Prostokątna posesja (ul. Chmielna #75) to unikalny koncept handlowo-gastronomiczno-usługowy o nazwie Implant. Konstrukcję zaprojektował Jakub Szczęsny z 272 gotowych kontenerów [34] morskich pozyskanych z recyclingu oraz z przeszklonych powierzchni [35]. Projekt nawiązuje do podobnych miejsc w Bangkoku (Art Box) i Londynie (Boxpark) [34]. Całość zajmuje ponad 10 tys. m2 [35], w tym 5.6 tys. m2 powierzchni użytkowej [34] dla około 80 najemców [35]. Kontenery łączy się w zależności od potrzeby najemcy (dostępne powierzchnie to 13-270 m2) [39]. Nowatorskie wykorzystanie kontenerów [34] pozwala na przeniesienie kompleksu w inne miejsce po okresie dzierżawy [38]. Taki tymczasowe przestrzenie handlowe określane są terminem PopUp stores [47]. Implant to zapewne największy PopUp park na świecie [46] i pierwszy tego typu w Polsce [35].

Działka z trzech stron otoczona została trzypoziomowym szańcem z ustawionych w podkowę kontenerów, w których ulokowano restauracje i bary [37] (36-38 lokali) [39]. Bary i restauracje będą znajdować się na parterze, podczas gdy sklepy i inne usługi będą umieszczone na wyższych piętrach [35]. Kontenery od strony ulicy tworzą zwartą, miejską fasadę, natomiast patrząc od wnętrza, "rosną" kaskadowo, niczym wielkie schody [39]. Na czwartym i piątym poziomie umieszczono ogród wertykalny. W centrum działki znajduje się wielofunkcyjna hala [37] o powierzchni 800 m2 [39], w której można organizować koncerty czy spektakle, a obok niej niewielki staw retencyjny i trochę zieleni. Pomiędzy halą i linią średnicową oraz od strony wieżowca Warty zaplanowano parking [37] z 94 miejscami parkingowymi [36].

Koncepcja silnie uwzględnia rozwiązania proekologiczne [34]. Fasadę paneli otaczających inwestycję pokryto farbą tytanową, która neutralizuje smog. Na dachu został umieszczony wertykalny pełen roślinności ogród [46]. Razem ma to być największy w Europie, a może nawet na świecie, łapacz smogu [43]. Zamontowano też panele fotowoltaiczne. Każdy z modułów wyposażono w ekologiczną pompę ciepła, zasilaną częściowo z ogniw. Uwzględniono zbiornik retencyjny, gromadzący wodę do podlewania roślin, a system Aquaponica tworzy system hodowli ryb połączonej z uprawą warzyw (w jednej z części znajdują się ryby, których odchody po odfiltrowaniu stanowią nawóz dla rosnących roślin, w innej części systemy korzeniowe roślin oczyszczają wodę, która znowu trafia do ryb). Na terenie zaplanowano stacje szybkiego ładowania samochodów elektrycznych, wypożyczalnię elektrycznych skuterów, a każdy sprzedany bilet parkingowy ma być zamieniany na jedno nowe drzewo pod Warszawą [46]. Dodatkowo elementy, z których powstała konstrukcja, pochodzą z recyklingu [39].

Projekt został doceniony przez tygodnik „Wprost”, który wyróżnił go nagrodą „Innowatory” [44].

Pod powierzchnią znajdują się podziemne pozostałości Centralnego Dworca Pocztowego [18].

Pod gruntami nasypowymi o miąższości 2 metrów występują piaski drobne i pylaste przykrywające twardoplastyczne i półzwarte gliny piaszczyste i pylaste. Spąg gruntów spoistych nawiercono na głębokości 9.60-16.30 m p.p.t. Pod glinami znajdują się zagęszczone piaski, które występują do głębokości około 50 metrów. Budowa geologiczna nie jest jednorodna. Woda gruntowa znajduje się na głębokości około 9.0 m p.p.t. [18].

Ul. Żelazna 21 to fikcyjny adres zamieszkania Igi w serialu "O mnie się nie martw" [6].

Posesja była zagospodarowana w połowie XIX wieku, prawdopodobnie wzdłuż ul. Chmielnej ciągnęły się ogrody.

W 1869 roku przy ul. Żelaznej 23 mieścił się browar, który prowadził Franciszek Rohr [7].

Z posiadłości przy ul. Chmielnej 83 (hip. 1550) zostały wydzielone parcele o adresach ul. Chmielna 85, 87, 89 i 91 [8]. Na przełomie XIX i XX wieku istniała już zabudowa ul. Chmielnej kamienicami.

W latach 1900-1902 powstał w południowej części posesji Dworzec Kaliski. Była to końcowa stacja szerokotorowej kolei warszawsko-kaliskiej. Ponieważ biegnąca obok linia warszawsko-wiedeńska posiadała tory o europejskim rozstawie (normalnotorowe), wynikła konieczność budowy odrębnego dworca [28]. Projektantem był Józef Huss [27].

15 listopada 1902 roku o 8:00 z stacji Warszawa Kaliska wyruszył pierwszy pociąg na linii. Podróżnych żegnał prezes linii, Leopold Julian Kronenberg. W ramach regularnego kursowania czas podróży do Kalisza wynosił 7 godzin, przy średniej prędkości 25 km/h [26].

W sierpniu 1915 roku, podczas wycofywania się Rosjan z Warszawy, dworzec uległ zniszczeniu [28]. Ponieważ po I wojnie światowej linia została przekształcona w normalnotorową i połączona z innymi liniami kolejowymi [26], dworca nie odbudowano.

Przy ul. Chmielnej 77 mieściło się biuro Zakładów Przemysłowych Terrazyt [9] oraz Dom Własny właściciela składów węgla i drzewa A. Szubert [10]. Przy krzyżowaniu (ul. Chmielna 75/77/79 znajdował się otwarty od strony ulicy plac, a przy ulicy stał dwukondygnacyjny dom, zapewne drewniany. W głębi bokiem (ślepą ścianą w stronę ulicy) stała wysoka i wąska kamienica. Ul. Chmielna 81 to czterokondygnacyjna, dość bogato zdobiona kamienica. Z kolei budynek przy ul. Chmielnej 83 był modernistyczny i cofnięty w głąb posesji, z otwartym od strony ulicy dziedzińcem. Od strony ul. Żelaznej mieściły się posesje o numerach 21 i 23.

17 lipca 1925 roku w składzie węgla Borkowskiego przy ul. Żelaznej 21 schronili się dwaj terroryści (określenie z ówczesnej prasy), którzy po długotrwałej ucieczce przez miasto (jeden z patroli wylegitymował trzech mężczyzn przy ul. Zgoda 1, byli to Władysław Kniewski, Henryk Rutkowski, Władysław Hibner), zostali tam osaczeni i aresztowani. Podczas pościgu trwała strzelanina, zginęły dwie osoby (policjant i przechodzień), a jedenaście zostało rannych [3]. Gdy uciekinierzy przebiegli kilkadziesiąt kroków w głąb ogromnego placu, chowając się za hałdami węgla, na podwórze wpadli goniący ich policjanci. Dwoma celnymi strzałami ranił uciekinierów posterunkowy Janiszewski. Na wezwanie podkomisarza Góreckiego do poddania się jeden z bandytów wstał i podniósł ręce do góry, drugi jednak nie przestawał strzelać. Chwile później również pierwszy ponownie włączył się do strzelaniny. Wystrzelano z obydwu stron przeszło 200 kul [31]. 20 sierpnia 1925 roku otrzymali wyrok śmierci i następnego dnia zostali rozstrzelani w miejscu straceń przy Cytadeli [3].

Andrzej Wojciech Kowieski przy ul. Chmielnej 75 (wcześniej od 1928 roku przy ul. Wolskiej 66) prowadził Dom Handlowo-Przemysłowy, oferujący materiały budowlane i opałowe oraz ziemiopłody [20].

Centralny Dworzec Pocztowy

Powodem budowy kompleksu przez Ministerstwo Poczt i Telegrafów były trudne warunki pracy w urzędach pocztowych. W ekspedycji i rozdzielni przy ul. Chmielnej 53a pracowano przez całą dobę, 1500 osób wysyłało dziennie trzy tysiące worków z korespondencją, a ¼ załogi chorowała na pylicę lub gruźlicę [1].

Centralny Dworzec Pocztowy miał być największym tego typu obiektem na świecie. Miała przez niego przechodzić cała warszawska korespondencja. Budynek zlokalizowano przy i nad torami linii średnicowej. Miał być połączony osobną bocznicą kolejową z Dworcem Zachodnim oraz z Dworcem Głównym, umożliwiając szybki transport wagonów z posortowanymi przesyłkami, które miały być dołączane do składów pociągów. Zdecydowano się na zmechanizowanie wewnętrznego transportu. Worki listowe i paczki miały być transportowane taśmami do odpowiednich sortowni, gdzie rozdzielać miał je specjalny aparat rozdzielczy w formie stołu obrotowego, a następnie ześlizgów [1].

W skład kompleksu budynków miały wejść rozdzielnia, urząd dzielnicowy nadawania paczek, urząd pocztowo-celny, urząd przewozowy, biurowiec Izby Kontroli Rachunkowej Poczt i Telegrafów (wygląd zaprojektował Bohdan Lachert, był to biurowiec o sześciu piętrach, długi na kilkadziesiąt metrów, we wszystkich ścianach umieszczono powtarzalne otwory okienne, a na końcu przeszkloną wieżę [16]), a także budynki mieszkalne i pomieszczenia gospodarcze [1].

Autorem dworca był Józef Szanajca przy współpracy Juliana Putermana-Sadłowskiego (szef biura projektów Ministerstwa Poczt i Telegrafów) [1], Jerzego Pańkowskigo i Wojciecha Piotrowskiego [12]. Forma budynku była charakterystyczna dla skrajnie funkcjonalistycznego stylu [1]. Składał się z trzech pawilonów, o żelbetowej konstrukcji, ułożonych w kształt nieforemnej litery „H” [22], tworząc układ prostych brył, których elewację pokryto żółtym klinkierem i eternitem. Budziło to sprzeciw Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które sugerowało wykorzystanie bardziej szlachetnego kamienia. Główny gmach biurowy miał mieć 250 metrów długości i byłby wówczas najdłuższym budynkiem w Warszawie [1]. Zaplanowano od ul. Żelaznej [14] pierwszy w Warszawie garaż wielopoziomowy (z dwoma ślimakami w dwóch krańcach budynku, w formie rotundy [14]) dla 400 pojazdów pocztowych (aby uniknąć kursowania pustych samochodów na parking). Hala peronowa miała zostać przykryta płaską płytą betonową o powierzchni około 7000 m2, która mogła służyć jako lotnisko dla helikopterów (mimo, że pierwsza taka maszyna wzniosła się w powietrze w roku przygotowywania projektu) [1].

Budowę rozpoczęto pod koniec 1936 roku, zakończenie prac planowano na 1941 rok. Firma „Pale Franki w Polsce” wykonała skomplikowane posadowienie budynków nad torami linii średnicowej na kilku poziomach bez wstrzymywania ruchu pociągów. Przed II wojną światową zdołano ukończyć niemal w całości biurowiec (z przylegającą częścią mieszkalną [17]) od ul. Chmielnej i część skrzydła od ul. Żelaznej. Skrzydło wzdłuż al. Jerozolimskich znajdowało się w stanie surowym [1], mieszczące m.in. dzielnicowy urząd pocztowy i urząd pocztowo-celny [17]. Ta część miała dwie kondygnacje i wsparta była na masywnych żelbetowych słupach, pod którymi biegły tory kolei średnicowej. Cała ta konstrukcja tworzyła taras przed północną, wielokondygnacyjną częścią budynku, osadzoną na skarpie [2]. Nie powstały budynki w miejscu kamienic od ul. Chmielnej, wielopoziomowy parking, ani planowany budynek na dziedzińcu [1]. Łącznie z bryły liczącej 380 tys. m3 wzniesiono nie więcej jak połowę [15].

Niemcy wykorzystywali dworzec do komunikacji na terenie okupowanym [16]. Kontynuowali też prace wykończeniowe do sierpnia 1942 roku. Budynek, prawdopodobnie we wrześniu 1941 roku, został pomalowany na barwy maskujące [18].

Dworzec został obsadzony przed wybuchem Powstania Warszawskiego, gdyż jego zdobycie pozwalało kontrolować zarówno linię średnicową jak i al. Jerozolimskie [1]. Na terenie znajdowała się 40-osobowa, dobrze uzbrojona załoga z działkiem przeciwlotniczym, około 50 policjantów pocztowych i 60 urzędników niemieckich, w większości z bronią krótką. Dostępu do budynku broniły dwa betonowe bunkry [2].

Gmach miała opanować 33. Kompania Wojskowej Służby Ochrony Powstania oraz 54. Pluton Warszawskiego Baonu Saperów. Jednak żołnierze WSOP nie dotarli na miejsce zbiórki. Dowódca saperów Władysław Mizielski "Piotr" wstrzymał natarcie i postanowił zaatakować dworzec przy pierwszej nadarzającej się okazji [2]. Jednocześnie na wiadukcie nad torami oddział Zbigniewa Jerzego Bryma „Zdunina”, udający się do ataku na lotnisko Okęcie, został zaatakowany przez patrol niemiecki Uberfallkomando. Z potyczki wyszedł zwycięsko (chociaż zginą brat Bryma, Mieczysław, oraz jeden z saperów), lecz żołnierze nie doszli do miejsca zgrupowania. Z wolontariuszy powstała kompania, która później zajęła Dworzec Pocztowy [30].

3 sierpnia o świcie patrol Wacława Kucharskiego „Janosika" zorientował się, że Niemcy wymieniają na dworcu załogę. Na własną rękę zajął budynek, gdy ostatnia niemiecka ciężarówka opuszczała budynek [2]. Chwilę później na teren wkroczyli saperzy "Piotra" i oddział porucznika „Zdunina” [2][13].

Weszli też harcerze z tzw. Bojowych Szkół, którzy mieli pełnić rolę łączników [30], należący do drużyny 16-letniego Mirosława Biernackiego „Generała" [2]. Jeden z nich, Gerard Niewiadomski, zawiesił [30] na dachu biało-czerwoną flagę, która podziurawiona i poszarpana przez kule niemieckie powiewała do końca Powstania. 5 października, po kapitulacji, flagę zdjęto i przemycono do obozu jenieckiego [2]. Sam Niewiadomski został w czasie jednego z ataków był ranny w głowę i w warunkach powstańczych późniejszy profesor Kossakowski robił mu trepanację czaszki [30].

Po zajęciu dworca przystąpiono do barykadowania wejść wozami pocztowymi i meblami. Rozkręcono również szyny, a patrol saperski wysadził tory. Tym samym linia średnicowa została przerwana [2].

4 sierpnia nastąpił zmasowany atak 19. Dywizji Pancernej, poważnie uszkadzając gmach. W kolejnych tygodniach dworzec był nieustannie ostrzeliwany, atakowały go czołgi i piechota [2]. Chociaż odział "Zdunina" nazywano kompanią [30] Chrobry II [4], jednostka liczyła ponad trzystu żołnierzy. Miała jednak długą linię obrony, od skrzyżowania ul. Żelaznej z al. Jerozolimskimi (nazywano je wtedy al. Sikorskiego), aż do ul. Pańskiej [30]. Linia umocnień nazwana była „twardym frontem", a gmach dworca stanowił jej czoło. Sam gmach był określany jako Żelazna Twierdza (albo Żelazna Reduta [5], "Alkazar" czy w prasie powstańczej „Najwspanialszym Bastionem Warszawy” [1]), od nazwy ulicy [2].

Krótko po opanowaniu Dworca Pocztowego zgłosił się do powstańców rtm. Witold Pilecki „Witold" [2]. Początkowo walczył jako strzelec, a później, gdy ujawnił swój stopień oficerski, jako dowódca [4]. Po krótkim pobycie otrzymał zadanie opanowania rejonu pl. Starynkiewicza, gdzie walczył do 13 sierpnia [2].

10 sierpnia obsada liczyła 125 żołnierzy, w tym 14 sanitariuszek i łączniczek. W nocy z 12 na 13 sierpnia na teren dworca wycofali się Powstańcy z południowej strony al. Jerozolimskich. Wówczas cały ciężar obrony od strony Ochoty i Woli spadł na budynek dworca. Gdy front ustabilizował się, część obrońców skierowano do wspierania innych placówek, pozostawiając około 80 osób [2]. Niewielu Powstańców miało własną broń. Najczęściej karabiny i pistolety przypisane były do stanowisk, które żołnierze przekazywali kolegom podczas zmiany [22]. Obrońcy czas poza dyżurami spędzali w schronie w podziemiu. Były tam duże, jasne pokoje oraz ołtarz polowy [2]. Kapelanem był ks. Antoni Czajkowski „Badur” [30]. 19 sierpnia obrońców odwiedził dowódca Powstania, Antoni Chruściel „Monter" [2].

Po zdobyciu magazynów Hartwiga, dowódcą był tam początkowo podporucznik rezerwy. 16-letni Biernacki, który był znakomitym strategiem, biegał go tam uczyć i 31 sierpnia podczas powrotu zginął [30].

18 września 101 "latających fortec" dokonało zrzutu zapasów i broni dla Powstańców. Oddziały, które przejęły najwięcej zasobników, miały oddać część do dowództwa. Załoga dworca, której rozpaczliwie brakowało broni, a zebrała część zrzutu, rozpoczęła bunt. W efekcie dziesięciu żołnierzy i dowódcę placówki "Piotra" przeniesiono do kompanii „Warszawianka". Na nowego dowódcę wyznaczono Wiesława Dmowskiego "Małynicza" [2].

Niemcy wielokrotnie próbowali przejąć dworzec, jednak nigdy nie został on zdobyty [1]. W atakach stracili około czterdziestu czołgów [30]. 27 września rozpoczęto rozmowy kapitulacyjne. Zgodnie z postanowieniami układu o zaprzestaniu działań wojennych 5 października załoga dworca opuściła miasto [2]. W obronie bastionu poległo 71 żołnierzy [5].

Budynek dworca podczas walk uległ poważnym zniszczeniom [1]. Po wojnie odbudowano tylko wschodni fragment skrzydła biurowego przy ul. Chmielnej, dokonując sporych zmian względem pierwotnej formy. Reszta ruin została rozebrana w 1946 roku (do usunięcia części położonej nad torami użyto ładunków wybuchowych). Z pomocą pięciu poniemieckich motorowych ciągników artyleryjskich wyposażonych w dźwigi, wyciągano większe elementy konstrukcyjne [1]. W ocalałym skrzydle zaplanowano pomieszczenia dla administracji pocztowej [11].

Na działce miał stanąć biurowiec Dyrekcji Generalnej Poczty Polskiej. W 2005 roku odbył się konkurs na budynek [15]. Zgłosiło się 17 pracowni architektonicznych. Wygrał obłożony piaskowcem projekt z pracowni Mirosława Jednacza [25]. Wieżowiec miał składać się z dwóch brył. Na niższej, pięciopiętrowej, ulokowana zostałaby wieża o wysokości 130 metrów (31 kondygnacji) [23]. Byłyby też dwa poziomy podziemnego garażu (225 aut [32]). Przewidziano posadowienie na płycie fundamentowej na głębokości około 9.00 m p.p.t. [18]. Powierzchnia biurowa miała zajmować 41000 m2 [23]. Gmach miał kojarzyć się z warszawskim monumentalizmem i modernizmem lat 30-tych XX wieku. Miał ciekawie rozwiązane główne wejście i przestronny hol. Został wyposażony w system automatycznych żaluzji. Miał tu mieścić się reprezentacyjny urząd pocztowy Warszawy czynny całą dobę, z parkingiem dla gości na 50 samochodów. Koszt budowy oszacowano na 70 mln zł, a prace planowano na lata 2006-2008 [25].

W 2007 roku Poczta zdecydowała się na rozbiórkę pozostałości Centralnego Dworca Pocztowego (sortowni listów [23]), by zwolnić teren pod budowę [14]. Wyburzono dziewięć starych budynków [33]. Podczas prac protestowały organizacje patriotyczne, mimo że wojewódzki konserwator zabytków Ryszard Głowacz odmówił wpisania pozostałości dworca do rejestru zabytków, gdyż zachowany obiekt był w jego ocenie jedynie zapleczem słynnej reduty. Uzgodniono natomiast ze środowiskami byłych żołnierzy Zgrupowania AK Chrobry II, że w biurowcu powstanie izba pamięci, a przed budynkiem zawiśnie tablica pamiątkowa [33].

W 2009 roku wysokość zaakceptował Urząd Lotnictwa Cywilnego oraz Służba Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP [32]. W międzyczasie projekt został też nieco zmieniony. Jednak po restrukturyzacji finansów spółka zrezygnowała z budowy własnego biurowca [24]. Działkę wystawiono na sprzedaż, ale nie znalazł się kupiec. Przetarg był kilkukrotnie powtarzany, a cena wywoławcza została obniżona do 89.3 mln zł [21]. Nieruchomość długo była niezabudowana, ogrodzona, częściowo zadrzewiona i zakrzewiona [19].

Implant

Działkę od Poczty Polskiej wydzierżawiła w 2018 roku spółka Nowa Epoka Handlu [34] na okres do 2022 roku [37]. Tworzy ją czterech znajomych [44]: Łukasz Koziński, Konrad Marek Zagórski, Zbigniew Bagiński i Piotr Gawron [45]. Do tej pory zajmowali się kolejno gastronomią, fotografią dokumentalną, eventami i ekonomią. Przedsięwzięcie finansują z własnych oszczędności, bez inwestora [44].

Pierwsze makiety Implantu budowane były z klocków Lego [42].

Początkowo obiekt miał zostać oddany do użytku do końca 2018 roku [34], lecz długo na działce działał tylko parking [37]. Prace zatrzymały uzgodnienia z kolejarzami [37] i niekompletna dokumentacja we wniosku o pozwolenie na budowę [37]. Nietypowy pomysł sprawił urzędnikom sporo problemów. Projekt potraktowano jako normalną działalność deweloperską. Trzeba było najpierw zbudować podstawę pod kontenery [39]. W 2020 roku prace rozpoczął generalny wykonawca, Technico Facility Engineering [40]. Zakładane jest, że kompleks zostanie ukończony w 2021 roku [39].