Vitkac (Wolf Bracka)


Vitkac (Wolf Bracka)

Ten luksusowy dom jest przez wielu uważany za gmach ciężki i ponury, przypominający trumnę albo bunkier. Czarna bryła zaprojektowana przez Kuryłowicza powstała z największych w Polsce tafli wygiętego szkła i wygiętego kamienia. Ma też jedne z najgłębszych fundamentów w mieście. Przed VitKacym był tu słynny pawilon Chemii, wymieniany w podręcznikach na całym świecie jako przykład typowego modernizmu. Znajdował się on w głębi działki, pozostałą część zajmował parking dla klientów pobliskiego CDT. A jeszcze wcześniej, przez środek działki, prowadziła ulica Bracka na której podczas Powstania Warszawskiego była w tym miejscu jedna z barykad.

centrum handlowecentrum handlowekawiarniakawiarniasklep wielkopowierzchniowysklep wielkopowierzchniowysklepsklep

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   Aleje Jerozolimskie, ulica Bracka, ulica Nowogrodzka
  • Rok powstania:  2008-2011
  • Obszar MSI:  Śródmieście Południowe
  • Wysokość:   31 m
  • Funkcja:  handlowa
  • Styl:  postmodernizm
  • Związane osoby: Bogusławska Aniela, Bogusławski Jan, Gniewiewski Bohdan, Kurmanowa Zofia, Kuryłowicz Stefan, Likus Arkadiusz, Walter Julian

Opis urbanistyczny:

Wolf Bracka (Vitkac, ul. Bracka #9) nawiązuje do tradycji luksusowych domów handlowych Paryża, Londynu i Berlina [3]. Vitkac miał być w zamierzeniu mrocznym alter ego sąsiedniego Smyka. Nazwa Vitkac została nadana przez Arkadiusza Likusa, entuzjasty Stanisława Ignacego Witkiewicza [4].

Masywna bryła wypełnia działkę, a opływowa linia elewacji załamuje się wzdłuż ul. Brackiej. Przeszklony parter łączy ulicę z wnętrzem, natomiast wejście jest ukryte. Widoczne są ruchome schody na elewacji budynku (tworzą architektoniczną promenadę wzdłuż wschodniej fasady budynku [4]). Kondygnacje handlowe ponad parterem otacza wstęga czarnego kamienia, poprzecinana wąskimi, pionowymi szczelinami okien i pasami przeszkleń wzdłuż ruchomych schodów. Całkowicie przeszklona jest najwyższa kondygnacja [3] oraz parter, co nadaje budynkowi lekkości. Elewacje obłożone są płytami ciemnografitowego, chropowatego brazylijskiego granitu Matrix. Kamień został zamontowany w postaci wąskich, przypominających lizeny, pionowych płyt, o czterometrowej wysokości, miejscami ułożonych po łuku (największe na świecie płyty ciętego po łuku kamienia). W narożnikach przeszklenia wykonane zostały z największych w Polsce tafli giętego szkła i usztywnione od wewnątrz [4]. Na ogromnej czarnej ścianie, długiej na 80 metrów i wysokiej na 30 metrów, w przyszłości ma rosnąć bluszcz [7].

W chwili powstawania w Warszawie nie istniał budynek tak mocno zagłębiony. Obiekt ma pięć podziemnych kondygnacji. Na czterech umieszczono parking samochodowy mogący pomieścić 187 samochodów. Żeby nie zagrozić sąsiednim budynkom, teren inwestycji osłonięto tzw. ścianami szczelinowymi, powstałymi na całym obwodzie działki, wpuszczonymi 47 metrów w ziemię. Płytę fundamentową, o grubości półtora metra zbudowano na głębokości 21 metrów. Konstrukcja naziemna została złożona z ażurowych stalowych dźwigarów o dużych rozpiętościach, by we wnętrzach było jak najmniej słupów nośnych [4].

Monochromatyczne, chłodne wnętrza zostały wykończone wysokiej klasy materiałami: naturalnym granitem, stalą nierdzewną, betonem architektonicznym, drewnem drzew egzotycznych i kwarcem. Ściany i posadzki wykończone są ciemnym kamieniem. Budynek wyposażony jest w nowoczesne systemy: przeciwpożarowy, kontroli dostępu, antywłamaniowy, antynapadowy oraz telewizji dozorowej. Vitkac jest klimatyzowany, posiada własną stację uzdatniania wody oraz własny generator prądotwórczy. Dwa najwyższe poziomy zajmują restauracja Concept 13 z długim i wąskim tarasem oraz przestrzenie klubowe i konferencyjne [4]. Na drzwiach przymierzalni pierwszego piętra umieszczona jest reprodukcja Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga [10]. Obiekt posiada trzy windy osobowe oraz jedną towarową, wszystkie firmy ThyssenKrupp [6].

Sześciokondygnacyjny budynek ma 31 metrów wysokości [10]. Został zaprojektowany przez biuro Kuryłowicz & Associates w składzie: prof. dr hab Stefan Kuryłowicz (była to ostatnia wyrazista praca Stefana Kuryłowicza [4]), Jacek Świderski, Marta Chrzanowska, Adam Sarnacki, Marcin Ferenc, Piotr Kuczyński. Konstrukcję wykonało Biuro Projektów Konstrukcji Budowlanych KiP. Powierzchnia użytkowa wynosi 21061 m2, w tym część podziemna 10472 m2 [3]. Otoczenie zaprojektowali architekci z firmy Palmett – Markowe Ogrody: Bartłomiej Gasparski, Joanna Gruca, Urszula Michalska i Sebastian Kochel. Generalnym wykonawcą była firma Bilfinger Infrastructure [5], a inwestorem spółka Wolf Immobilien Polen należąca do rodziny Likusów, krakowskich milionerów [7]. Oświetlenie wykonało Euro-Light, odwodnienia Hauraton Polska, kamieniarkę Kamieniarz Tadeusz Modliński [8].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:

Ulica Bracka, idąca od Żurawiej do Rutkowskiego, to odcinek dawnej drogi łączącej Starą Warszawę z Ujazdowem. Od początku XVIII wieku Bracka stanowiła południowo-zachodnią granicę jurydyki Bożydar-Kałęczyn. Została uregulowana przed 1770 rokiem [17] 1790 i przez długi okres była granicą miasta.

XIX wiek:

Na terenie działki, gdzie obecnie znajduje się Wolf Bracka, w 1808 roku stały pojedyncze kamienice. W 1856 roku była tu już zabudowa pierzejowa.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Bracka 9

[1909] Bracka 9 (źródło)

Okres międzywojenny:

Gimnazjum Kurmanowej

Kamienica przy ul. Brackiej #9 w narożniku ul. Nowogrodzkiej powstała około 1903-1908 roku [18]. Była to czteropiętrowa z mansardą i narożną wieżyczką [21]. W 1907 roku zostało tu przeniesione gimnazjum Zofii z Wróblewskich Kurmanowej, założone w 1903 roku. Oficjalna nazwa napisana złotymi literami na czarnej błyszczącej tablicy przy wejściu od ulicy Brackiej brzmiała: 8-klasowe Gimnazjum Żeńskie Filologiczne Zofii z Wróblewskich Kurmanowej. Był to zakład naukowo-wychowawczy z internatem. Uczyło się tu około 450 wychowanek. Na lekcje wchodziło się przez bramę domu przy ul. Nowogrodzkiej 2, po ciemnych drewnianych schodach, prowadzących do szatni. Okazałe były marmurowe schody, zakazane dla uczennic, po których nauczyciele wchodzili od ul. Brackiej. Trzecie i czwarte piętro przystosowano do potrzeb szkoły. Na trzecim piętrze uczyły się dziewczyny młodsze), a na czwartym starsze. Regulamin surowo zabraniał uczennicom przejść między piętrami bez zezwolenia damy klasowej (wychowawczyni). Łącznie było 13 sal lekcyjnych, 4 pracownie i 9 pomieszczeń gospodarczych. Na parterze było skromniutkie mieszkanko wieloletniego woźnego Jakuba Zielińskiego. Do 1918 roku szkoła była nadzorowana przez inspektorów rosyjskich, formalnie prowadzono zajęcia m.in. robót ręcznych, natomiast wiedzę przekazywano podczas tajnych lekcji [20].

Na rogu kamienicy działał sklep kolonialny Juliana Waltera z dużym wyborem alkoholi (Walter Julian i Sp. skład win i towarów kolonialnych). W budynku znajdował się renomowany salon zegarmistrzowski z wieloletnią tradycją istniejący od 1898 roku: J. Pazderski. Firma oprócz sprzedaży prowadziła jedną z największych hurtowni zegarmistrzowskich oraz części wymiennych do zegarków [21].

Podczas okupacji szkoła działała przy ul. Brackiej 9, a po zajęciu lokalu przez Niemców zaczęła działalność w mieszkaniu przy ul. Wspólnej 3 oraz w al. Jerozolimskich 25 [10]. Kamienica została zniszczona podczas II wojny światowej [18].

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Pomiędzy kamienicami Bracka 9 i 12 podczas Powstania Warszawskiego znajdowała się barykada [19]. Powstańcy zajmowali sklep z napojami alkoholowymi Waltera [21].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Bracka 9

[1939] Bracka 9 (źródło)

Barykada między ul. Bracką 9 i 12

[1944] Barykada między ul. Bracką 9 i 12 (źródło)

Barykada między ul. Bracką 9 i 12

[1944] Barykada między ul. Bracką 9 i 12 (źródło)

Odbudowa stolicy:

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Projekt pawilonu

[1959] Projekt pawilonu (źródło)

Czasy PRL-u:

Pawilon Chemia

Projekt pawilonu był dziełem Jana Bogusławskiego i Bohdana Gniewiewskiego. Miał to być pawilon do sprzedaży drobnych przedmiotów codziennego użytku (uważane za symbol nowoczesności tkaniny, styropianowe płyty, folie z tworzyw sztucznych, środki chemiczne [13]) a zarazem wizytówka państwowej Centrali Handlowej Przemysłu Chemicznego [12]. Założeniem było stworzenie budowli maksymalnie przejrzystej. Wyłożony na półkach towar był widoczny dla przechodnia. Koncepcja architektoniczna niewielkiego, jednopiętrowego pawilonu (parter z antresolą) powstała w 1959 roku, a wykonany został w 1960 roku [13].

Był to jeden z najbardziej interesujących przykładów powojennej modernistycznej architektury [12]. Przy realizacji zastosowano niezwykle oryginalną konstrukcję stalową, niewidoczną dla użytkownika. Płaszczyzny stropodachów i stropu środkowego pod pierwszym piętrem zostały oparte na czterech cofniętych w głąb wiązkach słupów, ustawionych w kształt litery „V” (nazywane słupami zwycięstwa lub bohaterskimi wspornikami). Kształt słupów pozwalał na połączenie wnętrza parteru pawilonu z pierwszym piętrem i dzięki temu na równomierne doświetlenie światłem naturalnym całości. Dzięki konstrukcji stalowej wszystkie ściany zostały uwolnione od elementów nośnych i w całości oszklone [13]. Środkową część budynku zajmował betonowy trzon konstrukcji dźwigu towarowego i pomieszczenia biurowego, służącego do komunikacji z umieszonymi w piwnicach magazynami. Trzon ten ukryty był wśród regałów. Niesymetryczna geometria stalowych schodów wiodących na piętro potęgowała wrażenie asymetrii wnętrza. Pionowe i poziome płaszczyzny ścian i stropów łamane były elementami konstrukcji nośnej lub trapezoidalnymi ramami szczytowych otworów okiennych [12].

Pawilon Chemii został zrealizowany na planie prostokąta (o wymiarach 24 na 18 metrów). Jego kubatura wynosiła 3500 m3, powierzchnia użytkowa parteru i pierwszego piętra 480 m2, natomiast piwnice 300m2. Na jednym z krótszych boków budynku, od ul. Brackiej, zaprojektowano głęboki podcień z wolnostojącymi, kaskadowymi szklanymi gablotami wystawowymi i głównym wejściem. Jedna z gablot oderwana została od bryły pawilonu, lecz pozostawała w granicy podcieniowego dachu [13]. Powstał tu również parking na około 100 samochodów, m.in. dla klientów zlokalizowanego po drugiej stronie ulicy Centralnego Domu Towarowego [12].

Nowoczesne wnętrze ozdobione zostało jednym tylko elementem plastycznym, abstrakcyjną kompozycją malarską Anieli Bogusławskiej, umieszczoną na zachodniej ścianie betonowego szybu komunikacyjnego na wysokości pierwszej kondygnacji [12]. Nad pawilonem świeciły dwa charakterystyczne neony z napisem „Chemia”, zaprojektowane przez Jana Bogusławskiego [13].

Co najmniej od 1982 roku po drugiej stronie parkingu, przy al. Jerozolimskich 9 znajdował się niewielki pawilon handlowy, w ostatnich latach zajmowanych przez firmę Neptunea.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Pawilon

[1960] Pawilon (źródło)

Szkic koncepcyjny

[1961] Szkic koncepcyjny (źródło)

Szkic koncepcyjny

[1961] Szkic koncepcyjny (źródło)

Widok od ul. Mysiej

[1962] Widok od ul. Mysiej (źródło)

Pawilon Chemia

[1963] Pawilon Chemia (źródło)

Wnętrze pawilonu

[1965] Wnętrze pawilonu (źródło)

Widok od al. Jerozolimskich

[1965] Widok od al. Jerozolimskich (źródło)

Narożnik

[1965] Narożnik (źródło)

Neon

[1965] Neon (źródło)

Pawilon Chemii

[1966] Pawilon Chemii (źródło)

Parking

[1966] Parking (źródło)

Chemia

[1967] Chemia (źródło)

Ul. Bracka

[1968] Ul. Bracka (źródło)

Parking

[1970] Parking (źródło)

Parking przy ul. Brackiej

[1975] Parking przy ul. Brackiej (źródło)

Przemiany 1989-2000:

W latach 90-tych XX wieku pawilon Chemii zaczął tracić naturalny błysk i barwę, ginąc pod warstwami brudu i reklam punktów xero, pieczątek oraz lumpeksów Dewastacji uległy wolnostojące gabloty reklamowe oraz neon. W zaniedbanym budynku przez kilka lat funkcjonował second-hand [12].

XXI wiek:

Na początku XXI wieku proponowano umieszczenie w pawilonie punktu informacji miejskiej lub kawiarni [16]. Obiekt figurował na liście dóbr kultury współczesnej stworzonej przez warszawski oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich [6]. Mimo protestów, został on wyburzony w 2008 roku [12].

Prace nad projektem Wolf Bracka trwały od 2003 roku, a sam gmach został zbudowany w okresie 2008-2011 [10]. Przeciwko budowie protestowali mieszkańcy sąsiedniego bloku nr 11/13, którym nowy gmach zasłonił dostęp do światła słonecznego [10]. Mimo, że przepisy budowlane wymagały, aby był odsunięty o 20 metrów, projektant i inwestor nie poszli na żadne ustępstwa względem projektu, gdyż zwęziłoby to gmach o jedną trzecią. Po pięciu latach wywalczyli w sądach administracyjnych, aby ściana domu towarowego mogła stanąć 12.5 metra od okien bloku. Budynek otwarto 19 listopada 2011 roku [7].

W 2010 roku inwestor ogłosił konkurs dla młodych architektów na zagospodarowanie otoczenia budynku, co w przypadku prywatnych inwestycji jest rzadkością. Do zagospodarowania był wąski pasek gruntu. Do realizacji wybrano nagrodzony II nagrodą projekt pracowni Palmett - Markowe Ogrody, powstały w składzie: Bartłomiej Gasparski, Joanna Gruca, Urszula Michalska i Sebastian Kochel. Projekt Palmett. Nie wykonano jednak pylonu reklamowego, a na posadzce chodnika nie zaznaczono dawnego przebiegu ulicy Brackiej [4], przerwanej celowo przez Wolf Bracka.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Bryła budynku

[2005] Bryła budynku (źródło)

Kiermasz odzieży

[2005] Kiermasz odzieży (źródło)

Pawilon Chemii

[2007] Pawilon Chemii (źródło)

Kiermasz odzieży

[2007] Kiermasz odzieży (źródło)

Wejście

[2007] Wejście (źródło)

Witryny

[2007] Witryny (źródło)

Pawilon Chemii

[2007] Pawilon Chemii (źródło)

Plac budowy i Neptunea

[2008] Plac budowy i Neptunea (źródło)

Pawilon Chemia

[2008] Pawilon Chemia (źródło)

Po wyburzeniu

[2008] Po wyburzeniu (źródło)

Plac przed pawilonem Chemii

[2008] Plac przed pawilonem Chemii (źródło)

Wizualizacja

[2008] Wizualizacja (źródło)

Wizualizacja

[2008] Wizualizacja (źródło)

Budowa

[2008] Budowa (źródło)

Wyburzanie pawilonu

[2008] Wyburzanie pawilonu (źródło)

Rozbiórka

[2008] Rozbiórka (źródło)

Rozbiórka

[2008] Rozbiórka (źródło)

Wyburzanie pawilonu

[2008] Wyburzanie pawilonu (źródło)

Słupy rozporowe

[2010] Słupy rozporowe (źródło)

Budowa

[2010] Budowa (źródło)

Budowa

[2010] Budowa (źródło)

Bryła budynku

[2012] Bryła budynku (źródło)

Panneau Anieli Bogusławskiej w gruzach Pawilonu

[2012] Panneau Anieli Bogusławskiej w gruzach Pawilonu (źródło)

Ul. Bracka

[2012] Ul. Bracka (źródło)

Wejście

[2012] Wejście (źródło)

Widok od al. Jerozolimskich

[2012] Widok od al. Jerozolimskich (źródło)

Bryła budynku

[2012] Bryła budynku (źródło)

Wnętrza

[2012] Wnętrza (źródło)

Zagięta fasada

[2012] Zagięta fasada (źródło)

Profil

[2012] Profil (źródło)

Rzut

[2013] Rzut (źródło)

Bryła

[2013] Bryła (źródło)

Schody ruchome

[2013] Schody ruchome (źródło)

Wnętrza

[2013] Wnętrza (źródło)

Rzut

[2013] Rzut (źródło)

Taras

[2013] Taras (źródło)

Zachodnia fasada

[2013] Zachodnia fasada (źródło)

Schody ruchome

[2013] Schody ruchome (źródło)

Północna fasada

[2013] Północna fasada (źródło)

Wschodnia fasada

[2013] Wschodnia fasada (źródło)

Kawiarnia na piątym piętrze

[2013] Kawiarnia na piątym piętrze (źródło)

Plan

[2013] Plan (źródło)

Rzut

[2013] Rzut (źródło)

Makieta

[2014] Makieta (źródło)

Bryła

[2015] Bryła (źródło)

Wjazd

[2015] Wjazd (źródło)

Opis przygotowano: 2017-04