Przystanek kolejowy na linii średnicowej [1], Dworzec Warszawa Powiśle, formalnie znajduje się pod adresem ul. Smolna 5. Można do niego jednak wejść z dwóch stron, od ul. Kruczkowskiego (wejście od dołu, z Powiśla) oraz od ul. Smolnej/al. Jerozolimskich (wejście od góry, ze Śródmieścia) [2]. Aby przejść z górnego pawilonu do dolnego trzeba pokonać ponad 100 schodów [1]. Zatrzymują się tutaj pociągi należące do Kolei Mazowieckich oraz Szybkiej Kolei Miejskiej [2]. Dworzec znajduje się na trzecim kilometrze linii kolejowej nr 448. Przystanek posiada dwa perony, każdy z jedną krawędzią peronową. Poruszanie się między peronami ułatwia przejście podziemne we wschodniej części [4]. Na stacji górnej znajdują się kasy biletowe [2].

Pawilony

Pawilon od ul. Smolnej ma charakterystycznie wyprofilowane zadaszenie [2]. Dach ten ewoluował od hiperboli parabolicznej, założenia wykorzystanego przy stacji Ochota, do istniejącego dzisiaj kształtu podwójnej konchoidy, płaszczyzny rozciągniętą pomiędzy dwoma łukami o przeciwnych kierunkach w rzucie poprzecznym. Kształt ten umożliwia optymalne doświetlenie wnętrz światłem dziennym bezpośrednim i światłem odbitym, tworzy też z dachu naturalną rynnę [10]. Cały budynek przypomina latawiec. Projekt nawiązuje do tzw. nurtu czystej konstrukcji [9]. Dach wsparty jest na żelbetowej konstrukcji mieszczącej kasy, toalety i zaplecze dla pracowników oraz dodatkowo na kilkudziesięciu cienkich słupkach umieszczonych w linii podziałów przeszkleń osłaniających wnętrze pawilonu i schody. Zejście z peronów pierwotnie było przeszklone na całej długości i miało starannie zaprojektowany wystrój, z którego do dziś pozostało niewiele [16]. Na poziom peronów prowadzą dwa równolegle ciągi schodów. Każdy z elementów (pawilony, schody, perony) należy do innej spółki kolejowej [13].

Pawilon od ul. Kruczkowskiego ma kształt spodka [2]. Przykryty został odwróconą czaszą, wyciętym fragmentem kuli. Przeszklone ściany zostały poprowadzone po obwodzie dachu w rzucie z góry i następnie ścięte do środka po średnicy. Forma dachu miała odnosić się do łuków mostu [10]. Według innej interpretacji nawiązuje do podbojów kosmicznych, gdyż w momencie projektowania odbywały się pierwsze radzieckie loty sputnika w kosmos [3]. Ośmiokątny trzon obłożony został czarno-białą mozaiką. Dzisiaj w budynku kas mieści się klubokawiarnia Warszawa Powiśle, której udało się odrestaurować i uruchomić oryginalny neon z nazwą stacji [10].

Perony

Perony 1 i 2 po przebudowie w 2006-2008 roku mają długości 231.8 metra i 234.6 metra [12].

Całości projektu dworca dopełniają cztery zadaszenia nad peronami łączące się nad torowiskiem [2]. Dynamiczne, geometryczne formy wykonane z żelbetu pierwotnie powstały z widocznym surowym betonem [10], co wpisywało się w estetykę brutalistyczną [3]. Każda oparta została na dwóch wspornikach w kształcie litery V i przechodzi w ośmiopłaszczyznowy daszek, połączony następnie metalową konstrukcją z identycznym elementem po drugiej stronie torów [10]. Zastosowano tu betonowe przykrycia łupinowe [16]. Ze względu na wąskie perony zadaszenia zostały również wykorzystane jako mocowania dla sieci trakcyjnej [10]. Początkowo nie miały mieć tej funkcji, jednak w trakcie projektowania okazało się, że dodatkowe słupy zabrałyby miejsce na peronach. Problemem podczas projektowania dworca było położenie peronu zaraz przy tunelu, co stanowi duże zagrożenie wypadkami. Architekci rozwiązali tę kwestię umieszczeniem daszków w oddaleniu od tunelu [3], zamiast zadaszenia na całej długości peronów [10]. By ułatwić poruszanie się po peronach o szerokości sześciu metrów, wszelkie elementy mogące blokować przejście (ławki, podpory zadaszeń, słupy) zgrupowano pod daszkami [16]. Pierwotne zadaszenia były przeszklone, obecnie przeszklenia zostały zabudowane [10].

W 1827 roku były tu niezagospodarowane grunty na południe od zabudowań Sióstr Szarytek. W 1856 roku pojawiły się pojedyncze budynki od dzisiejszej ul. Kruczkowskiego. Na terenie dworca był też staw albo glinianki.

Po utworzeniu na sąsiedniej działce Szpitala Polskiego Czerwonego Krzyża (większość terenu szpitala znajdowała się na obszarze zajmowanym dzisiaj przez park Karola Beyera), na terenie obecnej Stacji PKP Warszawa Powiśle powstały pojedyncze obiekty szpitalne: pawilon od ul. Smolnej #6 (opisany tam jako Pawilon Bramny) oraz pawilony przy al. 3 Maja #24 (opisane tam jako Pawilony techniczne).

Oprócz nich od strony skrzyżowania ul. Czerwonego Krzyża i al. 3 Maja znajdował się dom mieszkalny (al. 3 Maja #20 róg Czerwonego Krzyża #1), zbudowany pod koniec XIX wieku i zniszczony w II wojnie światowej [17]. Obok stał drugi budynek o numerze ul. Czerwonego Krzyża #3. Budynki te dotrwały do 1945 roku i zostały zlikwidowane dopiero przy odbudowie Warszawy. Sama ul. Czerwonego Krzyża powstała w latach 1897-1898 jako droga dojazdowa do szpitala [18].

Z inicjatywy Towarzystwa Rosyjskich Kolei Żelaznych powstał plan przeprowadzenia torów ulicami w centrum Warszawy, a następnie w 1884 roku plan poprowadzenia kolei tunelem pod miastem (z inicjatywy inżynierów Rohana i Zielińskiego) [2]. Na rozpoczęcie budowy dzisiejszej linii średnicowej trzeba było poczekać do 1924 roku. Projekt zakładał budowę czterotorowej linii umiejscowionej w dwóch tunelach. Budowa całego kompleksu przedłużała się z uwagi na warunki ekonomiczne i trudności geologiczne. Pierwszy pociąg pojechał trasą 2 września 1933 roku [2]. Wówczas nie było tu dworca. Teren na południe od linii zajmowały zabudowania, kamienice oraz pusty fragment przestrzeni w zachodniej części.

Znaczną część terenu na południu obecnego dworca w okresie międzywojennym zajmował zakład fabryczny albo magazyny o adresie 3 maja 22/24 (hip. 2910c). Była to fabryka firmy o nazwie Terrazyt, zajmującej się wykonywaniem elewacji budynków [15]. Na wschód od niej znajdowały się kamienice przy ul. Czerwonego Krzyża (nr #1 i nr #3, obecnie ul. Kruczkowskiego).

Tunel i wiadukty nie ucierpiały podczas walk we wrześniu 1939 roku. Niemcy wykorzystywali linię średnicową aż do wybuchu Powstania Warszawskiego. W sierpniu 1944 roku trasa stała się linią frontu. Po moście i nasypach poruszał się pociąg pancerny wspierający Niemców. Po upadku Powstania wysadzone zostały nasypy i wiadukty na Powiślu, most oraz sam tunel [2].

Po wojnie linia średnicowa została oddana w czerwcu 1949 roku. Z uwagi na rozwój miasta i chęć poprawy komunikacji powstał plan wybudowania szeregu stacji na linii średnicowej [2]. Projekty dworców linii średnicowej zaczęto tworzyć tuż po wojnie. Prace projektowe trwały to aż do lat 60-tych XX wieku, kiedy pojawiła się możliwość ich wybudowania [3].

W latach 1954-1963 powstały stacje: Warszawa Stadion, Warszawa Powiśle, Warszawa Śródmieście oraz Warszawa Ochota [2]. Przystanek początkowo miał się nazywać Warszawa Skarpa [1]. Stacja powstała według projektu Piotra Szymaniaka i Arseniusza Romanowicza, który jest uważany za niezwykle udany przykład socmodernizmu [2]. W latach 1954-1955 powstała plastyczna forma pawilonów Warszawa Powiśle, wnętrza zaprojektowane zostały w latach 1960-1962 [10]. Prace zrealizowano w latach 1962-1963 [5]. Przystanek oddano do użytku 29 września 1963 roku [4]. W trakcie budowy rozebrano część zabytkowych neorenesansowych pawilonów przy moście Poniatowskiego. Zakładano wykorzystanie peronów do komunikacji pieszej pomiędzy górą i dołem skarpy [1], jednak większego obciążenia peronu spodziewano się jedynie w dni imprez nad Wisłą [10].

Początkowo część stacji górnej powyżej schodów była przeszklona, niestety przy którymś remoncie ją zamalowano [3]. W latach 80-tych XX wieku na stacji były aktywne ujęcia wody dla pasażerów [2].

Dworzec w latach 80-tych i 90-tych XX wieku popadł w ruinę z powodu dewastacji. Wschodni pawilon zmieniał swoje przeznaczenie wielokrotnie, m.in. pełnił rolę zakładu szklarskiego [2]. Przez kolejne lata budynek spodka stał całkiem pusty [7].

W 2002 roku dworzec znalazł się w klipie Super Girl & Romantic Boys do piosenki „Spokój” [3].

Remont stacji odbywał się w latach 2007-2011, w związku z przygotowaniami do Euro 2012 [2]. W 2006 (2007 [5], 2008 [12]) roku, w związku z remontem tunelu średnicowego, przebudowano perony [4]. Przebudowa była konieczna ze względu na zmianę układu trakcyjnego [12]. Przy okazji odświeżono żelbetowe wiaty, łączące się ze sobą ponad torami [5].

W 2008 roku generalny remont przeszedł górny budynek dworca [4]. Przetarg na modernizację wygrała pracownia Maas Projekt z Warszawy (kryterium była cena). W toku prac projektowych wykonawcy (co nie było wcześniej spotykane) doprowadzili do wpisania obiektu do ewidencji zabytków [8]. Architekci postąpili niemal jak konserwatorzy zabytków, skupili się na wydobyciu walorów pierwotnego obiektu. Usunięto późniejsze naleciałości, prowizoryczne dobudówki i kolorowe szyby [3] oraz reklamę z dachu [1]. Zachowano charakterystyczną czarno-białą mozaikę, zdobiącą kasy. Wymieniono szprosy i posadzkę [3]. Niestety zniknęły kompozycje z drobnych płytek, które zdobiły kiedyś dolną klatkę schodową, gdyż zostały zamalowane jeszcze podczas remontu w 2007 roku [5]. Zmiany ograniczono do minimum, dodano jedynie nowe, minimalistyczne ławki. To właśnie od tej stacji zaczął się ruch restauracji dworców i zainteresowania architekturą powojennego modernizmu [3].

W 2009 roku w budynku kas biletowych od ul. Leona Kruczkowskiego #3B otworzono klubokawiarnię Warszawa Powiśle [1]. Wschodni pawilon zachwycił młodych animatorów kultury: Norberta Redkie, Bartka Kraciuka i Dawida Bednarskiego. Przetarg wygrali i podpisali z PKP umowę dzierżawy na okres pięciu lat [7]. Adaptację do klubokawiarni przeprowadzono zgodnie z projektem pracowni Centrala (Krzysztof Banaszewski, Małgorzata Kuciewicz, Jakub Szczęsny [11]) [5]. Adaptacja była pierwszą w Warszawie modernizacją powojennego modernizmu zrealizowaną przez prywatnych inwestorów. Wyzwaniem było zmieszczenie w obrysie dawnych kas biletowych pełnej kuchni i zaplecza baru [14]. Architekci przystosowując to niewielkie, 70-metrowe pomieszczenie do kawiarnianych potrzeb, musieli niektóre oryginalne elementy zastąpić nowocześniejszymi [7]. Wymieniono szklane ściany zewnętrzne i zmieniono nieco układ funkcjonalny. [16]. Pozostała synteza bryły, z piękną konchą sufitu podpartą na czterech słupach [7]. Zachowano pierwotne czarne i białe płytki mozaikowe (ubytki uzupełniano oryginalnymi płytkami wygrzebanymi z gruzów po burzonych ściankach [8]) oraz wyremontowano neon, obecnie jedyny, który zachował się z mającej wspólne wzornictwo serii neonów z nazwami stacji [16]. Zagospodarowano też plac przed budynkiem, umieszczając stoliki i stojaki na rowery [7]. Działanie Warszawa Powiśle zapoczątkowało kulturalny rozwój dzielnicy. Ludzie przychodzili nie tylko, żeby się najeść i napić, ale też żeby porozmawiać. Odbywały się tu słynne nocne, niekończące się imprezy [6].