Żerań Park I i II


Żerań Park I i II

Istniejące po dwóch stronach ul. Annopol parki przemysłowe z halami magazynowymi powstały na początku XXI wieku. Wcześniej zachodnią część zajmowały zakłady mięsne (z charakterystycznym fetorem), powstałe po II wojnie światowej. W okresie międzywojennym było tu znane w całej Warszawie osiedle dla bezdomnych Annopol, które zajmowało dużo większy obszar, sięgający od dzisiejszej Trasy Toruńskiej do ul. Odlewniczej. Mówi się, że tutejsze baraki były obrazem nędzy i rozpaczy, lecz warunki lokalowe były początkowo nie najgorsze. Centralna część osiedla powstała na splantowanym forcie Twierdzy Warszawa o numerze XIV Marywil (nazwa pochodzi od jeszcze wcześniejszego folwarku).

biurowiecbiurowiechotelhotelmagazynmagazyn

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Annopol, ulica Inowłodzka
  • Rok powstania:  2000-2011
  • Obszar MSI:  Żerań
  • Wysokość:   10 m
  • Funkcja:  biurowa, usługowa
  • Styl: 
  • Związane osoby: Sendlerowa Irena

Opis urbanistyczny:

Na terenie wzdłuż ul. Inowłodzkiej, po obu stronach ul. Annopol, znajdują się hale magazynowe kompleksów Żerań Park I (ul. Inowłodzka #3, ul. Annopol #3), Żerań Park II (ul. Annopol #4A, #4C) oraz KORAM ZZM (ul. Annopol #4). Jest tu też Hotel Annopol (ul. Annopol #4B) oraz mniejsze zabudowania warsztatowe (ul. Inowłodzka #5).

Obiekty, pomniki, tablice:

SWAN International (ul. Inowłodzka 5) to serwis samochodów ciężarowych i dostawczych. Na powierzchni 24 tys. m2 mieści się 15 stanowisk z kanałami naprawczymi, hala serwisowa z zapleczem biurowym i socjalnym do której prowadzi 9 bram wjazdowych. Jest też budynek myjni, mieszczący autobus lub wywrotkę, oraz pomieszczenia biurowe [18].

Nefryt i Kuźnia

Najstarszym obiektem na działce przy ul. Annopol 3, należącej do Mennicy Polskiej, jest biurowiec Nefryt. Ma pięć kondygnacji [74]. W 2016 roku przeprowadzono modernizację budynku na potrzeby liczarni Mennicy Polskiej za kwotę 58 tys. zł [75].

Pod tym adresem siedzibę ma największe w Polsce Centrum Wspinaczkowe Murall. Ściana oferuje 150 dróg o zróżnicowanych trudnościach. Umożliwia trening z partnerem jak i autoasekuracją TRUBLUE. Zaplecze uzupełniają ściana boulderowa, ściany obwodowe, trenażerownia oraz strefa rozgrzewki i rozciągania [76].

Hala produkcyjna Mennicy Polskiej o powierzchni ponad 8 tys. m2 [73] powstała z myślą o nowoczesnych technologiach w dziedzinie mincerstwa. Zajmuje większość działki z wejściem obok kompleksu biurowego Nefyt. Okna znajdują się na południowej i zachodniej ścianie, pozostałe stanowiska mają świetliki dachowe. Nad strefą dostaw powstało zadaszenie. W plebiscycie przeprowadzonym wśród pracowników Mennicy Polskiej hala otrzymała nazwę Kuźnia [72].

Wstępne plany budowy hali zapoczątkowano w 2009 roku. Zakład, którego koszt szacowano na ok. 50 mln zł, zaprojektowała firma Assmann [73]. Budowa rozpoczęła się w marcu 2015 roku i trwała niecały rok. Za dokumentację odpowiedzialna była firma Egis Polska Inżynieria oraz specjaliści z Mennicy Polskiej: Andrzej Jaworski, Piotr Kraszewski, Dariusz Cichowski, Marek Król i Lech Piasecki. Realizację budowy nadzorował inżynier Hubert Żdanuk [72]. Generalnym wykonawcą była grupa Pekabex [73].

KORAM ZZM

KORAM ZZM POLAND specjalizuje się w produkcji elementów z tworzyw sztucznych (zderzaki, tablice rozdzielcze, obudowy telewizorów i LCD, artykuły gospodarstwa domowego), lakierowaniu tworzyw sztucznych i metali, produkcji pianek i kształtek poliuretanowych, montażu elementów i podzespołów. Działalność produkcyjna zajmuje powierzchnię 3.6 ha. Zakład posiada wtryskarki Battenfeld i UBE o sile zwarcia do 3500 ton oraz w pełni zautomatyzowaną lakiernię [54].

Firma ZZM FSO powstała w 1983 roku i zajmowała się montażem zespołów napędowych i wyposażenia krótkich serii samochodów Polonez. W 1985 roku uruchomiono nowoczesną linię produkcji kształtek siedzeń, a w 1991 roku produkcję wielkogabarytowych elementów do Poloneza [55]. W 1997 roku powstała spółka joint-venture pomiędzy ZZM FSO i Koram Plastics Co., w efekcie czego nastąpiła zmiana nazwy firmy na Koram ZZM Poland. W nowej wysokowydajnej lakierni przemysłowej wdrożono technologię lakierowania tworzyw sztucznych. W 1998 roku na nowych wtryskarkach UBE 2500 i UBE 3500 uruchomiono produkcję elementów wielkogabarytowych (zderzaki, tablice rozdzielcze, płaty drzwiowe) do samochodu Daewoo Lanos [55]. Zakłady posiadały własną jednostkę ratownictwa chemicznego i pożarowego, dyżurującą całą dobę [51].

Spółka była dostawcą na pierwszy montaż do samochodów MATIZ, NUBIRA stacyjek, zamków i kluczyków i innych przełączników [53]. W 2005 roku rozpoczęto dostawy do Avto Zaz Ukraina. Po nawiązaniu współpracy z General Motors Corporation uruchomiono produkcję zderzaków, deski rozdzielczej, spoilera i innych elementów z tworzyw do wszystkich modeli Chevrolet AVEO. W 2008 roku zmodernizowano lakiernię tworzyw sztucznych pod kątem robotyzacji procesu (roboty lakiernicze FANUC P-250iA) i automatyzacji systemu wentylacji [55].

Zakłady KORAM ZZM Polska zostały przejęte [49] w październiku 2013 roku [50] przez Shinchang ZPZP Polska, istniejącą od 1997 roku (w wyniku podpisania umowy wspólnego przedsięwzięcia pomiędzy DAEWOO FSO oraz Shinchang Electrics [53]) i również zajmującąs się produkcją elementów tworzywowych [49].

Hotel Annopol

Obiekt Noclegowo-Gastronomiczny Hotel Annopol mieści się w czteropiętrowym budynku typu Lipsk. Kolorowe szkło na elewacji zastąpiono blachą falistą [58]. Hotel dysponuje 285 miejscami w pokojach 1-, 2-, 3- i 4- osobowych (węzeł sanitarny po obu stronach korytarza) oraz pokojami o podwyższonym standardzie (węzeł sanitarny w pokojach) [19]. Na każdym piętrze do dyspozycji gości są pomieszczenia kuchenne. Dostępne są dwie windy oraz parking dla autokarów i samochodów osobowych. Jest też sala konferencyjna na 80 osób oraz klimatyzowana sala restauracyjna. Hotelem zarządza spółka Locaris, założona w 1998 roku [56].

Budynek powstał jako część zakładów ZZM w latach 80-tych XX wieku.

Żerań Park I

Żerań Park I (Prologis Park Warsaw [4]) to cztery budynki magazynowe o łącznej powierzchni 54800 m2, z czego powierzchnia biurowa wynosi 9600 m2 [42]. Budynki są dwukondygnacyjne [4], mają wysokość 9 metrów, ogrzewanie gazowe i elektryczne, rampy ruchome samopoziomujące i hydrauliczne doki z fartuchami. Do dyspozycji jest obszerny plac manewrowy i bocznica kolejowa przy budynku C [43] oraz 350 naziemnych miejsc parkingowych [35]. Magazyny są klasy A [43]. Siatka słupów jest ustawiona w układzie 12 x 25/30/35 m [13].

Wśród najemców znalazły się m.in. Allport Cargo Services, Came, Coca Cola, Denckermann, Essilor, ET Logistik, HAVI Logistik, Imtech, Lekkerland, M&M Air Sea Cargo, PBS Connect, T-Mobile [32], ABC Data, Ericsson, GEZE, Milo, Schrack Energietechnik czy Tech Data [41]. Kompleks należy do Heitman [34] i jest zarządzany przez zespół AIG/Lincoln Polska [36].

Projekt powstał w pracowni KIR Architekci i został zbudowany w 2000 roku [16]. 31 stycznia 2019 roku spłonęła jedna z hal magazynowych. Z pożarem walczyło 160 strażaków. Mieściła się tu hurtownia, w której znajdowały się batoniki, chipsy, paluszki i alkohole [32] oraz siedziba dużego operatora komórkowego. Sektor, w którym znajdowały się m.in. serwery, został uratowany. Konieczna była rozbiórka, ponieważ ogień naruszył konstrukcję i spowodował zawalenie fragmentu dachu [33].

Żerań Park II

Zespół magazynowo-biurowy Żerań Park II (Segro Business Park Warsaw [11]) powstawał od 2004 roku [3] w latach 2005-2011 [8].

Inwestorem był Apollo-Rida Poland. Za projekt architektoniczny odpowiada pracownia APA Wojciechowski [3]. Zaplanowano rozdzielenie sekcji biurowej od magazynowej poprzez podkreślenie wejść głównych, podwyższony standard elementów elewacji oraz architekturę zieleni [41]. Całość składa się z sześciu obiektów magazynowych i budynku biurowego [14] o powierzchni 1800 m2 [8]. Oferuje łącznie 68000 m2 (w tym 49900 m2 w czterech budynkach oddanych do użytku w I fazie i 18000 m2 w kolejnych trzech budynkach) powierzchni do wynajmu [38]. Każdy z budynków o wysokości 9 metrów został zaprojektowany w sposób umożliwiający wydzielenie jednej lub dwóch kondygnacji biurowych wyposażonych w system klimatyzacji, reprezentacyjną recepcję i niezależny system telekomunikacyjny. Magazyn wyposażony jest w siatkę słupów stalowych, doki wyposażone w podnośniki hydrauliczne, bramy, system tryskaczy, system wykrywania ognia oraz przestrzenne place manewrowe [11].

Pierwszym najemcą został Commercial Union [45]. Mieszczą się tu m.in. Farutex, Leroy Merlin, Peak&Cloppenburg, Schenck Process, UCB Pharma [8] czy Rothenberger [38].

W kwietniu 2020 roku [8] kompleks kupiła firma Segro od AREA Property Partners i Apollo Rida Poland. Wartość transakcji wyniosła 43.2 mln euro [40].

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Początkowo były to grunty folwarku Marywil [5]. Pierwsze wzmianki o nim pojawiają się w połowie XIX wieku. Był to 100-morgowy folwark i osada włościańska. W 1897 roku zamieszkiwało ją 25 osób [22].

Odnośnie nazwy Annopol istnieje wersja, że pochodzi ona od imienia córki czy żony właściciela, jako Annowe Pole, później przekształcone w Annopol [57].

Fort XIV Marywil

Fort XIV Marywil (Annopol) usytuowany został po wschodniej stronie linii Kolei Nadwiślańskiej (obecnie linia Warszawa-Nowy Dwór) i zajmował się jej obroną [5]. Powstał jako część Twierdzy Warszawa w 1890 roku [20].

Powierzchnia fortu wyniosła 31 ha, a rzędna najwyższego punktu 89.4 m [5]. Fort powstał według zmodyfikowanego projektu jako dzieło ziemno-ceglane o narysie zbliżonym do trapezu z dwoma czołami i dwoma barkami [6]. Był jednowałowy, a od strony szyi dwuwałowy [20], gdzie posiadał wyższy wał wewnętrzny dla artylerii i niższy wał zewnętrzny dla piechoty. Było to rozwiązanie przestarzałe, gdyż taki fort był wysoki i dobrze widoczny. W części szyjowej umieszczono mieszkalne koszary z zapleczem sanitarnym. Pod wałem artylerii umieszczono kazamaty na schrony. Z koszar na wał prawdopodobnie prowadziła centralnie poterna. Przejście z wnętrza na wał piechoty zapewniały cztery poterny. Od strony czoła i prawego barku (wschód) fort otoczony był mokrą fosą, która była broniona z centralnie położonego kojca skarpowego (kaponiera szyjowa [20]), dwóch kaponier na barkach oraz dodatkowej, czwartej kaponiery na styku prawego barku i fosy czołowej (tzw. półkaponiera boczna [20], odmiennie niż w innych fortach) [6]. Od zachodu otaczał go mur Carnota, przed czołem powstał rawelin [20]. Dawna droga wjazdowa do fortu to dzisiejsza ul. Marywilska [6].

W wyniku decyzji o kasacji Twierdzy Warszawa fort został rozbrojony i zniszczony latem 1913 roku jako jeden z nielicznych obiektów fortecznych zniszczonych wówczas prawie całkowicie. Ostatecznie został zlikwidowany między 1926 i 1932 rokiem [5].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Fort XIV Marywil - plan

[1900] Fort XIV Marywil - plan (źródło)

Fort XIV Marywil

[1914] Fort XIV Marywil (źródło)

Droga forteczna

[1915] Droga forteczna (źródło)

Okres międzywojenny:

W 1919 roku na przedpolu fortu podjęto prace związane z budową Kanału Obwodowego. Budowę zawieszono po roku w związku ze zmianą sytuacji na froncie z bolszewikami, lecz do tego czasu wykupiono tereny przylegające do fortu od północy. Przy niwelacji resztek fortu oraz przy pracach związanych z budową kanału zatrudniano głównie bezrobotnych, którym w ten sposób dawano środki do życia [5]. Podczas budowy kanału ostatecznie zniknęły wszelkie ślady po forcie [6].

Po pokonaniu armii Tuchaczewskiego nie kontynuowano prac hydrotechnicznych. Na rozległych terenach skarbowych ulokowano osiedle dla bezrobotnych i bezdomnych i nazwano teren ten Annopolem [5].

Osiedle dla bezrobotnych i bezdomnych

Uwaga: większość baraków osiedla znajdowała się wzdłuż ul. Marywilskiej, na opisywanym terenie był skraj osiedla.

Zgodnie z ustawą z 1923 roku wszystkie gminy II Rzeczpospolitej miały obowiązek zapewnić bezdomnym przebywającym na swoim terenie schronienie [47]. W Warszawie powstało 12 ośrodków dla bezdomnych: kolonie baraków [24] pierwsza na Żoliborzu i następna na Annopolu [10], budynki noclegowe stawiane przez magistrat (rozrastające się w osady) oraz schroniska organizowane w istniejących już budynkach [24]. Osiedla barakowe stanowiły kompromis między potrzebami wygnańców i bezdomnych, warunkami pogodowymi i skromnymi zasobami państwa [10].

Według pierwotnych planów urzędników osiedle na Annopolu miało powstać na obszarze 74 ha i składać się z 41 skanalizowanych baraków. Każdy miał mieć po dwadzieścia izb, wyposażonych w widną sień, piec kuchenny, spiżarkę i betonowy dół na węgiel. Osiedle miało służyć jako schronisko dla bezdomnych tymczasowo, najwyżej przez parę lat, po czym baraki miały zostać przekształcone w osiedle mieszkaniowe dla pracowników projektowanej w sąsiedztwie centralnej rzeźni miejskiej [47].

Kiedy dyskutowano o lokalizacji nowego osiedla, w grę wchodziły również tereny po rozebranym forcie Haukego-Bosaka oraz pofabryczne budynki przy ul. Skierniewickiej [27]. Wybrano jednak Annopol. Wówczas były to dalekie niezabudowane północno-wschodnie rubieże miasta [47]. Prace ruszyły pod koniec czerwca 1927 roku. We wrześniu 1927 roku przystąpiono do układania sieci wodociągowej. Baraki stawiano na piachu [27]. Pierwsze baraki oddano do użytku w październiku 1927 roku [47]. Wśród pierwszych 20 pawilonów dwa przeznaczone zostały dla bezdomnych Żydów [27]. W marcu 1928 roku było zbudowanych 35 obiektów (10 murowanych, 10 o konstrukcji mieszanej, 10 drewnianych, 5 budynków administracyjnych [27]), które zamieszkiwało 2689 osób (32% warszawskich bezdomnych) [47]. Koszt budowy wszystkich baraków wyniósł 3 miliony 375 tysięcy złotych [27].

Domki były niskie, parterowe, bez schodków. Ubikacje stały oddzielnie [27]. Typowe baraki miały długość 32-34 metrów, w których wydzielono po 16 lub 20 mieszkań jednoizbowych. Ogółem w barakach było 640 izb, z czego 21 przeznaczono na cele ogólne, jak sklepy, świetlica i ambulatorium [29]. Izby miały powierzchnię 17.25 m2 z sienią o powierzchni 1.02 m2 [9]. Do każdej przynależał piec kuchenny, betonowa piwniczka na węgiel i ziemniaki i kilka schowków [31]. Wyposażenie mieszkania stanowiły najczęściej połamane meble, sienniki zamiast łóżek, kilka wyszczerbionych naczyń. W pomieszczeniach światła nie było, jak również wody (tylko hydranty na zewnątrz) i kanalizacji [29]. Mieszkańcy mieli ogródki, gołębniki, hodowle kur i królików [26].

Intencją było stworzenie osiedla wzorcowego i w pewnym sensie elitarnego, bez patologiczno-kryminalnego elementu. Przez pierwsze lata poziom życia w kolonii, w porównaniu do innych schronisk, był całkiem wysoki. W pierwszej kolejności przyjmowano rodziny eksmitowane z domów lub mieszkań za zaległości w czynszu. Bezdomni musieli uiszczać niewielkie opłaty, zależne od standardu zajmowanej izby [47]. Za izbę o rozmiarach 4x5 m2 płacono 18 zł miesięcznie [26]. Tych, których nie było stać, przenoszono do gorszych schronisk, na Żoliborzu i Woli [47]. Według odmiennych źródeł w barakach pierwotnie mieszkali degeneraci, natomiast z biegiem lat znaleźli się tu ludzie pracujący [22][57].

Centralnym punktem osiedla był plac Annopolski [26], a ul. Inowłodzka, powstała w 1933 roku [2], była osią całego założenia [5]. Oświetlenie stanowiły przeniesione w wyniku modernizacji sieci śródmiejskiej latarnie gazowe. Na barakach zawisły emaliowane tabliczki z nazwami: Wiśniewska, Annopolska, Gajowa, Słońska [26]. Od strony miasta do osiedla [5] przez kolonię Aleksandrów [22] wiodły ul. Wenecka, ul. Pisankowa (d. Gdyńska) i ul. Marii Magdaleny [5].

Oficjalne informacje mówiły o istnieniu żłobka, świetlicy i czytelni. Jednak zamiast świetlicy [29] pośrodku okrągłego placu [27] stał tylko niewykończony budynek szkoły (jedna ze ścian osunęła się na piaszczystym gruncie) [29], oblicowany szarą cegłą [27]. Dodatkowo w obiekcie miała się znajdować świetlica oraz sala widowiskowa. Niewykończona budowla, niespełniająca norm szkolnych, przez pewien okres była zamieszkana przez bezdomnych, na cele edukacyjne została przejęta przez Wydział Oświaty i Kultury magistratu dopiero w styczniu 1934 roku. W budynku mieściło się przedszkole i część pomieszczeń szkoły powszechnej nr 42 (pozostałe pomieszczenia szkoły mieściły się w budynku szkoły na rogu Marywilskiej i Annopolskiej) [79]. Na terenie schroniska funkcjonowało ambulatorium zatrudniające siedem osób. Poradnia lekarska czynna była trzy dni w tygodniu, w godzinach 13-15. W pozostałym czasie nawet pogotowie odmawiało tu przyjazdu. Nie było także apteki. Najczęstszą chorobą była tu gruźlica [29]. Osiedle miało własny wydzielony posterunek policyjny [23].

Mieszkańcami osiedla opiekowała się m.in. Irena Sendlerowa [25]. Z inicjatywy ojców kapucynów powstała tu duża kuchnia [30]. Powstał dom pracy dla młodzieży kierowany przez Caritas [10]. Komitet „Osiedle” prowadził kuchnię, żłobek, akcję „Kropla mleka”, szwalnię, czytelnię i bibliotekę. Świetlicę prowadził Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet. Obywatelski komitet Pomocy Żydom zorganizował koszerną kuchnię, szkołę oraz bożnicę. Działały też świetlica harcerska dla dzieci, towarzystwo „Gniazd sierocych”, Związek Strzelecki [27] i Bund [47]. Działała też kuchnia Stołecznego Komitetu Obywatelskiego. Przed małym okienkiem tworzył się ogonek, słychać było śmiech, kłótnie i wyzwiska, płacz dzieci i skomlenie psów. Zupa, najczęściej kwaśny kapuśniak, była dla chorych i dzieci, ale porcję dziecka zjadała cała rodzina (kilkoro dzieci, często z chorymi dziadkami) [29]. Czasem, aby zapewnić rozrywkę, przyjeżdżał teatr [20]. Dzieci annopolskie nie zawsze jadały w domu ciepły posiłek. Kąpane były bardzo rzadko, matki chwaliły się, że kąpią dzieci raz na tydzień w balii (prawdopodobnie kilkoro dzieci w tej samej wodzie). Młodzież grała w karty na pieniądze, wyłudzała gotówkę i paliła papierosy. Reakcją na złe oceny było bicie sznurkiem od żelazka bądź pasem [22].

Na początku lat 30-tych XX wieku, gdy zaczęto odczuwać skutki Wielkiego Kryzysu, liczba bezdomnych zaludniających osiedle rosła lawinowo. Rodziny kwaterowano coraz gęściej, po kilka w jednej izbie. W ciasnocie mnożyły się choroby. Ludzi coraz częściej nie było stać ani na opłaty, ani na jedzenie [47]. Kto nie płacił na Żoliborzu, tego eksmitowano na Annopol i na odwrót. Eksmisja taka oznaczała utratę własnego pokoju i dokwaterowanie do innych niepłacących. Obok baraków zaczęły wyrastać szałasy przy ścianach innych budynków i ogrodzeń [10] (w maju 1930 roku zdecydowano o przeniesieniu 27 w ten sposób mieszkających rodzin do gmachu administracyjnego). W marcu 1931 roku w 44 barakach oraz ośmiu salach koszarowych (wieloosobowych) mieszkało na Annopolu 3689 osób [27].

6 lutego 1930 roku ks. Stanisław Mystkowski odprawił na terenie schroniska pierwszą mszę świętą [71]. Następnego dnia rolę duszpasterza bezdomnych objął ks. Tadeusz Zimiński [70]. Kościół i parafia nosiły wezwanie św. Marii Magdaleny [20]. W dwa lata udało mu się zamienić starą szopę stolarzy na drewnianą kaplicę, według projektu arch. Matuszewskiego. W 1934 roku kaplicę odwiedził kard. Kakowski i ochrzcił 120 dzieci [70]. 1 marca 1939 roku abp Stanisław Gall erygnował tu parafię bezdomnych [71].

Budowę kolejnych domów rozpoczęto w październiku 1931 roku. Nowe budynki mieściły po 12 mieszkań, każde o powierzchni 25 m2, zaopatrzone w kuchnię, spiżarnię, antresolę, strych i piwniczkę. Na początku stycznia 1932 roku oddano do użytku 22 domy, w połowie miesiąca kolejnych 16 [27]. W 1936 roku na Annopolu było 109 budynków, w których zakwaterowano 10.2 tys. ludzi (60% ogółu bezdomnych). 90% stanowiła ludność chrześcijańska, a 10% żydowska [26].

Wraz z wielokrotnym przyrostem liczby lokatorów, sytuacja stawała się coraz gorsza. Do 15% wzrosła liczba mieszkańców uzależnionych od alkoholu i do 10% osób mających kryminalną przeszłość. Annopol stał się znany z bójek i walk na noże. Na 100 mężczyzn przypadało 130 kobiet, w efekcie mężczyzna bywał nieraz w związku kazirodczym jednocześnie z matką i córką. Mieszkańcy zamiast poszukiwać pracy, woleli korzystać z pomocy społecznej. Otrzymany za darmo chleb sprzedawali okolicznym rolnikom, by mieć środki na alkohol [47]. Ponoć tylko doktor Sobolewski (który leczył za darmo, mimo braku jakichkolwiek ubezpieczeń) i ksiądz Gawlik mogli tu czuć się bezpiecznie o każdej porze [57]. Roje szczurów, prusaków, pcheł i wszy dopełniały obrazu [29], który przedstawił m.in. M. Nowakowski w opowiadaniu Tamto lato [27] czy Jerzy Stefan Stawiński w powieści "Młodego warszawiaka zapiski z urodzin" autorstwa [78].

W 1938 roku w 113 barakach mieszkało ok. 11-12 tys. ludzi [9]. Kolonia zajmowała teren 34 ha, z czego 8 ha znajdowało się w granicach miasta [27]. Byli tu niepiśmienni robotnicy i ich żony zajmujące się gromadką dzieci, zwolniona z pracy służba domowa, wykwalifikowani robotnicy, urzędnicy oraz inteligenci, z nieprzydatnym w trudnych czasach wykształceniem, młodzi chuligani, złodzieje, sutenerzy, prostytutki [10].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Fort Marywil

[1919] Fort Marywil (źródło)

Baraki w Annopolu

[1927] Baraki w Annopolu (źródło)

Zaznaczony fort

[1927] Zaznaczony fort (źródło)

Baraki

[1927] Baraki (źródło)

Układ ulic

[1930] Układ ulic (źródło)

Kaplica

[1932] Kaplica (źródło)

Kaplica

[1932] Kaplica (źródło)

Baraki w Annopolu

[1935] Baraki w Annopolu (źródło)

Przedwojenne zdjęcie dzieci z Annopola

[1935] Przedwojenne zdjęcie dzieci z Annopola (źródło)

Fotograf stoi na ulicy Marcelińskiej, w oddali widoczny jest budynek na pl. Annopolskim

[1935] Fotograf stoi na ulicy Marcelińskiej, w oddali widoczny jest budynek na pl. Annopolskim (źródło)

Szkoła nr 42

[1935] Szkoła nr 42 (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Kolonia funkcjonowała do wybuchu wojny. W czasie okupacji schronisko działało do 1944 roku, kiedy znaczna jego część została zniszczona [27].

W 1939 roku świątynia została spalona [20]. W wyniku działań wojennych kaplica i budynki parafialne uległy zniszczeniu a liczba mieszkańców spadła o prawie 90%. W związku z tym 4 kwietnia 1945 roku zawieszono działalność parafii (nie została zlikwidowana [68]) [71], a wiernych przekazano parafii Matki Bożej Różańcowej na Bródnie. Pozostał po niej ogrodzony teren o powierzchni 3600 m z fundamentami po kościele (rozebranymi przez Rosjan) [70].

29 lipca 1943 roku policja niemiecka i SS otoczyły osiedle dla bezdomnych na warszawskim Annopolu. Podpalone zostały wszystkie baraki. Doszło też do strzelaniny między Niemcami, a mieszkańcami osiedla, w której śmierć poniosła nieustalona liczba ludzi. Do więzienia na Pawiaku przewieziono 87 mężczyzn i 18 kobiet [77].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Tory przez Marywilską do Chłodni

[1939] Tory przez Marywilską do Chłodni (źródło)

Teren fortu

[1940] Teren fortu (źródło)

Szkoła nr 42

[1940] Szkoła nr 42 (źródło)

Zdjęcie lotnicze

[1941] Zdjęcie lotnicze (źródło)

Odbudowa stolicy:

Chociaż budynki były zarówno drewniane jak i murowane, II wojnę światową przetrwały w większości drewniaki. Pozostały 24 baraki, około 300 izb na 450 rodzin [57]. Zaraz po wojnie mogły służyć NKWD jako tymczasowy obóz dla podejrzanych o przynależność do podziemia niepodległościowego [10].

Po wojnie dawni mieszkańcy częściowo odbudowali kolonię [47]. Każde mieszkanie składało się z jednej izby, w niektórych dobudowane zostały przybudówki na składziki lub kuchnie [57]. W baraku 35 m. 16, po wojnie przemianowanym na Marywilską 12 m. 150 mieszał znany bokser Jan Dolecki. Teren był czysty i zadbany, z alejkami wśród baraków, utwardzonymi leszem i wytyczonymi białymi słupkami, co było zasługą dozorcy [26].

W 1951 wraz z innymi wsiami Annopol został włączony do Warszawy [9].

Zabudowę dawnego osiedla rozebrano w latach 60-tych (70-tych [27], 50-tych [5], ostatnie w 1968 roku [9]) XX wieku [47]. Większość lokatorów przesiedlono ponoć do łamańca stojącego wzdłuż ul. Rembielińskiej. Pozostałe tereny oddano pod działki pracownicze [57].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Pozostałości baraków

[1945] Pozostałości baraków (źródło)

Czasy PRL-u:

Po uruchomieniu w 1963 roku zajezdni Żoliborz i planach rozbudowy sieci tramwajowej, rozpoczęto planowanie budowy kolejnej zajezdni pod nazwą Annopol. Miała przejąć zadania przewidzianej do likwidacji zajezdni Praga. Projekt opracowało BPBK Stolica pod kierunkiem inż. Bogdana Kabulskiego, głównym projektantem technicznym był inż. Stanisław Kubalski, a projektantem architektury inż. Edward Mazik [80].

Zajezdnię zlokalizowano przy ul. Przemysłowej 12 (ul. Annopol 4) przy skrzyżowaniu z ul. Inowłodzką. Miała zajmować obszar o powierzchni 10,5 ha i mieć układ zbliżony do zajezdni żoliborskiej. Przewidziano jeden wspólny jedenastotorowy budynek hali OC i hali remontowej oraz duże (ponad 30 torów) niezadaszone pole postojowe. Hala miała być dwunawowa o konstrukcji prefabrykowanej, bogato oszklona (co poprawiało naturalne oświetlenie wnętrza). Miała mieć składane bramy otwierane i zamykane hydraulicznie, wyposażone w kurtyny powietrzne. Kanały przeglądowe miały być wentylowane i ogrzewane. Przy wjeździe zlokalizowano myjnię wagonową, a między halą a polem postojowym piaskarnię ze stanowiskami do napełniania piasecznic (fabrycznie bowiem wagony 13N były wyposażone w urządzenia podsypujące piasek pod koła, usunięte w latach 70-tych XX wieku). Od strony ul. Annopol przewidziano szeroki pas wysokiej zieleni izolacyjnej. Pojemność planowano na 270 wagonów pojedynczych, z możliwością rozbudowy do 350 wagonów [80].

Rozpoczęcie budowy przewidywano na lata 1970-1971, a oddanie do użytku na 1973 rok. Jednakże zrezygnowano z budowy Trasy Tysiąclecia na terenie zajezdni Praga i położono nacisk na komunikacje autobusową oraz metro, przez co nowa zajezdnia przestała być potrzebna. Teren przewidziany pod zajezdnię przeznaczono na cele składowo-przemysłowe [80].

Zakłady Mięsne Żerań

W miejscu osiedla powstały w 1959 roku [65] Zakłady Mięsne Żerań (Zakłady Mięsne Annopol, Okręgowe Przedsiębiorstwo Przemysłu Mięsnego na Żeraniu [9]) [71]. Do zakładów doprowadzono od Faelbetu bocznicę kolejową [60]. Zakłady powstały na bazie przeniesionej tu przedwojennej rzeźni znajdującej się wcześniej na Starej Pradze [64].

Pierwszy odcinek ul. Annopol powstał w 1961 roku [46].

Na przełomie lat 60-tych i 70-tych XX wieku rabin nadzorował ubój rytualny na potrzeby produktów koszernych [61]. Bywało, że dyrektor zakładów nie wykreślał z ewidencji zwolnionych pracowników, by dostawać większy przydział na mięso [59]. W latach 80-tych XX wieku w sklepie firmowym kupowano mięso za kartki [57]. We wrześniu 1976 roku rozpoczęto próby odkostniania mięsa zwierząt rzeźnych jako MOM (jedne z pierwszych doświadczeń z produkcją MOM w Polsce) [63]. Co kilka godzin w dzień i w nocy emitowano spust pary używanej w ubojni. Wówczas okoliczni mieszkańcy musieli wstrzymywać oddech [22].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Annopol

[1961] Annopol (źródło)

Annopol

[1961] Annopol (źródło)

Annopol

[1961] Annopol (źródło)

Annopol

[1961] Annopol (źródło)

Projekt zajezdni

[1963] Projekt zajezdni (źródło)

Projekt zajezdni

[1963] Projekt zajezdni (źródło)

Projekt zajezdni

[1963] Projekt zajezdni (źródło)

Projekt zajezdni

[1963] Projekt zajezdni (źródło)

Projekt zajezdni

[1963] Projekt zajezdni (źródło)

Projekt zajezdni

[1963] Projekt zajezdni (źródło)

Zakłady Mięsne Żerań

[1987] Zakłady Mięsne Żerań (źródło)

Przemiany 1989-2000:

Zakłady zaczęły upadać po transformacji ustrojowej. Chociaż w 1990 roku miały 48 mld zł zysku i dominowały na lokalnym rynku, to w roku następnym zaczęły przegrywać z małymi firmami i popadać w tarapaty finansowe. W 1992 roku zwolniono 400 osób, gdyż z ogromnego kombinatu zbędne stało się 60% terenu, magazynów i innych obiektów. Od kwietnia 1992 roku przestała działać ubojnia. Całą produkcję i biurowiec można było zmieścić w jednym zakładzie zwanym Żerań II [66]. Jednocześnie ponad 1000-osobowa załoga wymusiła podwyżki [67]. W 1993 roku straty wyniosły kilkanaście mld. Przyczyn dyrekcja doszukiwała się w niechęci związków zawodowych do jakichkolwiek zmian. Kolejna redukcja zatrudnienia o 1100 pracowników (księgowości, zatrudnienia, płac oraz sprzedaży i fakturowania) miała miejsce w 1994 roku [66]. Jednocześnie zakłady rozpoczęły w 1995 roku restrukturyzację we współpracy z firmą konsulingową Holding Coimplex [66].

W maju 1995 roku dyrektorem został Stanisław Kaca. Próbował wielu sposobów wyjścia z finansowego dołka. Sprywatyzował niemal wszystkie firmowe sklepy, produkcję przeniósł do nowego zakładu, a większość zwolnionych pomieszczeń wydzierżawił. Kłopoty finansowe jednak się nie skończyły i wojewoda warszawski 1 listopada 1996 roku wprowadził zarząd komisaryczny Bankowego Domu Handlowego [66]. Zakłady ostatecznie zostały zlikwidowane w 1998 roku [65].

Teren przejęła Mennica Państwowa, która planowała tu budowę Wytwórni Tablic Rejestracyjnych, we współpracy z Polską Wytwórnią Papierów Wartościowych, Hologram Industries oraz J.H. Tonnjes E.A.S.T. [62].

Na wschód od ul. Annopol mieściły się pola uprawne, a w południowej części gospodarstwo rolne.

XXI wiek:

Na początku XXI wieku rozpoczęto budowę hal magazynowych pod nazwą Żerań Park I (na terenie dawnych zakładów), a po 2004 roku powstały kolejne hale na wschód od ul. Annopol jako Żerań Park II.

W planach jest wydłużenie ul. Inowłodzkiej do ul. Annopol [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Magazyny

[2001] Magazyny (źródło)

Żerań Park II - wizualizacja

[2013] Żerań Park II - wizualizacja (źródło)

Żerań Park II - wizualizacja

[2013] Żerań Park II - wizualizacja (źródło)

Nefryt

[2015] Nefryt (źródło)

Fabryka KORAM ZZM

[2015] Fabryka KORAM ZZM (źródło)

Magazyny parku logistycznego Prologis

[2015] Magazyny parku logistycznego Prologis (źródło)

Biurowiec Nefryt

[2016] Biurowiec Nefryt (źródło)

Kuźnia - hala produkcyjna

[2017] Kuźnia - hala produkcyjna (źródło)

Kuźnia - hala produkcyjna

[2017] Kuźnia - hala produkcyjna (źródło)

Nefryt

[2017] Nefryt (źródło)

Hotel Annopol

[2017] Hotel Annopol (źródło)

Hotel Annopol

[2018] Hotel Annopol (źródło)

SWAN - myjnia

[2018] SWAN - myjnia (źródło)

Żerań Park II

[2018] Żerań Park II (źródło)

Żerań Park

[2018] Żerań Park (źródło)

SWAN

[2018] SWAN (źródło)

Zbiornik przeciwpożarowy

[2018] Zbiornik przeciwpożarowy (źródło)

SWAN

[2018] SWAN (źródło)

Hotel Annopol

[2018] Hotel Annopol (źródło)

Hotel Annopol

[2018] Hotel Annopol (źródło)

Hotel Annopol

[2018] Hotel Annopol (źródło)

SWAN

[2018] SWAN (źródło)

SWAN

[2018] SWAN (źródło)

SWAN

[2018] SWAN (źródło)

SWAN

[2018] SWAN (źródło)

Żerań Park II

[2018] Żerań Park II (źródło)

Prologis Park

[2019] Prologis Park (źródło)

Prologis Park - plan

[2019] Prologis Park - plan (źródło)

Żerań Park II

[2019] Żerań Park II (źródło)

Magazyny

[2019] Magazyny (źródło)

Pożar hali

[2019] Pożar hali (źródło)

Prologis Park

[2019] Prologis Park (źródło)

Prologis Park

[2019] Prologis Park (źródło)

Prologis Park

[2019] Prologis Park (źródło)

Prologis Park

[2019] Prologis Park (źródło)

Prologis Park

[2019] Prologis Park (źródło)

Prologis Park

[2019] Prologis Park (źródło)

Prologis Park

[2019] Prologis Park (źródło)

Prologis Park

[2019] Prologis Park (źródło)

Prologis Park

[2019] Prologis Park (źródło)

Prologis Park

[2019] Prologis Park (źródło)

Ścianka wspinaczkowa

[2020] Ścianka wspinaczkowa (źródło)

Żerań Park

[2020] Żerań Park (źródło)

Opis przygotowano: 2021-07