym szkoły tablicy pamiątkowej poświęconej wychowankom szkoły poległym w walce z okupantem hitlerowskim. W latach 80-tych XX wieku uczyło się na dwie zmiany ponad 1200 uczniów. W związku ze zmianami administracyjnymi w 1994 roku szkoła z Jedynki stała się Jedenastką. W roku szkolnym 1991/1992 dobudowano kuchnię wraz ze stołówką oraz szatnię. W 1996 roku w szkole otwarto Izbę Tradycji i Pamięci im. Stanisława Śliskiego. W 2006 roku oddana została do użytku hala sportowa. osobna szatnia dla dzieci z oddziałów 0-3 oraz nowa biblioteka wraz z czytelnią. Budynek szkolny przeszedł modernizację i powstało nowe skrzydło z sześcioma izbami lekcyjnymi [9].

Budynek szkoły jest dwupiętrowy. Powierzchnia użytkowa wynosi 6550 m2, a powierzchnia ogrodu 6800m2. Wszystkie 32 sale lekcyjne wyposażone są w tablice interaktywne i komputery. W szkole są dwie pracownie komputerowe, dwie duże świetlice oraz mały plac zabaw. Psycholog, pedagog, logopeda, terapeuta pedagogiczny oraz pielęgniarka dysponują gabinetami [27]. W okresie zimowym funkcjonuje lodowisko [9].

Gimnazjum nr 133 im. ks. Stefana Kardynała Wyszyńskiego

Szkoła działa od 1999 roku w dwupiętrowym budynku z 1980 roku. Wcześniej była to szkoła podstawowa. W 2005 roku została wykonana termomodernizacja. Powierzchnia użytkowa to 2365 m2, a powierzchnia działki 12169 m2. Gimnazjum posiada 15 sal lekcyjnych. Wyremontowana sala gimnastyczna posiada nowoczesną nawierzchnię, dostępna jest siłownia i natryski w szatniach. Przed szkołą znajduje się kompleks boisk do piłki nożnej, do siatkówki oraz do koszykówki. Nauczyciele oraz pedagog, psycholog oraz pielęgniarka szkolna posiadają własne gabinety [27].

Sanktuarium Matki Boskiej Fatimskiej

W 1982 roku władze wyraziły zgodę na budowę kościoła na terenie osiedla. W ciągu 62 dni wzniesiono murowano-drewnianą budowlę o powierzchni 550 m2, w której urządzono kaplicę, zakrystię, kancelarię, punkt katechetyczny oraz mieszkanie dla księdza. Nowemu ośrodkowi duszpasterskiemu nadano wezwanie Matki Bożej Fatimskiej. Budowę dwupoziomowego kościoła wotywnego, według projektu Anny Maląg (Janusza Kalbarczyka [14]), rozpoczęto w 1984 roku. Wnętrza zaprojektował architekt wnętrz Maciej Kauczyński. Kościół był budowany ze składek wiernych parafii. Parafia została erygowana w 1985 roku, a kościół został konsekrowany w 1997 roku. W 2006 roku świątynia została podniesiona do godności sanktuarium [12].

Górny Kościół posiada trzy kaplice boczne: kaplicę Matki Bożej Nieustającej Pomocy z kopią Całunu Turyńskiego oraz tryptykiem (na który składają się: scena ofiarowania Pana Jezusa, Obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy i scena złożenia Pana Jezusa do grobu), kaplicę Pana Jezusa Miłosiernego z obrazem Jezu Ufam Tobie oraz kaplicę świętego Rocha z obrazem tego świętego. Na ścianach znajdują się ceramiczne mozaiki obrazujące stacje Drogi Krzyżowej i artystycznie kute zacheuszki. Wnętrze oświetlają cztery artystycznie kute żyrandole. Ołtarz główny, chrzcielnica i ambona wykonane zostały z marmuru. Na frontowych ścianach nawy kościoła i w prezbiterium ponad ołtarzem umieszczony został ciąg barwnych płaskorzeźb drewnianych, obrazujących radosne i bolesne Tajemnice Różańca świętego. Natomiast tajemnice światła i chwalebne przedstawione są w witrażach okiennych. Ponadto w kościele znajdują się: ozdobny fotel, stalle i ławki drewniane [13].

Dolny kościół posiada na głównej ścianie ołtarzowej Pana Jezusa Ukrzyżowanego, w dużej rzeźbie drewnianej oraz 2.5-metrową figurę Matki Bożej Fatimskiej, pochodzącą z głównego ołtarza z kaplicy drewnianej [13]. Figura została ofiarowana przez Ruch Maryjny z Fatimy [12]. Ponadto w kościele znajdują się obrazy olejne przedstawiające stacje Drogi Krzyżowej, Matki Bożej Nieustającej Pomocy i św. Józefa z Dzieciątkiem Jezus. Na wieży kościelnej znajdują się trzy dzwony konsekrowane w 1988 roku. Na jednym z dzwonów widnieje napis: Uczyniły nas serca wiernych parafii Matki Bożej Fatimskiej w Warszawie Ursusie [13].

W przykościelnej kapliczce fatimskiej, zbudowanej wiosną 1991 roku według planów przysłanych z Fatimy (zbudowana jako pierwsza w świecie po Portugalii) znajduje się mniejsza drewniana figura Matki Bożej Fatimskiej ofiarowana przez państwo Marię i Alfredo Soares z Portugalii [12]. Wokół kościoła na cokołach znajdują się również rzeźby przedstawiające stacje Drogi Krzyżowej.

Od XIV wieku tereny dzisiejszego Ursusa zajmowały wioski Czechowice, Skorosze, Szamoty i Gołąbki. Teren osiedla Niedźwiadek to ówczesne pola uprawne między Czechowicami i Gołąbkami [4].

W połowie XIX wieku bracia Józef i Krystian Haasowie nabyli te ziemie od ówczesnego prezydenta Warszawy Teodora Andraulta de Langerona. Krystian został właścicielem Czechowic. Syn Krystiana Franciszek na początku lat 20 XX wieku sprzedał swój majątek, na terenie którego powstały m.in. hale fabryczne Zakładów Mechanicznych Ursus (w 1923 roku [4]). Na terenie osiedla Niedźwiadek nadal znajdowały się pola [6].

W okresie międzywojennym rozwinęła się tutaj włościańska struktura upraw, szklarni i ogrodów przynależnych do podmiejskich domów prominentnych rodzin m.in. Grabskich czy Wojciechowskich [10].

W 1952 roku Czechowice, Skorosze, Szamoty, Gołąbki i Grabkowo zostały połączone w miasto Czechowice, które w 1954 roku zmieniło nazwę na Ursus [4].

W 1977 roku Ursus został przyłączony do Warszawy i stał się częścią dzielnicy Ochota [4].

W latach 1968–1978 przez Robotniczą Spółdzielnię Mieszkaniową Ursus (założoną w 1958 roku [16]) zostało wybudowane osiedle Ursus Niedźwiadek. Powstało dla robotników pracujących w pobliskich w Zakładach Mechanicznych [1] w miejscu przejętych przez Państwo gruntów [10]. Dużą pomoc w budowaniu osiedla miało Wojsko Polskie [2]. Układ urbanistyczny osiedla Niedźwiadek (około 70 bloków dla 20000 mieszkańców) zaprojektował Jerzy Gieysztor [7]. Był to funkcjonalistyczny plan osiedla z dwiema strefami osadniczymi oraz niezrealizowanym centralnym pasem usług i zieleni parkowej [10].

Pod koniec lat 70-tych XX wieku nadano nazwy ulicom: ul. Zagłoby (w 1977 roku), ul. Sienkiewicza (w 1979 roku, w okresie 1979-1990 była to ul. Mizerkiewicza, a obecnie ul. Wojciechowskiego) oraz ul. Keniga (w 1979 roku, wcześniej składała się z dwóch odcinków ul. Lipowej i ul. Wołodyjowskiego) [7].

W latach 1992-2002 nastąpiła reparcelacja wschodniej części pasa zieleni osiedlowej pod zabudowę mieszkaniową [10]. Były to ostatnie inwestycje RSM Ursus [5]. W okresie 2001-2015 nie powstały na terenie osiedla nowe budynki.

W latach 90-tych XX wieku osiedle wraz z Zakładami przeżyło upadek. Przejściowo w 1993 roku, a na stałe w 2002 roku Ursus stał się jedną z dzielnic Warszawy [4]. .

W latach 2000-2005 wykonano termoizolację budynków osiedla, a od 2014 roku cyklicznie wymieniane są windy w wysokościowcach. Obecnie największym problemem osiedla jest słaba dostępność transportowa. Przez tory prowadzi tylko jeden jednopasmowy przejazd, co pogłębia izolację [15].