Osiedle Solec


Osiedle Solec

Zabudowania wieżowców i bloków, powstałe na przełomie lat 50-tych i 60-tych XX wieku, zwane Osiedlem Solec, są obecnie rozproszone. Zarządza nimi SBM Powiśle. Opis przedstawia obiekty Spółdzielni położone na północ od linii kolei średnicowej, łącznie 17 budynków. Przed II wojną światową w miejscu wielu z nich była typowa jednopiętrowa zabudowa Powiśla z zakładami przemysłowymi, inne posesje zajmowały kilkupiętrowe kamienice (szczególnie bogate zdobienie miała kamienica przy ul. Solec 113).

dostępne całodobowodostępne całodobowokawiarniakawiarniapocztapocztasklepskleptablica pamięcitablica pamięcizabudowa wielorodzinnazabudowa wielorodzinnaścieżka rowerowaścieżka rowerowa

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Dobra, ulica Leona Kruczkowskiego, ulica Solec, ulica Tamka
  • Rok powstania:  1955-1972
  • Obszar MSI:  Powiśle
  • Wysokość:   30 m
  • Funkcja:  handlowa, mieszkaniowa
  • Styl:  postmodernizm
  • Związane osoby: Janicki Jerzy, Stępiński Zygmunt

Opis urbanistyczny:

Spółdzielnia Budowlano Mieszkaniowa Powiśle (SBM Powiśle) zarządza 27 budynkami mieszkalnymi oraz 116 garażami jednostanowiskowymi na południe i na północ od linii średnicowej. W budynkach mieszkalnych zlokalizowanych jest 1611 lokali mieszkalnych o łącznej powierzchni 64088 m2. 60 lokali użytkowych o powierzchni 6073 m2 oraz 116 garaży zajmujących powierzchnię 1835 m2 [1]. Ponieważ zabudowa spółdzielni jest rozproszona, w niniejszej części zostały opisane jedynie miejsca na terenie Powiśla.

Budynki spółdzielni na terenie Powiśla to wieżowce przy ul. Kruczkowskiego #14 i #16, ul. Tamka #17 i #19/23, ul. Solec #109, #109A (dziewięciokondygnacyjne, wolnostojące), #113 (tworzą go dwie części, sześcio- i dziesięciokondygnacyjna, wyższa została częściowo nadbudowana nad dachem niższej) i #115 (sześciokondygnacyjny, w zabudowie pierzejowej), garaże przy ul. Solec #115B oraz pawilony handlowe przy ul. Solec #115A i #117. Do osiedla należy też blok przy ul. Kruczkowskiego #12A (dziewięciokondygnacyjny, z przejazdem bramnym, o czterech osiach zarówno od frontu jak i od dziedzińca) i sąsiadujący garażami należącymi do spółdzielni. Po drugiej stronie ul. Solec są budynki o numerach #54 (sześciokondygnacyjny, jego front stanowią wyłącznie cztery osie loggii, ma również przejazd bramny), #58/60 (dwuczęściowy, sześcio- i siedmiokondygnacyjny, nr 60 jest cofnięty względem osi ulicy), #66 (sześciokondygnacyjny, o siedemnastu osiach z których pięć stanowią loggie, a dwie balkony, od strony południowej znajduje się fragment ze ślepą ścianą od ulicy i trzema osiami loggii od południa) róg ul. Tamka 15. Do osiedla należą też bloki przy ul. Dobrej #17 (siedmiokondygnacyjny, o zróżnicowanej bryle i różnokolorowej elewacji), #18/20 (dziesięciokondygnacyjny, ma nietypowy, trapezowy plan) i #19 (jedenastokondygnacyjny, ma zieloną, a nie kremową elewację, ma też kaskadowo ułożone balkony od południa) [1].

W większości budynków, znajdujących się przy ulicy, umieszczono lokale handlowo-usługowe. Przy ulicy Dobrej 19, za wolnostojącą kwiaciarnią, znajduje się dwupiętrowy lokal o nazwie Tesla. Na dole znalazła się mała sala i bar, nad barem antresola z trzema stolikami i mała salka. Tesla pełni rolę nie tylko kawiarni ale i galerii, są w niej zabytkowe meble, a na ścianach obrazy i wycinki z gazet [16]. Wcześniej w tym miejscu znajdowała się naleśnikarnia Crepe Cafe [17]. Przy ul. Solec 58/60 mieści się Le Pukka Concept Store, gdzie powstają unikalne rzeczy do ozdoby wnętrz, meble, torebki, pościel, biżuteria czy seria lalek Kimmidolls [5]. W pawilonie przy ul. Solec 117 działa Galeria Wypieków Lubaszka, w lokalu przy ul. Dobrej 17 Carrefour Express (pierwszy w Polsce sklep z szyldem Carrefour Bio, uruchomiony w lutym 2019 roku [14], przed 2011 rokiem w tym miejscu mieściła się restauracja Tokio, a jeszcze wcześniej bar mleczny [22]), a przy ul. Solec 66 sklep Społem.

W bloku przy ul. Solec 66 mieszkał profesor chemii Jerzy Chodkowski, przy ul. Solec 109A eseistka Jadwiga Dackiewicz, przy ul. Solec 115 literat Jerzy Jesionowski [2]. Przy ul. Dobrej 18/20 mieszkał Stanisław Niwiński, grający w Czarnych Chmurach, i jego żona Anna Ciepielewska [21].

Obiekty, pomniki, tablice:

W 2015 roku na ścianie kamienicy przy ulicy Dobrej 18/20 [19], w której mieszkał Jerzy Janicki, pojawiła się tablica pamiątkowa poświęcona temu wybitnemu scenarzyście polskich seriali: Dom, Przygody psa Cywila czy Polskie drogi; filmów: Przerwany lot czy Człowiek z M-3 oraz współautorowi powieści radiowej Matysiakowie [18], którzy być może mieszkali w podwórzu tej kamienicy [21].

XVIII wiek i wcześniej:

Między dzisiejszymi ulicami Tamka, Solec i Czerwonego Krzyża w 1659 roku została założona jurydyka Tamka, na terenach, które królowa Maria Ludwika Gonzaga nadała klasztorowi szarytek. Ulicę Tamka zwano Drogą do Wisły, Do Sierot Idącą lub Glinkami. W latach 1659-1794 była główną drogą jurydyki klasztornej szarytek o nazwie Tamka Kałęczyn. Nazwa pochodzi od wałów sypanych w celu umocnienia skarpy podczas wysokiego stanu Wisły. Z jej gruntów w 1725 roku wydzielono jurydykę Ordynacka, która w 1767 roku została podporządkowana jurysdykcji miejskiej. Dwa lata później resztę gruntów włączono w granice jurydyki Bożydar [10].

XIX wiek:

Zabudowa pierzejowa wzdłuż ulic Tamka i Solec istniała na tym odcinku co najmniej w XVIII wieku. Pod koniec XVIII wieku ulicę Tamka wybrukowano, a w latach 1818-1829 zabudowano pierwszymi kamienicami [10]. Ulicę Solec wybrukowano do Tamki na początku XIX wieku, jednak katastrofalna powódź z 1813 roku zniszczyła wszystko, zawalił się również brzeg rzeki. Zabudowa większości działek opierała się wówczas na drewnianym dworku stojącym frontem do ulicy. Z tyłu stała drewniana oficynka, gdzie pokoje wynajmowali nadwiślańscy robotnicy. Na środku stała studnia z żurawiem, a w głębi obórki, stajenki, chlewiki itp., z boku ogródek warzywny, z w nim ustęp jednosedesowy [2]. Ulicę Dobrą, na odcinku od ul. Tamka do ul. Czerwonego Krzyża, przebito na początku XX wieku.

Okres międzywojenny:

W 1937 roku powstał budynek przy ul. Solec 70 róg Tamka 13. Inwestorami byli p. Rotbardowie i Szereszewska. Projekt budowlany wykonał J. Czerwiński, a kierownikiem budowy był J. Grosglik. Budowę wykonało Przedsiębiorstwo budowalne K. Szpakowski [24]. Kamienica w ogóle nie miała podwórka [13].

W okresie międzywojennym zabudowa okolicy była pierzejowa. Na posesji ul. Tamka 20 znajdował się niewielki ogrodzony plac. Między dzisiejszą ul. Kruczkowskiego i ul. Solec zabudowa mieściła się jedynie przy ul. Tamka i od ul. Solec, natomiast w miejscu ul. Kruczkowskiego ciągnęły się ogrody sióstr Szarytek. Miejsce, w którym stoi kamienica przy ul. Kruczkowskiego 12A była częścią posesji od ul. Solec. W narożniku ul. Solec 115, 117 róg ul. Tamka 15 i 17 mieścił się większy plac, gdzie prowadzono sprzedaż owsa, siana, słomy i otrąb M. Kamiński, a zabudowa wzdłuż ulicy była niższa (dwu- trzykondygnacyjna). Okazała i bogato zdobiona pięciokondygnacyjna kamienica znajdowała się przy ul. Solec 113, nieco bardziej wyszukaną elewację miała też narożna sześciokondygnacyjna kamienica przy ul. Solec 70. Natomiast posesje przy ul. ul. Tamka 19, 21, ul. Solec 58, 60, 66, 68, 109 stanowiły albo jedno-dwu kondygnacyjne budynki z punktami usługowymi na parterze (fryzjer Michalski, sklep produktów wiejskich, mydlarnia, pracownia pozłotnicza i ramiarska czy lecznica), albo cztero- pięciokondygnacyjne domy mieszkalne o prostej fasadzie. Większość posesji oprócz budynku przy ulicy miały pas oficyn w głąb działki oraz wewnętrzne podwórkiem (jednym lub dwoma) przy którym mieściły magazyny i warsztaty.

Przy ul. Solec 58 mieściło się w latach 20-tych XX wieku Warszawskie Przedsiębiorstwo Asfaltowe i Fabryka Tektur, początkowo inżyniera Spornego, następnie Ludwiki Księżny Czartoryskiej. Produkowano tu smołę gazową i specjalny lak asfaltowy do smarowania dachów [6]. Z kolei przy ul. Solec 60 działała odlewnia [7]. Na posesji przy ul. Solec 115 w parterowym budynku mieściła się stajnia i garaż na dorożki. Przez stajnię było przejście do ogrodów sióstr Szarytek [13].

Przy ul. Solec 68 działała komórka Powiśle Polskiej Partii Socjalistycznej [26].

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Podwórko przy czteropiętrowym domu ul. Solec 66 podczas okupacji zostało otwarte na ul. Dobrą. Dawniej były dwa oddzielne podwórka, ale w 1939 roku spadła nieduża bomba i zniszczyła mur między podwórzami. Od strony ul. Dobrej mieściła się tam węglarnia, można było kupować węgiel, drzewo. Po II wojnie światowej w tym miejscu powstała stacja benzynowa, obecnie jest skwer osiedlowy [13].

W lokalu przy ul. Solec 60 podczas okupacji wykonano egzekucję na kolaborantach Gestapo: zastępcy Lolka Skossowskiego i czterech młodych dziewczynach. Egzekucji dokonali Janusz Cywiński, wraz z kolegą z Kedywu Januszem Kulczyckim za co otrzymali Krzyż Walecznych z Mieczami [12]. W pracowni malarskiej przy ul. Solec 54 po Powstaniu Warszawskim znaleziono księdza, który został tam powieszony [9].

Odbudowa stolicy:


Odbudowa stolicy

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Czasy PRL-u:

Większą część zabudowy SBM Powiśle stanowią bloki osiedla Solec, które zostały zaprojektowane w latach 60-tych XX wieku przez Zygmunta Stępińskiego. Są to co najmniej budynki przy ul. Solec 58, 60, 66, 109, 109A, 115, ul. Kruczkowskiego 12A, 14, 16 [2]. Bloki budowała Powszechna Spółdzielnia Budowlano Mieszkaniowa w latach 1955-1965 [8]. Ponieważ na terenie znajdowały się starsze budynki w dobrym stanie technicznym, musiały one być zachowane i włączone do kompozycji plastycznej całego zespołu. Dokonano natomiast wyburzenia ruder, szop, komórek i budek. w których hodowano króliki i kozy. Przeciągało się to jednak miesiącami z powodów administracyjnych [15]. Przykładowo zabudowa przy ul. Solec 115 została rozebrana dopiero w 1972 roku [11]. W 1963 roku w budowie były budynki przy ul. Solec 109, ul. Dobrej 17/19 i przy ul. Solec 58/60 oraz pawilon parterowy z punktami usługowymi. Dopiero w planach było przebicie ul. Kruczkowskiego przez teren klasztoru [15]. W 1968 roku powstał pawilon przy ul. Solec 117 [4].

Co najmniej od lat 80-tych XX wieku przy budynku przy ul. Dobrej 19, aż do 2010 roku, znajdowała się stacja benzynowa z zatoczką, a po jej zamknięciu przez trzy kolejne lata była wykorzystywana jako parking.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Szkic przy ul. Solec 115

[1974] Szkic przy ul. Solec 115 (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

W 2014 roku w ramach XIV edycji Konkursu Studenckiego "Mieszkanie młodego architekta", prowadzonego przez miesięcznik Architektura-Murator, zadaniem konkursowym była aranżacja ostatniego, dziesiątego piętra bloku przy ul. Dobrej 18/20, gdzie wycofana w stosunku do obrysu całego budynku kondygnacja pierwotnie zaprojektowana została z przeznaczeniem na pomieszczenia techniczne (pralnia, suszarnia, maszynownia dźwigów) [20].

W grudniu 2017 roku w bloku przy ul. Dobrej 18/20 wybuchł pożar. Płomienie były bardzo duże, a na ulicę spadały elementy elewacji. Z pożaru uratowano kobietę wieku około 50 lat [23].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

ul. Kruczkowskiego 16, Tamka 19/23

[2014] ul. Kruczkowskiego 16, Tamka 19/23 (źródło)

Zabudowa

[2018] Zabudowa (źródło)

ul. Kruczkowskiego 12A

[2018] ul. Kruczkowskiego 12A (źródło)

Carrefour Bio

[2019] Carrefour Bio (źródło)

Tablica pamięci Jerzego Janickiego

[2019] Tablica pamięci Jerzego Janickiego (źródło)

Osiedle SBM Powiśle

[2019] Osiedle SBM Powiśle (źródło)

Opis przygotowano: 2020-12