Teatr Rampa mieści się przy ul. Kołowej #20 i podlega pod Urząd Miasta St. Warszawa [2].
Usadowienie budynku nawiązuje do założeń barokowych. Pałacowy korpus główny poprzedzono obszernym dziedzińcem (planowany pl. Horodelski, obecnie Park Wiecha), ujętym po bokach oficynami (planowane pierwotnie kino, budynek administracyjny i dom handlowy), urządzając na tyłach ogród (obecnie ośrodek sportowy). Gmach zamykał oś obsadzonej drzewami ul. Remiszewskiej, która miała połączyć założenie z ul. Radzymińską [4].
Budynek powstał jako Dom Kultury Targówek. O jego budowie Kazimierz Karabasz nakręcił w 1956 roku film Gdzie diabeł mówi dobranoc. Jest to jeden z tzw. czarnych reportaży, pokazujących ciemne strony polskiej rzeczywistości [1] i przedłużającą się inwestycję.
Nie wiadomo kiedy pojawiła się miejska legenda, że budynek jest stacją metra głębokiego. Może to wynikać ze zbieżności momentu rozpoczęcia budowy obu inwestycji [27]. Linia podziemnej kolejki została wytyczona jednak w kierunku Targówka Fabrycznego [1]. Mit był potęgowany do tego stopnia, że twierdzono, że podziemna stacja pod teatrem istnieje, ale nie zdołano jej połączyć z tunelem [27].
Architektura
Budynek zaprojektowano w czasie realizmu socjalistycznego. Projekt wraz z założeniem urbanistycznym przygotowali Zenon Buczkowski, Zbigniew Pawlak i Zbigniew Zagrodzki. W koncepcji wyraźnie widać inspirację klasycyzmem petersburskim (Teatr Aleksandryjski) i rodzimym (Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu) [1]. Kubatura wynosi 21 000 m3 [4].
Bryła budynku przypomina też Filharmonię Pomorską w Bydgoszczy, wybudowaną w latach 1954-1958 [32].
Zbudowany na rzucie prostokąta czterokondygnacyjny budynek ma siedmioosiową fasadę od strony parku [22]. Jest z obu stron ograniczony narożnymi alkierzami, a część centralną tworzą trzy pary drzwi oraz dwa okna w skrajnych osiach. Loggia nad wejściem na pierwszym piętrze to również pięcioosiowy, kolumnowy portyk wgłębny (na dwie kondygnacje). Miała pełnić funkcję trybuny dla mówców w czasie zgromadzeń ludowych [4]. Kolumnadę tworzy pięć par kolumn, umieszczonych na ich przedłużeniu ryzalitów oraz wypełniających przestrzeń porte-fenetrów [22]. Środkowa partia, w której mieści się sala teatralna, została podniesiona ponad korpus budynku. Na wysokości zwieńczenia bocznych alkierzy znajduje się tralkowa balustrada, a za nią kolejna kondygnacja z niewielkimi oknami. Wieńczy ją wąski tympanon z symboliką nawiązującą do sztuki [4].
Do teatru prowadzą trzy wejścia: wejście główne od parku, wejście od parkingu do Przestrzeni Eksperymentalnej oraz wejście do Klubu Tragediowego od ul. Kołowej [24]. Nad drzwiami wejściowymi znajdują się rzeźbione w drewnie dwie maski. Na elewacjach bocznych dziewięć osi okien jest oddzielonych ryzalitami, a głębokie ościeżnice na poziomie pierwszego piętra ograniczone są balustradą tralkową. Okna na parterze zdobią kraty z inicjałami TNT (Teatr na Targówku). Od północy i zachodu na tyłach teatru znajduje się parking, z tyłu są też wydłużone jednokondygnacyjne dobudówki.
Wnętrze
Wnętrza korespondują z surowym i monumentalnym wyrazem architektonicznym elewacji i odznaczają się prostotą, symetrią i logiką struktury [1]. Teatr zajmuje cały budynek. Przez wejście główne wchodzi się do przedsionka z kasą, dalej do wspartego na sześciu marmurowych kolumnach foyer z lustrzanymi ścianami, gdzie mieszczą się także szatnie i bufet dla publiczności [22]. W obiekcie są dwie ogólnodostępne szatnie na parterze (lewa dla Sceny Kameralnej, obie dla Sceny Dużej) [24]. Stąd prowadzi wejście do położonej na parterze [22] i liczącej 120 (150 [22]) [26] miejsc Sceny Kameralnej teatru [22]. Podobnie jak scena główna ma kaskadowo umieszczone składane fotele. Wnętrza są w kolorze butelkowo-zielonym.
Z obszernego i jasnego foyer pierwszego piętra przechodzi się na widownię, która składa się z parteru i niewielkiego balkonu [22]. Scena Duża ma 309 miejsc [26], znajduje się na I piętrze budynku i posiada dwa wejścia od foyer I piętra (strona A i strona B), dwa wejścia od strony lóż (Loża A, Loża B) i dwa wejścia od balkonu [24]. Ściany sali są wyłożone brązową boazerią, wyżej pokrywa je tkanina w dyskretny wzór. Nad widownią znajduje się biały plafon z kolistym wgłębieniem na żyrandol [22]. Mimo dokonanych remontów i adaptacji we wnętrzu budynku zachował się spójny charakter westybulu i foyer, będących świadectwem pierwotnej koncepcji wystroju wnętrz [1].
Scena o dwu kieszeniach służących za magazyn dekoracji ma 10.5 m głębokości, 17.75 m szerokości i 8.15 m wysokości. Wymiary otworu sceny to 9.25 x 4.85 m. Przykryty wąski kanał nie wychodzi poza granice otworu sceny. Z widowni można wejść na proscenium po znajdujących się po obydwu stronach schodkach. Bardzo niskie podscenie służy za podręczny magazyn [22].
Klub Tragediowy to kameralne wnętrze z małą sceną i klubową atmosferą [26] pod kameralne przedstawienia, stand-upy, imprezy, recitale, koncerty, spotkania, szkolenia. Umożliwia teatralne lub kawiarniane ustawienie widowni dla 60 osób [8]. Scena Eksperymentalna wyposażona w całościenne lustra jest wykorzystywana do przeprowadzenia interaktywnych warsztatów i aktywnych szkoleń [26].
Pomieszczenia teatru są dość duże i wygodne. Są trzy garderoby damskie i trzy męskie, każda na jedenaście stanowisk. W gmachu są pracownie krawieckie (damska i męska), rekwizytornia i magazyn rekwizytów, pokój maszynistów, stolarnia połączona ze ślusarnią i tapicernią, malarnia, perukarnia, pracownia elektrotechniczna, magazyn kostiumów zajmujący całą najwyższą kondygnację budynku. Na wysokości balkonu widowni mieszczą się kabiny: elektryka z nastawnią SPE (Spółdzielnia Przyrządów Elektrycznych), akustyka oraz ich pracownia. Ponadto w teatrze znajdują się biura i pokój lekarski [22]. Na pierwszym piętrze znajduje się teatralny bufet [26], działa też Cafe Rampa, klimatyczna kawiarnia przy Scenie Kameralnej z otwartym tarasem na zewnątrz [8].
Repertuar
W repertuarze Teatru Rampa do 2024 roku znalazło się ponad 550 tytułów spektakli i wydarzeń artystycznych. Pierwsze były m.in: „Musicale, musicale” (reż. Marian Jonkajtys, 1974, pierwsze przedstawienie w teatrze [15]), „Książę i żebrak (reż. Zbigniew Koczanowicz, 1975, pierwsze autorskie widowisko), „Fanfan Tulipan” (reż. Wieńczysław Gliński, 1979), „Romek i Julka” (reż. Tadeusz Wiśniewski, 1982), „Pierwszy dzień wolności” (reż. Józef Czarnecki, 1984, sprzeciw władz wywoływało włączenie do sztuki fragmentów z nagrania obwieszczania przez gen. Jaruzelskiego stanu wojennego) [3][16].
Alicja Majewska i Danuta Rinn występowały w rewii przebojów "Kto chce piosenkę" (1975) i przedstawieniu "O zachowaniu przy stole" (1976). Powstały widowiska "Bal u Czarnoksiężnika" (1977), „Miejsce dla gwiazdy” (1978, widzowie po pierwszej części spektaklu głosowali, który z artystów ma jeszcze raz wystąpić), "Toast weselny" (1977), "Dziury na drodze" (1979) [14], „Obiecanki cacanki” (reż. Andrzej Żarnecki, 1981) [16].
Za dyrekcji Jana Krzyżanowskiego w repertuarze pojawiły się "Betlejem polskie" (reż. Henryk Giżycki, 1984), "Rozmowy uchodźców" (reż. Tadeusz Wiśniewski, 1985), "Jan Maciej Karol Wścieklica" (reż. Andrzej Maria Marczewski, 1985), "Król Maciuś Pierwszy" (reż. Lidia Grzędzińska, 1985), "Królowa przedmieścia" (reż. Tadeusz Wiśniewski, 1986), „Cabaretro” (1988, autorski pastiszowy wieczór składający się z przedwojennych piosenek) [14].
Tu został wystawiony pierwszy musical na polskiej scenie [2] pt. Złe zachowanie” (reż. Andrzej Strzelecki, 1988, słynny dyplom studentów warszawskiej szkoły teatralnej z 1984 roku z udziałem między innymi: Janusza Józefowicza, Piotra Furmana, Anny Majcher, Dariusza Odiji, Wojciecha Paszkowskiego, Piotra Siwkiewicza i Anny Ścigalskiej [14]). W okresie transformacji wystawiano „Zimy żal” (reż. Magda Umer, Jeremi Przybora, 1989) [3], "Muzykoterapię" (1989), "Sweet fifties" (1989), "Love" (1991) [14], Czerwony stoliczek” (reż. Andrzej Strzelecki, 1990, spektakl otrzymał ostatnią w historii Teatru Rampa zgodę na rozpowszechnianie wydaną przez komunistyczny Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk [16]), „Love” (reż. Andrzej Strzelecki, 1991) [3], "Kundel" (1992), „Big Zbig Show” (1992, główną postacią był Zbigniew Zamachowski) [14], „Film” (reż. Andrzej Strzelecki, 1995), „Criminale Tango” (reż. Wojciech Młynarski, 1997), Bracia krwi” (reż. Andrzej Rozhin, 1998, pierwszy oryginalny broadwayowski musical [16]), „Dell Amore” (reż. Krzysztof Majchrzak, 1998), „Brassens” (reż. Wojciech Młynarski, 1999), „Jeździec burzy” (reż. Arkadiusz Jakubik, 2000, zawierał wstawki filmowe Wojciecha Smarzowskiego [16]) [3], „Życie na poczekaniu” (reż. Jarosław Witaszczyk, 2002, na podstawie wierszy Wisławy Szymborskiej), „Siódme - mniej kradnij” (reż. Jan Szurmiej, 2003), „Wielka woda” (reż. Jan Szurmiej, 2003, według tekstów Agnieszki Osieckiej) [14], „Sztukmistrz z miasta Lublina” (reż. Jan Szurmiej, 2004) [3] „Kandyd, czyli optymizm” (reż. Maciej Wojtyszko, 2005) [14], „Klimakterium… i już” (reż. Cezary Domagała, 2006), „Nie uchodzi, nie uchodzi…czyli damy i huzary” (reż. Maciej Wojtyszko, 2006), „Tajemniczy ogród” (reż. Cezary Domagała, 2007), „Oscary, Oscary… czyli piosenki ze statuetką” (reż. Jerzy Satanowski, 2008), „Perły kabaretu Mariana Hemara” (reż. Janusz Szydłowski, 2008), „Matka” (reż. Grzegorz Mrówczyński, 2010), „Monsters” (reż. Witold Mazurkiewicz), „Mistrz i Małgorzata” (reż. Michał Konarski, 2012), „Tango Piazzolla” (reż. Robert Talarczyk, Witold Mazurkiewicz, 2012), „Musicalove” (reż. Jakub Wocial, Magda Depczyk, 2014), „Rent” (reż. Jakub Szydłowski, 2014), „Rapsodia z Demonem” (reż. Michel Driesse, 2015), „Jesus Christ Superstar” (reż. Jakub Wocial, Santiago Bello, 2016), „Cafe Sax” (reż. Cezary Domagała, 2017), „Twist and Shout” (reż. Santiago Bello, 2018), „Niepokój nauczycielski” (reż. Michał Walczak, 2021), „Grand Musical Hotel” (reż. Michał Walczak, 2021), Testament Dziadersa“ (reż. Mateusz Płocha, 2021), „Niekończąca się historia“ (reż. Magdalena Miklasz, 2021), „Czarny Papież“ (reż. Michał Walczak, 2022), „W grobie się nie mieści“ (reż. Marcin Bartnikowski, 2022), „Depesze“ (reż. Błażej Biegasiewicz, 2022), „40-latek“ (reż. Joanna Drozda, 2023), „Casanova. Warszawskie zauroczenie” (reż. Michał Walczak, 2023), „Wirujący seks. Polskie love story” (reż. Tadeusz Kabicz, 2023), „Balladyna. Kryminalne zagadki stolicy” (reż. Joanna Zdrada, 2024), „Rasputin” (reż. Michał Walczak, 2024), „Dzika Strona Wisły Albo Zwierz W Wielkim Mieście. Ekoszopka 2024” (reż. Michał Walczak, 2024) [3], „Zły. Warszawska jazz opera” (reż. Jerzy Jan Płoński, 2025) [10].
Tytuły dla dzieci to m.in. „Zwierzęta Doktora Dolittle” (reż. Jerzy Bielunas, 1997), „Złota Kaczka” (reż. Jan Szurmiej, 2005, musical familijny), „Tajemniczy Ogród” (reż. Cezary Domagała, 2007) [16], „Pinokio, czyli świerszczykowe opowieści” (2009) [14], „W pogoni za bajką” (reż. Cezary Domagała, 2011) [16]. Rampa współpracuje z grającym dla dzieci Teatrem Tańca i Muzyki Tintilo. Ich wspólną produkcją był musical "Świat Bastiana" na motywach "Niekończącej się historii" Michaela Ende w reżyserii Teresy Kurpias (2009). Odbywają się tu też pokazy dyplomowe Szkoły Aktorskiej Haliny i Jana Machulskich. [14].
Grali tu Artur Barciś, Andrzej Kozak, Wiesław Stefaniak, Ewa Florczak, Roma Buharowska i Bożenna Małczyńska, śpiewali Hanna Banaszak, Adrianna Biedrzyńska, Ewa Dałkowska, Maria Pakulnis, Magda Umer, Janusz Józefowicz, Piotr Machalica i Jeremi Przybora [16]. W 1992 roku przy teatrze powstał zespół o nazwie Kwartet Rampa (Grzegorz Kucias, Joanna Pałucka, Anna Ścigalska, Stefan Każuro) [14].
W spektaklu Warsztat Andrzeja Strzeleckiego z 1993 roku wystawionym w telewizji wystąpiły takie gwiazdy jak Hanna Banaszak, Stanisława Celińska, Agnieszka Kotulanka, Hanna Śleszyńska, Elżbieta Zającówna, Piotr Gąsowski, Daniel Olbrychski, Marian Opania, Jan Peszek, Krzysztof Tyniec, Grzegorz Wons, Wiktor Zborowski, Jerzy Zelnik [16].
Z inicjatywy Krzysztofa Miklaszewskiego powstał cykl „Dni Świętego Patryka”. Obejmował on koncerty propagujące irlandzką muzykę i taniec z udziałem artystów z Irlandii oraz polskich zespołów muzycznych i tanecznych. Od 2002 roku wydarzenie koordynowała Małgorzata Piątek-Roman [16].