Czerwona Karczma (Elsnerów)


Czerwona Karczma (Elsnerów)

Karczma istniała w tym miejscu już w XIX wieku, wówczas jako drewniany budynek. Czerwoną Karczmą (od koloru ceglanych ścian) zaczęto nazywać ją w okresie międzywojennym, gdy powstał obiekt murowany. Było to znane miejsce potańcówek i jednocześnie dom Mościckich, obok znajdowało się gospodarstwo rolne. Po II wojnie światowej zostali tu zakwaterowani dodatkowi lokatorzy. Obecnie obok domu od strony ul. Bukowieckiej mieszczą się warsztaty.

zabudowa jednorodzinnazabudowa jednorodzinnazabytkowy budynekzabytkowy budynek

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Amelińska, ulica Bukowiecka, ulica Lisia, ulica Radzymińska, ulica Tarnogórska
  • Rok powstania:  1835-1835
  • Obszar MSI:  Elsnerów
  • Wysokość:   6 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  industralizm
  • Związane osoby: Iłłakowicz Witold Marian, Mościcki Aleksander, Mościcki Marian

Opis urbanistyczny:

Czerwona Karczma (ul. Radzymińska #188) to dwukondygnacyjny ceglany budynek na planie prostokąta. Posiada jednospadowy dach i wejście od podwórza. Od południa ma niewielkie skrzydło. W ścianie północnej znajdują się ślady dawnego przejścia, zapewne do zburzonego symetrycznego skrzydła północnego. Ponad oknami od ul. Radzymińskiej nadproża sklepiono łukowo [1].

Od ul. Bukowieckiej znajdują się zabudowania warsztatowe. W 2019 roku większość szop została wyburzona. Obecnie mieści się w tym miejscu całodobowa myjnia ręczna [6] o nazwie "Najtańsza myjnia w Warszawie" [5]. Oprócz mycia aut oferuje m.in. auto detailing, pranie tapicerki, przeglądy klimatyzacji czy wodorowanie silników [7]. Od ul. Lisiej znajdują się pozostałości obory i budynku młynka-śrutownika [1].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Ul. Radzymińska to fragment dawnej drogi do Wilna i na Litwę. Do ok. 1890 roku nazywano ją szosą radzymińską lub krócej Szosą [4]. Budynek Czerwonej Karczmy mógł powstać około 1835 roku, gdy wytyczano trakt do Radzymina. W 1857 roku wspomina się o oberży Elsnerówka w której mieszkał właściciel przyległego Lewinowa. W 1870 roku była to karczma drewniana, szalowana deskami, jednopiętrowa o dwóch kominach murowanych nad dach kryty tekturą smołowcową (mogło chodzić również o Karczmę Białą - Targowską). Pod koniec XIX wieku karczmę odwiedzali oficerowie Fortu Lewinów. Jako przydrożny zajazd funkcjonowała do I wojny światowej [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Lokalizacja karczmy

[1855] Lokalizacja karczmy (źródło)

Lokalizacja karczmy

[1899] Lokalizacja karczmy (źródło)

Okres międzywojenny:

Karczma otrzymała budynek murowany (i zapewne nazwę od koloru cegieł) w dwudziestoleciu międzywojennym. Budynek poprzedzały dwa filary, miał również dwa skrzydła (północne i południowe). Na piętrze mieściła się sala balowa. Przed karczmą znajdował się taras [1]. Organizowano tu potańcówki na deskach przy orkiestrze, latem ściągało tłumy wesołe miasteczko z karuzelami [3], gościło kino objazdowe. Elsnerów objął w dzierżawę od Witolda Iłłakowicza, a karczma stała się wystawnym domem rodzinnym Aleksandra i Aleksandry z rodu Mościckich.

Na wysokości wylotu współczesnej ul. Bajecznej znajdowało się dworskie gospodarstwo. Hodowano w nim krowy i konie, wypasane na otaczających łąkach. Lokal handlowy wynajmował rzeźnik L. Sewczyński, przez rok Czerwona Karczma użyczała też sali szkole powszechnej [1].

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

W 1939 roku budynek spalono. W czasie okupacji Mościckich jako bogatszych gospodarzy wielokrotnie rabowali bandyci z PPR [1].

Po 1945 roku władze nękały właścicieli, prowadząc liczne rewizje w poszukiwaniu dolarów, wędlin, dokonując aresztowań, czego kulminację stanowiło oskarżenie Mariana Mościckiego w „aferze mięsnej”. W karczmie zamieszkał Iłłakowicz, który ukrył się tu przed nacierającymi Sowietami. Aby przeżyć, odbierał szmuglowane towary rolne, hodował z Mościckimi kury, robił sery i wędliny, które sprzedawano okupowanej Warszawie [1].

Odbudowa stolicy:

Po wojnie odbudowano parter i prowizorycznie piętro, a poza domem oborę. Śrutownik-młynek przeniesiono poza główny budynek. Iłłakowicza po wprowadzeniu przez komunistów reformy rolnej wysiedlono do Szczecina [1]. Nazwę dzisiejszej ul. Radzymińskiej zmieniono na ul. Karola Świerczewskiego, a w 1951 roku (po włączeniu w granice miasta) otrzymała nazwę Generalska i nosiła ją do 1992 roku, kiedy włączono ją w bieg ul. Radzymińskiej (ze zmianą numerów) [2].

Właścicielami pozostali Mościccy, dzieląc współwłasność ze Skarbem Państwa (obecnie współwłasność ma dzielnica Targówek). Pomieszczenia przydzielano lokatorom z kwaterunku. Wznosili oni ściany z desek i supremy, a lokale miały do 30 m2. W szczytowym okresie mieszkało tu 27 osób, m.in. Jakubowski (węglarz, alkoholik, powiesił się), Jaczewski (uduszony, po nim lokal zajął milicjant, który załatwił pulę mieszkań dla milicji), Wolak (zomowiec), Sadowscy, Kałuska, Nowotniak, Tadeusz i Teresa Parys (partyzantka AK), Kozłowscy (repatrianci, początkowo mieszkali w obórce), Jasińscy, Białowąs (piekarz, żona chora psychicznie) czy kobieta, która miała nawyk wchodzenia do mieszkania właścicieli i zaglądania do garów. Przez lata obok węższego boku obory (późniejszego warsztatu samochodowego) pod płaczącą wierzbą prowadził skrót na ul. Lisią. Mościcki zimą wylewał w dole poniżej torów kolejki ślizgawkę dla dzieciaków, nawiązując do rozrywkowej historii budynku [1].

Czasy PRL-u:


Czasy PRL-u

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1976] Posesja (źródło)

Posesja

[1982] Posesja (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

W latach 60- i 70-tych XX wieku część od ul. Bukowieckiej dzierżawił p. Romaniak. Stały tu jego szklarnie, w których można było zaopatrzyć się w kwiaty [1].

W latach 80-tych XX wieku [2] ul. Generalską poszerzono, a posesja uległa zmniejszeniu z 3300 do 2400 m2. Zaniknął ogród na tyłach karczmy, dawniej rosły w nim renety, papierówki, śliwki-lubaszki, została gruszka ulęgałka i kępa bzu. W miarę zabudowywania się łąk przestano wypasać krowy [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Czerwona Karczma

[2007] Czerwona Karczma (źródło)

Ściana północna

[2007] Ściana północna (źródło)

Dawne szklarnie

[2007] Dawne szklarnie (źródło)

Zabudowania gospodarcze

[2009] Zabudowania gospodarcze (źródło)

Zabudowania gospodarcze

[2009] Zabudowania gospodarcze (źródło)

Posesja

[2010] Posesja (źródło)

Ściana północna

[2017] Ściana północna (źródło)

Detal okien

[2017] Detal okien (źródło)

Podwórko

[2017] Podwórko (źródło)

Radzymińska 188

[2021] Radzymińska 188 (źródło)

Opis przygotowano: 2022-06