PKO BP HQ (ul. Marszałkowska #124/128 róg ul. Sienkiewicza #12/14) to nowoczesny sześciokondygnacyjny budynek biurowy, oferujący 20600 m2 powierzchni całkowitej [3]. Budynek w całości zajmowany jest przez PKO Bank Polski [1]. Konstrukcja pozwala na dowolną aranżację wnętrz, natomiast przeszklenia fasady zapewniają dostęp światła dziennego [3].

Ul. Marszałkowska zawdzięcza swoją nazwę marszałkowi wielkiemu koronnemu, hrabiemu Franciszkowi Bielińskiemu. Obszar ten należał do jurydyki Bielino, należącej do marszałka. Ulica została wybrukowana na odcinku od Królewskiej do Siennej w 1761 roku [17].

W 1754 roku Gabriel Piotr Baudouin rozpoczął w pobliżu budowę gmachu Szpitala Dzieciątka Jezus. Wybrał na ten cel okolicę "poza miastem", by mieć wokół przestrzeń umożliwiającą ewentualną rozbudowę. Grunty należały do zgromadzenia księży misjonarzy z parafii Świętego Krzyża, którzy chętnie przystali na projekt wzniesienia nowego szpitala. W 1762 roku na tyłach gmachu głównego Szpitala powstał przestronny ogród oddzielony od ul. Marszałkowskiej wysokim murem. Za ogrodem w 1774 roku ukończono budowę murowanego domu biskupa płockiego Hieronima Antoniego Szeptyckiego [9]. Była to dwupiętrowa kamienica czynszowa należąca do szpitala [17], z której Szpital miał 3600 florenów dochodu rocznie [9].

Instytut Babienia

15 maja 1802 roku drugie i trzecie piętro wraz z piwnicami i komórką na drewno dawnej kamienicy Szeptyckiego zaadaptowano na Instytut Położniczy przy nowo powstałej Szkole Akuszerek [9]. Instytut powstał z funduszy rządowych [14]. Szkoła zwana była potocznie Szkołą Babienia lub Instytutem Babienia ze względu na uczelnie w niej kobiet wiejskich, które kształciły się na akuszerki. W Szkole udzielano też pomocy ubogim kobietom. Pacjentki stanowiły jednocześnie dla studentów medycyny i akuszerek obiekt studiów różnych chorób [9]. Instytut dysponował 8 łóżkami [13].

Instytut zamknięto po wkroczeniu wojsk napoleońskich w listopadzie 1806 roku, a kamienicę zamieniono na lazaret. Instytut wznowił działalność w 1809 roku, lecz w innych lokalizacjach. Kamienica przy ul. Marszałkowskiej 124 została zasiedlona przez żydowskie rodziny. Dwanaście kominów mogło świadczyć, że wnętrze podzielone zostało na wiele małych, samodzielnych mieszkań. Budynek był dwupiętrowy, luźno stojący, siedmioosiowy, z trzema lukarnami umieszczonymi w połaci dwuspadowego dachu [9].

W 1817 roku powstał zamysł wybudowania nowego gmachu Szpitala, lecz ostatecznie budynek tylko odnowiono. Projekt i kosztorys przygotowali Michał Kado i Hilary Szpilowski. Elewacja budynku została oszczędnie ozdobiona. Obok kamienicy Szeptyckiego na planie z 1808 roku widać niewielką dobudówkę, która na kolejnej mapie jest znacznie wydłużona, odseparowana od kamienicy i usytuowana prostopadle do ul. Marszałkowskiej. Być może był to browar. W czasie rozbudowy Kado trafił w ogrodzie na jamę długości 40 łokci, zasypaną ziemią i gnojem. By wzmocnić mury, umieścił pale i kratowanie [9].

W latach 20-tych XIX wieku w dawnej kamienicy Szeptyckiego znajdował się jeden z najwcześniejszych zakładów litograficznych w Polsce, należący do Józefa Koźmińskiego [9].

W 1854 roku budynek został przebudowany na potrzeby nowej siedziby Instytutu Położniczego i Szkoły Akuszerek. 5 lipca 1859 roku przedstawiono kolejny projekt, przewidujący otwarcie przy Instytucie oddziału kształcącego w położnictwie, który wypuszczał słuchaczy ze stopniem babek położniczych. Do Szkoły Akuszerek przyjmowano kobiety w wieku od 18-30 lat. Oddział "babek wiejskich" nie miał limitu wiekowego. W obu szkołach jednak trzeba było przedłożyć świadectwo policji lub władz gminnych o moralności. Instytut i Szkoła działały tu przynajmniej do 1896 roku [9]. Kamienica została rozebrana w latach 1897-1898 [4].

Towarzystwo Ubezpieczeniowe Rosja

Henryk Barylski, zarządzający warszawskim oddziałem Towarzystwa Ubezpieczeń Rossya, podjął się zainwestowania pieniędzy Towarzystwa w budynek, który miał być jednocześnie siedzibą oddziału oraz domem dochodowym. Za sumę 315 tysięcy rubli nabyto w 1897 roku [12] cztery działki w kwartale pomiędzy ul. Marszałkowską i utworzonymi na początku XX wieku ul. Moniuszki i ul. Sienkiewicza [9] o powierzchni 3917 m2 [15] na rozparcelowanych terenach Szpitala Dzieciątka Jezus [12].

W marcu 1898 roku rozstrzygnięto konkurs na projekt budynku [9]. Wyznaczono trzy nagrody pieniężne (1000, 750 i 500 rubli) dla kolejnych finalistów na podium [12]. Pierwszą nagrodę otrzymali Otton Gehling i Piotr Brukalski [9] za projekt w stylu odrodzenia nowoczesnego [15]. Prawdopodobnie architekci wzorowali się na wiedeńskim budynku Ziererhof projektu C. Königa [4]. Do realizacji projektu zaproszono Władysława Marconiego, który projekt zmodyfikował w celu poprawienia szczegółów konstrukcyjnych, zaplanowania urządzeń ogrzewania centralnego i przewietrzania, urządzeń światła elektrycznego, wind oraz wystaw sklepowych (po wspólnym wyjeździe studyjnym za granicę z dyr. Barylskim) [15]. Zmienił on m.in. zakończenie środkowego ryzalitu fasady oraz wprowadził zmiany w systemie okien I piętra i w kopułach [9]. Elewacje boczne zostały w całości zaprojektowane przez Marconiego. W pracy architektonicznej pomagał mu Stanisław Grochowicz, kierownik jego biura technicznego [15]. Kamień węgielny pod nową kamienicę wmurowano 16 czerwca 1898 roku, a zakończenie prac miało miejsce w roku następnym [9]. Dach pokryła blachą cynkową firma Zwejgbauma, ozdoby brązowe i aluminiowe wykonano w pracowni Zielezińskiego, a roboty kamieniarskie wykonała firma Gundelacha. Instalację elektryczną dla gmachu wykonała firma Elektryczność, kierowana przez Tadeusza Witkowskiego. Wykonanie oprawy rzeźbiarskiej powierzono Leopoldowi Wasilkowskiemu [12]. Do połowy 1900 roku gmach zasiedlili mieszkańcy [15].

Był to czteropiętrowy budynek z trzema skrzydłami przyulicznymi i dziedzińcem przedzielonym oficyną [9]. Kamienica została zaprojektowana w stylu eklektycznym z licznymi detalami neorenesansowymi. Podczas budowy korzystano z najnowocześniejszych technik budowlanych, szkielet monumentalnej konstrukcji tworząc ze stali i betonu [19]. Fronty od ulic były całe wyprawiane cementem, ozdoby były odlewami cementowymi z cementu portlandzkiego [15]. W kamienicy mieściły się biura, a na dole sklepy i kawiarnie [19]. Na biura przeznaczono lokale o łącznej powierzchni 870 m2. W jednym z pokoi ulokowano skarbiec na papiery wartościowe i pieniądze. Lokale pod wynajem były apartamentami pięciopokojowymi (216 m2) lub siedmiopokojowym (253 m2). Koszt wzniesienia budynku zamknął się kwotą 1 191 169 rubli i 73 kopiejek [12]. Dzierżawa sklepu wynosiła 12-33 rubli za metr kwadratowy [15].

Obiekt był wyjątkowo nowoczesny (pierwsza winda elektryczna, pierwsze elementy żelbetowe w mieście, pierwsze w pełni elektryczne oświetlenie, pierwsza próba wentylacji grawitacyjnej) [11]. Było też centralne ogrzewanie [6]. Dla wygody lokatorów zainstalowano cztery windy, urządzono trzy pralnie oraz jedną suszarnię i magiel na poddaszu [9]. W suterenie urządzono prysznice i wanny dla służby, z przedpokojów można było zadzwonić do windziarza. Po raz pierwszy w Warszawie użyto ścian z desek gipsowych ze sztabkami żelaznymi [15] oraz w całym gmachu zainstalowano ogniotrwałe stropy systemu Kleina [9].

W obramieniu zegara, znajdującego się na szczycie portyku, umieszczono dewizę Towarzystwa Czas to pieniądz. Balkon drugiego piętra w ryzalicie środkowym podtrzymywany był przez dwie kariatydy. Lewa przedstawiała włościanina "o pięknym typie, na wskroś swojskim", symbolizującym rolnictwo. Prawa ukazywała robotnika symbolizującego przemysł krajowy. Na szczycie gmachu umieszczono [9] pięciometrową [20] figurę personifikacji Elektryczności, "ślącą promienie gwoli usługom ludzi", wykonaną przez rzeźbiarza Leona Wasilkowskiego [9]. Była to wychylona postać kobieca, pochylająca się nad ulicą, z lampą elektryczną w dłoni. Ponieważ postać miała wyłącznie lampę, Wasilkowskiemu zarzucano obrazę moralności i kryptopornografię. Zamierzano rzeźbę wymienić, zamówiwszy uprzednio u Wasilkowskiego inną, ale działania przeciągały się i alegoria z lampą pozostała [12]. Górną kondygnację od strony ulicy zdobiły dwie kopuły [19]. Pośrodku znajdował się mansardowy dach [6]. Ponad oknami pierwszego piętra umieszczono głowę Merkurego, charakteryzując tym handlową działalność Towarzystwa. Przy budowie po raz pierwszy w Warszawie zastosowano granit, w tym przypadku w cokole budynku polerowany ciemno-zielony granit gniewański. Budynek posiadał dwa duże podwórza przedzielone oficyną [9] o łącznej powierzchni 870 m2, co stanowiło 2/9 zabudowanej powierzchni [12]. Pod jednym umieszczono piwnice dla lokatorów, a pod drugim halę maszyn, w której znajdowały się prądnice, akumulatory oraz kotły parowe do centralnego ogrzewania i podgrzewania wody dostarczanej do lokali. Budynek oświetlony był przez 2500 lamp elektrycznych [9].

W 1915 roku Towarzystwo Ubezpieczeniowe Rossya zawiesiło swą działalność w Warszawie. Zwolnione pomieszczenia wynajęły na swe biura mniejsze firmy, zwiększyła się również liczba luksusowych sklepów [9]. W 1937 roku budynek kupiła Pocztowa Kasa Oszczędności z przeznaczeniem na Wydział Funduszu Emerytalnego i Dział Ubezpieczeń na Życie. Nadal na wyższych piętrach znajdowały się mieszkania, a parter od frontu zajmowały sklepy i restauracje [10].

Gmach nie ucierpiał w czasie wrześniowych nalotów [7].

W kamienicy miał restaurację folksdojcz [18].

W czasie Powstania Warszawskiego został wybrany na siedzibę sztabu Komendy Obszaru Warszawskiego Armii Krajowej [6]. Do ochrony przydzielono Kompanię Ochrony Sztabu Obszaru Warszawskiego Armii Krajowej „Koszta”, której stanowisko stanowił obły narożnik od strony ul. Marszałkowskiej i ul. Moniuszki [9]. Podobno narożnik ul. Sienkiewicza i ul. Marszałkowskiej (gdzie była firma Brun) został ostrzelany przez czołg, zapewne 2 sierpnia [18].

W podziemiach ulokowano szpital powstańczy [6]. Była też kostnica dla zmarłych i tych, którzy polegli na ulicy w dawnym sklepie spożywczym, który miał kafelki, terakotę i tam kładli zmarłych. W każdą niedzielę i święta były msze w tym samym miejscu co kostnica [18].

W kamienicy mieszkało dwóch elektryków, ojciec i syn. We dwóch się dbali o zapewnienie prądu. Elektrownia była na środku jednego z podwórek. Maszyny były przykryte dachem szklanym, tak że nie było ich widać, ale wszyscy wiedzieli, że tam są agregaty i pracują [18].

28 sierpnia rejon stał się celem ostrzału artyleryjskiego, w tym z moździerza oblężniczego "Karl-Gerät" kaliber 600 mm o nazwie "Ziu". 3 lub 4 września 1944 roku [9] na skutek bombardowań i ostrzału w budynku wybuchł pożar. Wtedy ewakuowano zarówno sztab AK (na ulicę Widok [9]) jak i szpital (na ulicę Foksal [9]). Wypalony budynek, lecz z dobrze zachowaną konstrukcją, doczekał końca wojny [6].

Częściowo spalony budynek przetrwał do 1946 roku, kiedy rozebrano górne kondygnacje, a w roku następnym również skrzydła boczne, oficynę poprzeczną oraz trakt tylny [9].

Dom pod Sedesami

Gmach został zrekonstruowany w latach 1947-1948 według projektu Bohdana Lacherta [6]. Projekt uwzględnił fasadę ocalałą do wysokości drugiego piętra [4]. Górne nadpalone kondygnacje zostały rozebrane. Ponieważ układ okien w sześciu nadbudowanych piętrach był zupełnie inny niż w dwóch zachowanych, niższe (oryginalne) zasłonięto specjalną konstrukcją kratownic i ażurowych płyt. Otwory w płytach były zbliżone kształtem do muszli sedesowej, stąd ochrzczono nowy gmach Domem pod Sedesami [6]. Nowe piętra były nieco niższe niż wcześniejsze. Przez dwie kolejne dekady, był to jedyny odbudowany dom na ul. Marszałkowskiej pomiędzy al. Jerozolimskimi i ul. Świętokrzyską [7]. Alegorii Elektryczności nie odtworzono [19]. Gmach reprezentuje krótki nurt architektury powojennej dzielący okres przedwojennego modernizmu i architektury socrealizmu [11].

W latach 1997-1998 fasada została znacznie zmodernizowana [4]. W czasie przebudowy zniknęły deski klozetowe [11]. Ceramiczna ażurowa konstrukcja została zastąpiona stalową kratownicą w ciemnozielonym kolorze [6]. Elewację oblicowano polerowanym brązowym granitem. Z autentycznego wnętrza budynku przetrwała reprezentacyjna klatka schodowa (dawne główne wejście od ul. Marszałkowskiej [4]) licowana białym marmurem oraz kuta balustrada. Oryginalne schody sięgają drugiego piętra [9]. Dyskusyjna jest jakość materiałów zastosowanych na elewacji podczas przebudowy, głównie jest to refleksyjne szkło [11]. Warto zwrócić uwagę na istniejące zaokrąglone narożniki na wysokości pierwszego i drugiego piętra [4].

Gmach jest często zasłaniany reklamami banku [16]. W 2014 roku firma Qualia zaproponowała wyburzenie budynku i budowę w jego miejscu dwóch wież, mającym 80 metrów wysokości [8].