Cmentarz w Gołąbkach


Cmentarz w Gołąbkach

Jest tutaj dość niespotykany układ administracyjny, w którym cmentarz parafii w Gołąbkach znajduje się poza granicami Warszawy, z kolei cmentarz w Gołąbkach jest cmentarzem parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Piastowie. Powstał on w okresie międzywojennym. Można tu spotkać liczne kwatery z okresu II wojny światowej.

cmentarzcmentarzpomnikpomnik

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Elżbiety Rakuszanki, ulica Orłów Piastowskich
  • Rok powstania:  1927-1928
  • Obszar MSI:  Gołąbki
  • Wysokość:   0 m
  • Funkcja:  sakralna
  • Styl: 
  • Związane osoby:

Opis urbanistyczny:

Cmentarz w Gołąbkach (ul. Rakuszanki, dawniej ul. Bohdana Żołądkowskiego) jest cmentarzem parafialnym parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Piastowie [1], czyli parafii znajdującej się poza granicami Warszawy. Jest to jeden z jej dwóch cmentarzy parafialnych [2]. Z kolei cmentarz dla parafii w Gołąbkach znajduje się w Jawczycach (poza granicami Warszawy) [5].

Pochówki są tu dokonywane tylko w grobach już istniejących [2]. Powierzchnia cmentarza wynosi ok. 4 ha. Nekropolia miała pierwotnie kształt zbliżony do kwadratu, lecz z czasem zaczęła powiększać się na wschód. Główna brama znajduje się od ul. Rakuszanki, są również dwie furtki [3].

Na szczególną uwagę zasługują mogiły wojskowych oraz osób związanych z konspiracją podczas II wojny światowej. Grób wiceadmirała Konstantego Biergiela zmarłego w grudniu 1939 roku znajduje się przy ogrodzeniu od ul. Orłów Piastowskich. Odnalazł go w latach 90-tych XX wieku nauczyciel Jan Radwański i namówił Urząd Gminy do rewitalizacji. Na cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła ofiar września 1939 roku [1]. Obok bramy od ul. Rakuszanki spoczywa 17 żołnierzy i oficerów poległych w kampanii wrześniowej. W grobie złożono zmarłych w szpitalu polowym w Czechowicach, który zorganizowała m.in. lekarka Władysława Włoczewska. Dwóch żołnierzy ekshumowano z przydrożnej mogiły w Piastowie. Jest też wspólna mogiła Jana, Czesława, Tadeusza Szpudów oraz Lucjana Pałubickiego rozstrzelanych przez Niemców 18 września 1939 roku [5].

Zachowały się dwie zbiorowe mogiły cywilów wysiedlonych przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego i zmarłych w polowych szpitalach w Czechowicach i Piastowie (kwatera E rząd 1). W pierwszym grobie pochowano 33 osoby znane z nazwiska i 27 bezimiennych, w drugim 38 osób znanych z nazwiska i 14 bezimiennych. W kwaterze C rząd 22 spoczywa dowódca kompanii „Goplana” Stanisław Bodych ps. Rawicz (naczelnik OSP w Czechowicach). Został aresztowany przez Niemców 6 grudnia 1944 roku i trzy dni później rozstrzelany w lesie koło Magdalenki jako zemsta za pomoc strażaków z OSP udzielaną uchodźcom z płonącej Warszawy [5]. Jest też zbiorowa mogiła członków Związku Walki Młodych poległych w walce z okupantem hitlerowskim 9 stycznia 1945 roku [3]. 12 grudnia 1944 roku na polu Burkota, w pobliżu dzisiejszej ul. Wysoczańskiej, Niemcy rozstrzelali małżonków Antoninę i Edwarda Falborskich. Mieszkali oni w Czechowicach przy stacji kolejowej, na wprost portierni fabrycznej, ale już za torami. W ich domu znajdowali schronienie wywożeni z Warszawy, którym udało się wyskoczyć z pociągu stojącego na stacji Ursus pod semaforem, albo wyprowadzeni z fabryki zanim znaleziono im lokum. Wiosną 1945 roku ekshumowano ich na cmentarz w Gołąbkach [5].

Ponadto na cmentarzu są pochowani m.in. rektor Politechniki Warszawskiej Mieczysław Łubiński, działaczka społeczna Władysława Ogrodowczyk [1], aktorka Elżbieta Jagielska, pierwszy proboszcz parafii Antoni Montak, poetka Janina Olędzka, żołnierz kompanii "Kordian” Władysława Tryner ps. Cyganka, żołnierze batalionu "Miotła" Stanisław Grodkiewicz, Stefan Kaczmarski ps. Kaczor, Stefan Zapaśnik, Juliusz Jaworski ps. Sułkowski, rodzina Krygierów (Władysława ps. Ciocia, Hieronim ps. Walski) [3].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:


XIX wiek

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Okres międzywojenny:

Przez kilka stuleci mieszkańców Czechowic, Gołąbek i Szamot chowano w Żbikowie, bo tam była ich parafia. Mieszkańcy Skoroszy mieli miejsce wiecznego spoczynku w Puchałach, gdyż Skorosze należały do parafii w Raszynie [5].

15 września 1927 roku członkowie komitetu budowy parafii w Piastowie (panowie: Gawroński, Kiciński, Malinowski, Świątkowski, Kuczerawcew) zakupili trzy morgi ziemi we wsi Gołąbki za 11000 zł przeznaczonych na cmentarz grzebalny i dwie działki ziemi za 8000 zł. pod budowę plebanii w Piastowie. W maju 1928 roku, gdy dług za zakup został spłacony, wystąpiono do Kurii Metropolitalnej w Warszawie o założenie parafii [4]. Mówi się, że cmentarz został założony w 1928 roku z inicjatywy ks. Antoniego Montaka, proboszcza parafii w Piastowie [1], natomiast ten przybył do Piastowa dopiero po założeniu parafii.

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Czechowice, Gołąbki i Szamoty należały do parafii Matki Boskiej Częstochowskiej w Piastowie do 1942 roku [5].

Odbudowa stolicy:


Odbudowa stolicy

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Czasy PRL-u:

Do 1945 roku cmentarz posiadał jedynie kilkanaście rzędów grobów. Po II wojnie światowej teren cmentarza został znacznie powiększony [1].

Cmentarz został 5 września 1988 wpisany do rejestru zabytków pod numerem 1341 [3].

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

Od 2001 do 2009 roku cmentarz był remontowany. Ścieżki został wybrukowane kostką, a teren został ogrodzony nowym, żeliwnym parkanem. Wprowadzone zostały kwatery [3]. Nastąpiło wtedy też jego poszerzenie od strony północnej.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Zbiorowa mogiła ofiar z września 1939

[2008] Zbiorowa mogiła ofiar z września 1939 (źródło)

Cmentarz w Gołąbkach

[2008] Cmentarz w Gołąbkach (źródło)

Jedna z furtek wejściowych

[2008] Jedna z furtek wejściowych (źródło)

Zbiorowa mogiła członków ZWM poległych w walce z okupantem hitlerowskim

[2008] Zbiorowa mogiła członków ZWM poległych w walce z okupantem hitlerowskim (źródło)

Zbiorowa mogiła

[2009] Zbiorowa mogiła (źródło)

Krzyż

[2021] Krzyż (źródło)

Krzyż

[2021] Krzyż (źródło)

Opis przygotowano: 2023-07