Kamienica Semena


Kamienica Semena

Nazwę kamienicy Semena przy ul. Ząbkowskiej 4 nadaliśmy od nazwiska pierwszego właściciela. Wcześniej znajdował się tutaj niższy budynek, w którym mieszkał m.in. lokalny gangster Szlamke Świnia Szpitalewicz. Do II wojny światowej mieszkańcami byli głównie Żydzi (podczas okupacji wysiedlono ich do Getta). W czasie wojny powstała też kapliczka na podwórku-studni, a niedługo po wojnie została otwarta sztukateria Dekorum, działająca do dzisiaj jako najstarsza w Warszawie. Na początku XXI wieku kamienica została odnowiona. W ramach eksperymentu (ponieważ nie znaleziono zdjęcia oryginalnej elewacji), otrzymała fasadę innej przedwojennej kamienicy. Rozpoczęła w niej też działalność świetlica socjoterapeutyczna, którą otworzył Zinedine Zidane.

klubklubrejestr zabytkówrejestr zabytkówsklepsklepzabudowa śródmiejskazabudowa śródmiejska

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Ząbkowska
  • Rok powstania:  1914-1914
  • Obszar MSI:  Stara Praga
  • Wysokość:   16 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  historyzm (neo)
  • Związane osoby: Maliniak Mojżesz, Semen Icek, Siemion Uszer, Szpitalewicz ps. Świnia Szlamke, Weichenberg Izzak, Zidane Zinedine, Śledzianowski Czesław

Opis urbanistyczny:

Kamienica przy ul. Ząbkowskiej #4 ma pięć kondygnacji, w tym wysoki parter na którym znajdują się lokale usługowe. Mieści się w niej również kilkadziesiąt lokali mieszkalnych [16]. Kamienica znajduje się w gminnej ewidencji zabytków [16].

Front ma dziesięć osi i nieco nieregularną linię. Na drugiej i dziewiątej osi umieszczono pojedyncze balkony, a na piątej i szóstej osi (zbliżonych do siebie) balkon podwójny. Wyraźnie zaznaczają się trzy poziomy, boniowany kremowy parter z centralnie umieszczoną bramą wjazdową, zamkniętą półkoliście, pierwsze piętro z widocznym boniowaniem oraz oddzielone niewielkim gzymsem trzy najwyższe kondygnacje. Na tym poziomie między czwartą, połączoną piątą i szóstą oraz siódmą osią znajdują się na całej wysokości niewielkie ryzality, a na każdym z trzech pięter pod oknem umieszczono inne zdobienie (w podokiennych płycinach drugiego piętra znalazły się triady splecionych, laurowych wieńców, trzeciego owalne medaliony, flankowane przez dekoracyjne girlandy, a na czwartym umieszczono kwadrat [18]). Ostatnia, dziesiąta oś jest delikatnie wysunięta przed linię budynku.

W kamienicy znajduje się podwórko-studnia, zabudowane ze wszystkich czterech stron oficynami. W części frontowej znajduje się półkolista baszta z klatką schodową. Pośrodku każdej ze ścian znajduje się oś balkonów. Nietypowa jest oficyna tylna, która jest czteroosiowa i ma zaoblone ściany boczne.

Od 1947 roku w kamienicy mieści się firma Sztukaterie Dekorum Tomasz Strobel, najstarsza firma sztukatorska na terenie Warszawy. Można w niej zamówić rozety, gzymsy, listwy sufitowe i ścienne, łuki, figury, kolumny, fontanny, kroksztyny czy pilastry [7], ozdobione meandrami, liśćmi akantu, wolimi oczkami, czy kwiatami. Za niewielką kwotę można stać się też właścicielem sporego popiersia. Najlepiej sprzedaje się Piłsudski. Sklep i pracownię założył Czesław Śledzianowski. Początkowo sklep był wielobranżowy, malarsko-remontowo-sztukatorski. Można tu było wypożyczyć drabiny, pędzle malarskie, głównie ławkowe i wałki deseniowe, kilkadziesiąt wzorów. Po czterdziestu latach do firmy dołączył wnuk, Tomasz Strobel [8]. Zakład przejął po śmierci dziadka w 1995 roku [15].

Jest też księgarnia Stara Praga Kawiarnia i Antykwariusze, w której można wypić kawę, zjeść lody czy kupić jeden ze starych mebli. W każdą sobotę stare szlagiery gra na pianinie Pan Stanisław [14].

Obiekty, pomniki, tablice:

Na podwórku znajduje się drewniana kapliczka z krzyżem oraz obrazkami Matki Bożej i świętych. Została zawieszona najprawdopodobniej w okresie okupacji. Obecnie wypełniają ją głównie sztuczne kwiaty [17].

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Nazwa ul. Ząbkowskiej została nadana w 1790 roku [18]. Około 1880 roku na posesji należącej wcześniej do Mojżesza Maliniaka powstała dwupiętrowa kamienica, wybudowana dla Izzaka Weichenberga. Na tyłach domu posiadała murowaną, lewą oficynę boczną. Dopełnieniem zabudowy były dwa niewielkie drewniane budynki gospodarcze w granicach działki. W ostatnich latach XIX wieku na posesji działał warsztat ślusarski p. Zdanowicza, sklep z farbami prowadził F. Weissblat, który z czasem działalność przekształcił w Dom Handlowy oferujący cukier i herbatę. Skład skór prowadził L. Wassercug, działała pralnia bielizny Róża, wyroby tabaczne i hawańskie cygara oferował w swym sklepiku Dawid Posner. Od początku istnienia kamienicy mieścił się zakład techniczno-mechaniczny Marcelego Szudrawskiego, założony w 1879 roku, wyrabiający elementy hydrauliczne i wodociągowe (działał do początku XX wieku) [18].

Około 1900 roku posesję przejął Uszer Siemion, który dorobił się majątku handlując cukrem na Starym Mieście [18]. Na początku XX wieku mieszkał w kamienicy Szlamke „Świnia” Szpitalewicz. Zajmował się, z kilkoma innymi żydowskimi chłopakami z Pragi, jak Icchak Chumek i Jankełe Goguś, wymuszeniami i paserstwem, m.in. na Bazarze Różyckiego. Po 1918 roku jego ferajna się rozpadła. W latach 30-tych XX wieku zabił wspólnika z którym drukował fałszywe pieniądze, a w trakcie rozprawy w sądzie zmarła jego żona [9].

Po kilkunastu latach Siemion sprzedał kamienicę z zyskiem Ickowi Semenowi, który wybudował zupełnie nowy dom [18]. W 1914 roku [3] powstała czteropiętrowa czynszówka [1]. Wystawkę dachu oraz ryzalit ostatniej osi zdobiły ozdobne gałki, był też wydatny, kilkustopniowy gzyms. Fasada była dziewięcioosiowa, z przejazdem bramnym na piątej osi, z balkonami na osiach drugiej i ósmej oraz podwojonymi nad bramą [18]. Na budynku nie było natomiast współczesnych zdobień. Wzór ówczesnej balustrady balkonowej doskonale zachował się w podwórzu [16].

Kamienicę szybko odkupił Lejzor vel Leon Szejn, właściciel fabryki czekolady przy ul. Ciepłej 22/24 oraz sąsiedniej kamienicy przy Ząbkowskiej 2. Dość szybko została też sprzedana. Kupił ją właściciel składu haftów i wstążek Mangel Rachmil i pozostał właścicielem do wybuchu II wojny światowej [18].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1831] Posesja (źródło)

Posesja

[1896] Posesja (źródło)

Okres międzywojenny:

Od lat 20-tych XX wieku na parterze działały dwie kawiarnie: Icka Humeka oraz „Pod Czwórką” Lucyny Ment [1]. W 1916 mieściła się tu żeńska szkoła pięcioklasowa K. Sendykowej oraz skład apteczny Weissblata i Białogórskiego, w którym sprzedawano również farby. W latach 20-tych XX wieku istniał sklep odzieżowy Judki Kana, owocarnię prowadziła Chaja Rozmaryn, sklep z galanterią Moszek Korczasz, a bławaty oferował Abram Zaktreger. W latach 30-tych XX wieku miała miejsce tu działalność praskiego oddziału Związku Kupców z Senatorskiej, owocarnię Icka Munka, skład apteczny Pani Blinderowej. W 1937 otwarto skład fornierów J. Rzetelnego. W 1939 roku istniała też czytelnia i księgarnia Lektura [18].

Kamienica do wojny pozostała zamieszkana niemal wyłącznie przez Żydów. W czasie okupacji zostali oni przesiedleni do Getta, a mieszkania zajęli Polacy. Kamienica przetrwała wojenną zawieruchę [18].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kamienica

[1918] Kamienica (źródło)

Ul. Ząbkowska

[1935] Ul. Ząbkowska (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Najprawdopodobniej w okresie okupacji na podwórku zawieszona została drewniana kapliczka [16].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Ul. Ząbkowska

[1940] Ul. Ząbkowska (źródło)

Odbudowa stolicy:

W 1945 roku kamienica przeszła na podstawie dekretu Bieruta na własność miasta [16]. W latach 50-tych XX wieku administrator polecił skuć elewacje kamienicy i oficyn w podwórzu. W rezultacie zanikły szczegóły pierwotnego wyglądu zewnętrznego [1]. Całość została pokryta brudnoszarym barankiem [3]. Pracownię krawiecką prowadził wówczas Jan Jasiński. W 1954 roku mieścił się tu Miejski Handel Detaliczny Artykułami Przemysłowymi - komis złotych wyrobów, który z czasem stał się filią Przedsiębiorstwa Handlu Detalicznego Jubiler [18].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1945] Posesja (źródło)

Podwórko

[1949] Podwórko (źródło)

Czasy PRL-u:

W latach 60-tych XX wieku działał tu Zespół Adwokackiego nr 17 [18]. Podobnie jak w wielu sąsiednich kamienicach sprzedawano w melinie wódkę [5].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Przejazd bramny

[1975] Przejazd bramny (źródło)

Kamienica

[1978] Kamienica (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

Na początku XXI wieku z balkonów odpadały kawałki cegieł, część okien była zabita dyktą [3]. W 2004 roku wymieniono instalacje, a od czerwca do października 2005 roku wykonano rewaloryzację kamienicy według projektu firmy Korona [16]. Remont wykonała firma Bud-Klim. Przeprowadzono remont elewacji, balkonów, klatek schodowych i schodów zewnętrznych, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, remont dachu, nawierzchni, odwodnienie i urządzenie podwórza [12]. Wystrój elewacji odtworzono dzięki zaangażowaniu varsavianistów Janusza Sujeckiego i Jarosława Zielińskiego. Ponieważ nie zachowały się wyraźne zdjęcia przedwojennej fasady, zaryzykowano eksperyment. Ozdobiono ją detalami zaczerpniętymi z innej kamienicy pod adresem Nalewki 40 (co niektórzy uznali za profanację). We wnętrzach ocalały stalowe balustrady schodów zestawione z powtarzalnych, kutych wsporników z esowym ornamentem, oraz część stolarki drzwiowej z dekoracyjnymi opaskami. Sklepiony łagodnym łukiem przejazd bramny podobnie jak podwórze wybrukowano [18]. Podczas prac usunięto oryginalną skrzynkę na listy w formie regaliku, zlikwidowano drzwi do klatek schodowych i zastąpiono plastikowymi, zamurowano też gablotki sklepowe w bramie [16]. Urząd dzielnicy przeznaczył na prace 1.2 mln zł [3].

Wykonano również remont i adaptację lokali nr 45 i 45 A na potrzeby świetlicy socjoterapeutycznej dla dzieci [16]. Dokonano przebicia przejścia, powstały ścianki działowe, a piwnice przeznaczono na pomieszczenia gospodarcze [4]. Prace zakończono w maju 2008 roku i przekazano obiekt Stowarzyszeniu Otwarte Drzwi. Uroczystego otwarcia dokonał 5 czerwca 2008 roku piłkarz Zinedine Zidane [16].

Około 2010 roku w budynku mieściła się pracownia malarska Piotra Kowala [10]. Działała tu też świetlica środowiskowa Mały Książę (lokale nr 45 i 45A) [11]. Do października 2014 roku działały pracownia Praga del Arte [2], pracownia Sztuk Pięknych Jacek Schmidt Galeria Autorska [13].

W 2014 roku mieszkańcy kamienic mieli już popękane ściany w mieszkaniach i na klatkach, twierdząc że to wina drgań spowodowanych ruchem tramwajowym i budową praskiego Centrum Kreatywności [6].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kamienica przed remontem

[2005] Kamienica przed remontem (źródło)

Kamienica

[2014] Kamienica (źródło)

Front kamienicy

[2014] Front kamienicy (źródło)

Kawiarnia

[2016] Kawiarnia (źródło)

Dekorum

[2018] Dekorum (źródło)

Dekorum

[2018] Dekorum (źródło)

Fasada po remoncie

[2020] Fasada po remoncie (źródło)

Kapliczka

[2020] Kapliczka (źródło)

Kapliczka

[2020] Kapliczka (źródło)

Ząbkowska 4

[2021] Ząbkowska 4 (źródło)

Posesja

[2022] Posesja (źródło)

Przejazd

[2022] Przejazd (źródło)

Podwórko

[2022] Podwórko (źródło)

Podwórko

[2022] Podwórko (źródło)

Podwórko

[2022] Podwórko (źródło)

Podwórko

[2022] Podwórko (źródło)

Podwórko

[2022] Podwórko (źródło)

Podwórko

[2022] Podwórko (źródło)

Podwórko

[2022] Podwórko (źródło)

Wnętrze

[2022] Wnętrze (źródło)

Wnętrze

[2022] Wnętrze (źródło)

Wnętrze

[2022] Wnętrze (źródło)

Wnętrze

[2022] Wnętrze (źródło)

Opis przygotowano: 2023-08