Pałacyk Konopackiego


Pałacyk Konopackiego

Pałacyk ten powstał jako centrum założenia urbanistycznego Nowej Pragi i jednocześnie dom właściciela gruntów, Ksawerego Konopackiego. Został jednak szybko sprzedany i mieścił się tu m.in. skład drewna. W okresie międzywojennym funkcjonowało w nim przedszkole, a po II wojnie światowej utworzono lokale komunalne. Stan budynku pogarszał się, aż mieszkańcy musieli go opuścić. Na początku XXI wieku pałacyk przeszedł rewitalizację (zostały m.in. rozbudowane piwnice) i obecnie jest siedzibą Domu Kultury.

biurowiecbiurowieckawiarniakawiarniaklubklubrejestr zabytkówrejestr zabytkówtoaletytoaletyzabytkowy budynekzabytkowy budynek

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Strzelecka, ulica Środkowa
  • Rok powstania:  1861-1866
  • Obszar MSI:  Nowa Praga
  • Wysokość:   13 m
  • Funkcja:  kulturalna
  • Styl:  historyzm (neo)
  • Związane osoby: Konopacki Ksawery, Wachwachow Agafon, Woyde Aleksander

Opis urbanistyczny:

Pałacyk Ksawerego Konopackiego (ul. Strzelecka #11/13) nazywany jest tak ze względu na okazałą i dekoracyjną formę [1] w stylu neorenesansowym [2], choć wnętrza miały charakter normalnego domu mieszkalnego. Autorem projektu był zapewne Aleksander Woyde [1]. Budynek wraz z otoczeniem jest wpisany do rejestru zabytków pod nr A-416 na podstawie decyzji z 2006 roku [19].

Był to pierwszy murowany budynek Nowej Pragi [2] w konstrukcji muru ceglanego [22]. Obiekt posiada piwnicę, dwie kondygnacje nadziemne oraz poddasze użytkowe [19]. Piwnice zostały wykonane sklepieniami odcinkowymi. Komunikację pionową zapewniają trzy drewniane klatki schodowe [22], jedna od ul. Strzeleckiej i dwie od strony ogrodu [19]. Konstrukcja dachu wykonana została w drewnie [22]. Kubatura budynku wynosi 5461 m3 [17], powierzchnia użytkowa 1109.18 m2, a wysokość 12.85 m [19].

Pierwotny wystrój elewacji przetrwał do dzisiaj. Dom zbudowany jest na planie prostokąta [1]. Bryłę budynku stanowi główna część (29.30 m x 13.0 m [19]) wzdłuż ul. Środkowej oraz dwa skrzydła boczne od strony ogrodu (o wym. 4.50 m x 6.40 m i 3.85 m x 6.40 m [19]) [17]. W części głównej pośrodku jedenastoosiowej fasady zwróconej do ul. Środkowej [1] znajduje się na piętrze dekoracyjny balkon o konstrukcji żelaznej [22].

Krótsza szczytowa elewacja od ul. Strzeleckiej, trójosiowa, flankowana lizenami, z ujętą w ryzalit partią środkową została ozdobiona na poziomie pierwszego piętra dwiema konchowymi wnękami [16], nad którymi znalazły się medaliony. Została opracowana symetrycznie z drzwiami wejściowymi na osi i balkonem na piętrze. Poddasze dekorowała arkada. Zachowały się opaski okienne w oknach na parterze i profilowane gzymsy. Położona obok oficyna południowa, choć na elewacji ma zaznaczone podziały, nie posiada okien od ulicy i jest doświetlana od strony podwórka [22].

Oficyna północna posiada niewielki taras od strony ulicy, z tralkową balustradą. Z tej strony znajduje się też komin [22]. Aneks północny, którego elewację przecięto na poziomie pierwszego piętra półkoliście zamkniętymi oknami, utracił całkowicie swój wystrój [11].

Posesja od ulicy oddzielona jest wysokim murowanym płotem. Płaski teren działki porastają stare drzewa liściaste będące zarówno celowymi nasadzeniami jak i samosiejkami [22].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Murowany pałacyk powstał w latach 1861-1866 [3] po powstaniu styczniowym dla Ksawerego Konopackiego, właściciela Folwarku Targówek [4] na dużym dwuhektarowym terenie między ulicami Strzelecką, Środkową, Kowelską i Kowieńską, nazywanym jako Ogród Konopackiego. Działka w narożu ulic Strzelecka/Środkowa zabudowana była czterema budynkami zorganizowanymi wokół wspólnego dziedzińca [22]. Od ul. Strzeleckiej znajdował się wjazd, obecnie jest tam boisko szkolne. Na dziedziniec wjeżdżało się przez bramę (brama ta, której filary wieńczyły wazony, nie zachowała się [11]). Przy bramie stał aneks służący jako westybul wejścia do budynku, do którego wchodziło się po schodkach [22].

Kiedy w 1861 roku Konopacki rozpoczął parcelację folwarku pod dzielnicę Nowa Praga, pałacyk był wówczas centrum założenia [4]. Parcelacja zakończyła się ok. 1863 roku [22]. Konopacki zamieszkał w części budynku z rodziną [1], a do pomieszczenia, gdzie przyjmował interesantów, prowadziło wejście od frontu [16]. Prawdopodobnie jednak zamieszkiwała go nie tylko rodzina Konopackiego, bowiem do domu prowadziło kilka niezależnych wejść: jedno od ul. Strzeleckiej, drugie pośrodku tylnej elewacji (klatka schodowa obsługuje po dwa mieszkania na każdej kondygnacji [8]), a trzecie w aneksie od strony północnej (mieściło się pod istniejącym do dzisiaj niewielkim tarasem, obecnie to zwykłe okno [11]) [3]. Raczej błędna jest hipoteza o podnajmowaniu przez Konopackiego lokali w willi, przeczył temu układ pomieszczeń [16].

W piwnicach znalazły się elementy żydowskiego wystroju: mykwa (zagłębienie w podłodze, rytualna łaźnia żydowska, rodzaj basenu z wodą o bardzo powolnym przepływie [16]) i modlitewnia. Państwo młodzi prawdopodobnie mieszkali przez jakiś czas razem z żydowskimi teściami (Efraimem i Ruchlą, byli to rodzice Bajli Fajans, narzeczonej Ksawerego [21]) [20].

Konopacki niedługo później opuścił tereny Nowej Pragi i zamieszkał na prowincji. Zmarł w 1880 roku [3]. W 1873 roku Pałacyk Konopackiego i plac zostały sprzedane. W 1875 roku jako właściciele są wymienieni Abraham Glewicht, Konstanty Kwint (właściciel fabryki kleju) i dzieci po Józefie Kafnetów [20].

W 1881 roku posesja przeszła na własność gruzińskiego księcia (emerytowanego generała rosyjskiego [1]) Agafona Wachwachowa, właściciela sąsiednich parceli. Sam książę mieszkał przy Nowogrodzkiej 39 [16].

Następnie budynek wraz z ogromną działką został odkupiony przez żydowskich przedsiębiorców Endelmana i Papiernego, którzy utworzyli tutaj skład drewna [22], który działał około ćwierć wieku [16].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Dom Ksawerego Konopackiego

[1867] Dom Ksawerego Konopackiego (źródło)

Parcelacja

[1867] Parcelacja (źródło)

Posesja

[1900] Posesja (źródło)

Okres międzywojenny:

W okresie międzywojennym budynek służył celom oświatowym [3]. W 1924 roku nieruchomość została zakupiona przez miasto z przeznaczeniem na budowę szkoły. Pałacyk zamieniono w przedszkole [4], mieściła się tu też m.in. szkoła społeczna [2] we wschodniej części posesji [1]. Prawdopodobnie w budynku znajdowały się również mieszkania oficerów WP [22]. Na wielkim placu po składach drewna na początku lat 30-tych XX wieku rozpoczęto budowę modernistycznego gmachu szkolnego, który został ukończony w latach 1934-1935 [16].

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

W czasie II wojny światowej budynek został przejęty przez jednostkę SS, a po wyzwoleniu w 1944 roku najprawdopodobniej przez wojska sowieckie (co mogło mieć bezpośredni związek z aresztem śledczym NKWD, jaki utworzono w budynku przy Strzeleckiej 8 [22]) [4]. W czasie wojny budynek został uszkodzony pociskiem artyleryjskim [22].

Odbudowa stolicy:

Po opuszczeniu budynku przez sowietów, użytkowany był jako mieszkania komunalne [22].

W trakcie któregoś z remontów elewacji tympanony nad oknami na pierwszym piętrze zostały usunięte. Późniejsza adaptacja budynku połączona została z wykonaniem pięciu lukarn na dachu od ul. Środkowej [22].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1945] Posesja (źródło)

Czasy PRL-u:


Czasy PRL-u

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Pałacyk w tle

[1966] Pałacyk w tle (źródło)

Pałacyk

[1970] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[1975] Pałacyk (źródło)

Przemiany 1989-2000:

Pod koniec XX wieku stopniowo popadał w coraz większą ruinę. Zdewastowana została brama prowadząca z ulicy na teren wokół domu, a także aneks północny [3]. Ludzi wykwaterowano w latach 90-tych XX wieku, gdyż obiekt groził zawaleniem [4]. Z zewnątrz długo widoczne były pozabijane okna i połamane cegły. W środku podłoga uginała się pod każdym krokiem. Część stropów się zapadła, brakowało elementów stolarki, stały zniszczone piece [14].

XXI wiek:

18 maja 2005 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-416 [2], co uchroniło go przed rozbiórką. W 2006 roku pojawił się pomysł, aby w pałacyku utworzyć Muzeum Warszawskiej Pragi. Rozważano również ulokowanie tu Muzeum Cudu nad Wisłą, Muzeum Wnętrz Mieszczańskich, Muzeum Żołnierzy Wyklętych [1], Klubu Trzeciego Wieku i Klubu dla Maluchów [2].

W czerwcu 2012 roku na terenie ogrodu działacze społeczni zasadzili miejski ogród warzywny. Wykonano solidne rabaty i posadzono sadzonki pomidorów, dyń i cukinii [15]. Spotkanie zorganizował kolektyw PRECEL [9].

W grudniu 2015 roku stołeczni radni przyjęli uchwałę o odrestaurowaniu budynku, wprowadzając inwestycję do Wieloletniej Prognozy Finansowej m.st. Warszawy na lata 2016-2042 [12]. W 2017 roku miasto wybrało wykonawcę generalnego remontu, po którym Pałacyk Konopackiego ma pełnić funkcję centrum kultury na Pradze Północ [3]. Wpłynęło siedem ofert. Za najkorzystniejszą uznano propozycję firmy Budimpol, która miała przeprowadzić wszystkie prace za blisko 8.8 mln zł brutto [12], a budynek miał zostać oddany do użytku we wrześniu 2019 roku [7].

Już po wybraniu wykonawcy zapadła decyzja, żeby wykorzystać do celów użytkowych także piwnice pałacyku. Wynagrodzenie Budimpolu zwiększono do 12.9 mln zł, a termin do końca 2020 roku [4]. Ostatecznie koszt remontu wyniósł 21.6 mln zł [7].

Do 2019 roku w głębi działki na przedłużeniu północnej oficyny istniał dodatkowy budynek, zrujnowany śmietnik o dwóch utrzymujących się ścianach pionowych z cegły, bez dachu [22].

Analiza mykologiczna wykazała, że pałacyk był bardzo zagrzybiony przez stroczka. Wykonawca zdecydował się na skucie wszystkich tynków i na miejscowe wypalanie murów [6]. Położono też nowe stropy [13]. Konieczne było położenie nowych fundamentów, bo pierwotnie pałacyk ich nie miał. Budynek spięto stalowymi ściągami, aby poprawić stabilność murów [6]. Wykonano nową konstrukcję środkowej klatki z odtworzeniem balustrady oraz formy schodów [12]. Istniejącą stolarkę okienną, drzwiową oraz elementy schodów zabezpieczono [13]. W piwnicy większość ław fundamentowych ze względu na możliwość wyporu została dociążona przyściennie belkami żelbetowymi o wymiarach 40x50cm. Pojawiły się też nowe pomieszczenia piwniczne, pomiędzy ryzalitami pałacu. Strop tych pomieszczeń pełni funkcję tarasu i został podniesiony z wbudowanymi ławkami na obrzeżach podniesienia [22].

Trzy klatki schodowe z parteru prowadzą na wyższe piętra. Klatka środkowa prowadzi również do piwnicy oraz posiada wyjście na taras. Dodatkowo na taras można wyjść z klubu seniora (zaplanowany dla ok. 10 osób z własnym aneksem kuchennym [22]) oraz z kawiarni składającej się z trzech pomieszczeń i mogącej pomieścić ok. 20-24 osoby [22]. Ponadto na parterze znalazły się część recepcyjna i kącik dla maluchów, toalety, przestrzeń wystawiennicza oraz pracownia mody i szycia [17] na ok. 6 -7 osób [22]. Z przedsionka do innych pomieszczeń prowadzi korytarz wzdłuż budynku spinający trzy klatki schodowe [22]. Umiejętności techniczne można rozwijać w pracowni frezarsko-ślusarskiej, do której prowadzi oddzielne wejście z zewnątrz [18]. Ponieważ parter znajduje się ok. 80 cm powyżej poziomu gruntu, są tu schody oraz podnośnik hydrauliczny dla niepełnosprawnych [17]. Na poziomie piwnic zostały zaplanowane: serwerownia, wentylatornia, rozdzielnia elektryczna, pomieszczenie dla węzła cieplnego oraz magazyny [17]: sali muzycznej. sceniczny, instruktorski, materiałów biurowych [22]. Część użytkową piwnicy tworzy nowopowstała sala wielofunkcyjna z możliwością przebywania w niej ok. 100 osób, szatnie i toalety. Dodatkowo w piwnicy zaplanowano dostępne z zewnątrz: warsztat sprzętu rowerowego i magazyn sprzętu ogrodowego [17]. Pierwsze piętro zajmuje pomieszczenie socjalne dla pracowników Domu Kultury, pokój rezydenta z aneksem kuchennym i łazienką, dwa pokoje biurowe, pokój kierownika placówki, sala konferencyjna dla 8 osób, pokój NGO, pomieszczenie FabLab dla 14 osób (będzie tu działać m.in: pracownia z 12 stanowiskami komputerowymi, pracownia prototypowa, pracownia krawiecka, strefa druku 3d, strefa sitodruku, pracownia e-sportu oraz strefa dla majsterkowiczów [18]) i toalety [22]. Na poddaszu zaplanowano dwie sale (dla ok. 15-25 uczniów [22]) na potrzeby lekcji muzyki, baletu czy tańca o podwyższonym współczynniku akustycznym [17], dwie szatnie z toaletą i prysznicem i salę muzyczną dla ok. 30 osób siedzących [22]. Na niewielkiej działce wokół pałacyku pojawi się ogród i przestrzeń do wspólnego spędzania czasu przez mieszkańców [18]. Wszystkie poziomy obsługiwane są przez windę o wymiarach 1400x1100 mm [22].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Wnętrza

[2009] Wnętrza (źródło)

Posesja

[2010] Posesja (źródło)

Pałacyk

[2013] Pałacyk (źródło)

Wnętrza

[2013] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2013] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2013] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2013] Wnętrza (źródło)

Remont

[2015] Remont (źródło)

Remont

[2015] Remont (źródło)

Remont

[2015] Remont (źródło)

Remont

[2015] Remont (źródło)

Remont

[2015] Remont (źródło)

Pałacyk

[2015] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2015] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2015] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2015] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2015] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2015] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2015] Pałacyk (źródło)

Remont

[2015] Remont (źródło)

Wnętrza

[2015] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2015] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2015] Wnętrza (źródło)

Pałacyk Konopackiego

[2016] Pałacyk Konopackiego (źródło)

Makieta

[2016] Makieta (źródło)

Dom Konopackiego

[2016] Dom Konopackiego (źródło)

Wnętrze

[2016] Wnętrze (źródło)

Piwnica

[2017] Piwnica (źródło)

Parter

[2017] Parter (źródło)

I piętro

[2017] I piętro (źródło)

Poddasze

[2017] Poddasze (źródło)

Przekrój

[2017] Przekrój (źródło)

Prace remontowe

[2017] Prace remontowe (źródło)

Prace remontowe

[2017] Prace remontowe (źródło)

Pałacyk

[2017] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2017] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2017] Pałacyk (źródło)

Wnętrza

[2017] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2017] Wnętrza (źródło)

Pałacyk

[2018] Pałacyk (źródło)

Balkon

[2018] Balkon (źródło)

Wejście

[2018] Wejście (źródło)

Oficyna

[2018] Oficyna (źródło)

Wizualizacja

[2018] Wizualizacja (źródło)

Posesja

[2018] Posesja (źródło)

Wnętrza

[2018] Wnętrza (źródło)

Przygotowania do remontu

[2019] Przygotowania do remontu (źródło)

pałacyk Ksawerego Konopackiego

[2019] pałacyk Ksawerego Konopackiego (źródło)

pałacyk Ksawerego Konopackiego

[2019] pałacyk Ksawerego Konopackiego (źródło)

pałacyk Ksawerego Konopackiego

[2019] pałacyk Ksawerego Konopackiego (źródło)

pałacyk Ksawerego Konopackiego

[2019] pałacyk Ksawerego Konopackiego (źródło)

Klamry

[2019] Klamry (źródło)

Schody

[2019] Schody (źródło)

Nowe stropy

[2019] Nowe stropy (źródło)

Prace remontowe

[2019] Prace remontowe (źródło)

Prace remontowe

[2019] Prace remontowe (źródło)

Prace remontowe

[2019] Prace remontowe (źródło)

Prace remontowe

[2019] Prace remontowe (źródło)

Prace remontowe

[2019] Prace remontowe (źródło)

Prace remontowe

[2019] Prace remontowe (źródło)

Prace na dachu

[2020] Prace na dachu (źródło)

Prace remontowe

[2020] Prace remontowe (źródło)

Prace remontowe

[2020] Prace remontowe (źródło)

Prace remontowe

[2020] Prace remontowe (źródło)

Pałacyk

[2020] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2020] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2020] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2020] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2020] Pałacyk (źródło)

Pałacyk

[2020] Pałacyk (źródło)

Wnętrza

[2020] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2020] Wnętrza (źródło)

Remont

[2020] Remont (źródło)

Posesja

[2021] Posesja (źródło)

Posesja

[2021] Posesja (źródło)

Opis przygotowano: 2020-10