Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków


Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków

Obecnie ten skwer, noszący imię rodziny z najdłużej trwającego słuchowiska radiowego w Polsce, nie jest zbyt ciekawy. Jednak powstał dopiero po II wojnie światowej. Wcześniej, od XVIII wieku była tutaj Kasztelanka, czyli pałac właściciela Jezierskiego, pierwsza w Warszawie publiczna łaźnia (czerpiąca żurawiem wodę z Wisły i w dodatku koedukacyjna, przez co Kasztelankę nazywano domem schadzek) oraz przyległe pokoiki mieszkanek burdelu.

dostępne całodobowodostępne całodobowoparkparkwzniesieniewzniesienie

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Bednarska, ulica Dobra, ulica Wybrzeże Kościuszkowskie
  • Rok powstania:  1949-1949
  • Obszar MSI:  Powiśle
  • Wysokość:   0 m
  • Funkcja:  rekreacyjna
  • Styl:  angielski (krajobrazowy)
  • Związane osoby: Jezierski Jacek

Opis urbanistyczny:

Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków to jeden ze skwerów na Powiślu, na południe od ul. Bednarskiej [2]. Obecnie jest tu dużo trawy, trochę drzew (również owocowych) i pięć alejek zbiegających się w środku skweru [11]. Jest też w południowej części niewielka górka.

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:

Ul. Bednarska to dawny wąwóz, którym płynął strumień i prowadziła droga do Wisły. Wywożono nią śmieci oraz gnoje z miasta i dlatego w XVII wieku otrzymała nazwę ul. Gnojowej. W połowie XVIII wieku została wybrukowana. W latach 1775-1794 po specjalnie wybudowanej grobli prowadziła do budowanego corocznie u jej wylotu drewnianego mostu pontonowego, zwanego Mostem Ponińskiego. W XIX wieku u jej wylotu rozkładane były mosty łyżwowe [15], aż do 1864 roku [8]. Przy wschodniej granicy dzisiejszego skweru odchodziła ul. Kasztelanka [15].

Kasztelanka

W latach 1776-1784 [5] kasztelan łukowski (sochaczewski [5]) Jacek Jezierski wybudował w tym miejscu nad brzegiem Wisły pałac dla siebie oraz pierwsze publiczne łaźnie w Warszawie [4]. W 1779 roku uruchomiono letnie, a w 1781 roku również czynne w zimie łazienki, działające na sposób turecki [20]. Posesja nazywana była Kasztelanią, Kasztelanką lub na Kasztelańskiem (hip. 2814) [4].

Jednopiętrowy [17] (albo dwupiętrowy [9]) pałac Jezierskiego, być może według projektu Szymona Bogumiła Zuga [4], wzniesiono w głębi obszernej działki (czyli od strony Wisły) [5], na specjalnie utwardzonym gruncie [4]. Na frontonie umieszczono zgodnie z modą sentencję „Sprawiedliwego króla są to skutki rządu / Że tam teraz są domy, gdzie nie było lądu” [4]. Złośliwi odpowiadali na to stwierdzeniem: „Dziedzic budynku dobrze sobie radzi / Że z gnoju powstał, na gównach się sadzi” [9].

Po bokach pałacu wzniesiono parterowe boczne skrzydła obejmujące dziedziniec. W końcu XVIII wieku oficyny przedłużono do ul. Dobrej, a w późniejszym okresie wzniesiono oficynę wzdłuż ul. Dobrej, zamykając w tej sposób dziedziniec [5]. Łazienki umieszczono w oficynach. Tworzył je szereg małych gabinetów z jedną lub dwoma wannami [9]. Łazienki wyglądały dosyć porządnie. Składały się z podniesionego piętra, podzielonego na małe gabineciki, w których mieściły się jedna lub dwie wanny. Przez wszystkie przebiegały rury z zimną i ciepła wodą. Kąpiel kosztowała cztery złote polskie razem z potrzebną bielizną. Były też kanapy, na których odpoczywało się po kąpieli [12]. Całość zaprojektowano w stylu tureckim [16]. Dla gości dostępna była gospoda i winiarnia [17], serwowano tu alkohole i przekąski [16]. Ciekawy był system zaopatrywania w wodę, gdyż rury zasilające wanny zostały połączone z zewnętrzną rynną, do której woda była dostarczana żurawiem z Wisły [9].

Łaźnia miała charakter koedukacyjny, często dwie osoby płci przeciwnej wspólnie korzystały z jednego gabinetu [9]. W efekcie był to ówczesny lunapar (dom schadzek [8]) [4

Wzdłuż ul. Bednarskiej kasztelan wymurował podłużny dom [12] i urządził w nim kilkanaście niewielkich pomieszczeń, które szybko zagospodarowane [9] przez panie najstarszej profesji, które chętnie umilały kąpiele [16]. W efekcie zaczęto je nazywać w Warszawie „kasztelankami” [17].

Interwencja urzędu marszałkowskiego ukróciła nieco działalność pozakąpielową, a łazienki właściciel odsprzedał 8 maja 1792 roku Stanisławowi Domaszewskiemu [14], który w 1809 roku zbankrutował i zakład na licytacji nabył Stanisław Ziemski. W 1845 roku łaźnie stały się własnością Heleny z Kurtzów Banzemer, a w 1869 roku Klementyny Banzemer [20]. W 1893 roku zakład został skasowany [14]. Kompleks obejmował dzisiejsze posesje o adresach ul. Bednarska #3/5 oraz ul. Dobra #82/84/86 [5].

XIX wiek:

W XIX wieku Kasztelanka pełniła funkcję kamienicy czynszowej dla biedoty [11]. Od 1801 roku w zabudowaniach funkcjonowała przędzalnia Scharmacha [5], który produkował sukna, kuczbaję (kosmatą tkaninę wełnianą), kołdry wełniane i flanelowe oraz koce. Kryzys sukiennictwa w latach 30-tych XIX wieku spowodował upadek fabryki [13]. W 1881 roku przy ul. Bednarskiej #5 działała drukarnia Józefa Ungra [7].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Widok od strony Wisły

[1800] Widok od strony Wisły (źródło)

Kasztelanka podczas powodzi

[1867] Kasztelanka podczas powodzi (źródło)

Makieta - pałac kasztelana Jacka Jezierskiego

[1900] Makieta - pałac kasztelana Jacka Jezierskiego (źródło)

Okres międzywojenny:

Kompleks w okresie międzywojennym popadł w ruinę [17]. Rozebrano wówczas część parterowych oficyn [5]. Budynek przy ul. Dobrej 86 nazywany był Godlakiem [19].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Widok od strony Wisły

[1918] Widok od strony Wisły (źródło)

Na prawo miejsce po oficynach Kasztelanki

[1930] Na prawo miejsce po oficynach Kasztelanki (źródło)

Kasztelanka - dawne łaźnie

[1930] Kasztelanka - dawne łaźnie (źródło)

Dziedziniec

[1930] Dziedziniec (źródło)

Kasztelanka przy ul. Bednarskiej

[1930] Kasztelanka przy ul. Bednarskiej (źródło)

Kasztelanka

[1935] Kasztelanka (źródło)

Fragment Kasztelanki przy ul. Bednarskiej

[1935] Fragment Kasztelanki przy ul. Bednarskiej (źródło)

Elewacja spichrza od strony dziedzińca

[1938] Elewacja spichrza od strony dziedzińca (źródło)

Parterowe zabudowania wzdłuż Bednarskiej - widok od strony dziedzińca

[1938] Parterowe zabudowania wzdłuż Bednarskiej - widok od strony dziedzińca (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

W okresie okupacji przy ulicy Bednarskiej 3 mieszkał Słowak, Mirek Iringh. Jako cudzoziemiec mógł posiadać aparat radiowy i oficjalnie słuchać rozgłośni (w tym nielegalnych) [6]. Kompleks został spalony w czasie Powstania Warszawskiego [5].

Odbudowa stolicy:

Ruiny głównego budynku rozebrano około 1949 roku [5]. Od tego czasu jest tu skwer.

Czasy PRL-u:

Skwer zasadzono drzewami w latach 80-tych XX wieku.

Przemiany 1989-2000:

XXI wiek:

16 grudnia 2010 roku skwerowi nadano nazwę Radiowej Rodziny Matysiaków [1], fikcyjnych bohaterów najstarszego słuchowiska radiowego w Polsce (emitowanego od grudnia 1956 roku). W latach 60-tych XX wieku ta audycja Programu 2 Polskiego Radia miała 12 mln stałych słuchaczy [3].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Widok od ul. Dobrej

[2014] Widok od ul. Dobrej (źródło)

Widok od ul. Dobrej

[2014] Widok od ul. Dobrej (źródło)

Środek skweru

[2014] Środek skweru (źródło)

Skwer

[2018] Skwer (źródło)

Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków

[2018] Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków (źródło)

Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków

[2018] Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków (źródło)

Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków

[2018] Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków (źródło)

Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków

[2018] Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków (źródło)

Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków

[2018] Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków (źródło)

Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków

[2018] Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków (źródło)

Opis przygotowano: 2018-12