Osiedle Szwoleżerów


Osiedle Szwoleżerów

Osiedle to udany eksperyment urbanistyczny. Powstało w czasach gdy dominowała budowa wysokich (bo tanio), prostokątnych (bo szybko) bloków. Architektka stworzyła przestrzeń do życia z zieleńcem pośrodku, uzupełnionym o zabytkowe kamienne wazy. Dzięki temu osiedle otrzymało tytuł Mistera Warszawy. Na terenie osiedla oprócz bloków znajduje się charakterystyczny skandynawski pawilon usługowo-handlowy oraz budynek przychodni, nawiązujący do gmachu weterynarii, gdy w tym miejscu znajdowały się jeszcze koszary ułańskie. Od koszar zresztą pochodzi nazwa ulicy i osiedla.

dostępne całodobowodostępne całodobowoplac publicznyplac publicznyprzedszkoleprzedszkolerzekarzekarzeźbarzeźbasklepskleptablica pamięcitablica pamięcizabudowa wielorodzinnazabudowa wielorodzinnałąkałąka

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Czerniakowska, ulica Dragonów, ulica Szwoleżerów
  • Rok powstania:  1972-1974
  • Obszar MSI:  Ujazdów
  • Wysokość:   21 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  modernizm
  • Związane osoby: Katner Witold Eugeniusz, Kopiczyński Andrzej, Scholtz Alina, Siegwitz Johann Albrech, Skibniewska Halina, Wojna Ryszard, Woytowicz Kazimierz, Święcicki Marcin

Opis urbanistyczny:

Osiedle Szwoleżerów znajdujące się między ul. Szwoleżerów, ul. Czerniakowską i ul. Dragonów powstało według projektu Haliny Skibniewskiej. Składa się z siedmiu budynków 5- i 7-kondygnacyjnych (Dragonów #2, #4, #6, #8, Szwoleżerów #2a, Czerniakowska #157, #159) oraz pawilonu handlowego (Czerniakowska #161). Osiedle jest unikalne, gdyż w latach 70-tych XX wieku starano się budować jak najwięcej mieszkań jak najmniejszym kosztem. Z tego powodu praktycznie nie powstawały osiedla niskich budynków, takie jak to [6].

Osiedle zaprojektowano dla około 700 lokatorów [6]. Skibniewskiej udało się przewalczyć bloki o uskokowych rzutach. Wtedy powszechnie żurawie montowano tak, że poruszały się w linii prostej, więc bloki były długie, wysokie i prostokątne. Dzięki tym uskokom mieszkania są widne [11], gdyż okna wychodzą na różne strony [6]. Bloki otaczają dziedziniec zamieniony w łąkę. Takiej łąki nie miało żadne osiedle warszawskie powstałe w czasach PRL-u. Stałymi gośćmi były jeże, sowy czy lisy. Skibniewska obsadziła ślepe ściany pnączami, a łąkę ze strumieniem pośrodku ożywiła górkami, stawem, labiryntem dla dzieci i murkami [11]. Przynależne do mieszkań na parterze ogródki płynnie przechodziły w trawnik pomiędzy budynkami. Parkingi dla samochodów zostały zaprojektowane po zewnętrznej stronie osiedla [6]. Przed wejściem na każdą klatkę schodową był mały plac zabaw oraz instalacje przypominające pociąg czy samochód (dzisiaj wszystkie piaskownice zamienione są w kwietniki) [11]. Uwagę zwracają rozstawione po terenie osiedla kamienne barokowe wazony [5].

Obiekty, pomniki, tablice:

Pomiędzy dawną cerkwią na południu a blokami osiedla znajduje się tablica upamiętniająca jednego z rosyjskich kawalerzystów, Carla Gustava Mannerheima, późniejszego prezydenta Finlandii [11].

Od lat 70-tych XX do dzisiaj działa warzywniak usytuowany w pobliżu dawnego wjazdu na teren koszar od strony ul. Szwoleżerów. Od początku prowadzi go jedna rodzina [11].

Pawilon handlowo-usługowy

Na szczególną uwagę zasługuje pawilon handlowy, w północno-wschodniej części osiedla [2]. Piętrowy pawilon miał stanowić dla mieszkańców centrum zakupów i miała się w nim znaleźć przychodnia. Budynek został zaprojektowany w stylu architektury skandynawskiej (mówi się, że architekta nawiązała do stylu Franka Lloyda Wrighta) [6] według projektu Haliny Skibniewskiej w 1974 roku [8]. Choć piętrowy, częściowo został wkopany poniżej poziomu terenu. Na parterze mieścił się duży sklep spożywczy, wyżej drogeria, kiosk Ruchu i kawiarnia. Kawiarnia miała być miejscem spotkań i integracji mieszkańców osiedla, ale szybko zamieniła się w spelunę i w końcu zamknięto ją [11]. Obok pawilonu postawiono murki z geometrycznymi otworami oraz betonowy labirynt dla dzieci [6]. Obecnie mieści się tu kiosk, sklep spożywczy i przedszkole [8] niepubliczne Zielony Latawiec.

Rzeźbione wazy

Na osiedlu stoi siedem [11] XVII-wiecznych kamiennych rzeźbionych waz [6]. Ich wykonawstwo przypisuje się Johannowi Albrechtowi Siegwitzowi. 14 rzeźb waz początkowo zdobiło dolnośląski barokowy pałac w Brzezince [7] (Birese) koło Oleśnicy [11]. W 1950 roku trafiły do Warszawy [7]. Od wojny do ustawienia ich (w 1974 roku [7]) na terenie osiedla były zapewne zgromadzone w jakimś magazynie rzeźby [11] albo w lapidarium na tyłach Muzeum Narodowego [4]. Stały się one jednym ze znaków rozpoznawczych osiedla [6], jednak stopniowo niszczeją bez konserwacji [7]. Gdy w 2006 roku zabytkowe elementy zamierzało zabrać i odrestaurować Muzeum Pałacu w Wilanowie, architektka zaprotestowała [5]. Jeden ze spadkobierców pałacu w Brzezince przymierzał się do odzyskania rzeźb, wcześniej jednak odsprzedał majątek [9].

Przychodnia

Na terenie osiedla, w miejscu, gdzie znajdował się XIX-wieczny gmach koszar ułańskich, który mieścił weterynarię 1 pułku [17] w latach 30-tych XX wieku powstał funkcjonalistyczny budynek (Dragonów #6a). Przed wojną prawdopodobnie służył wojskowym, po wojnie był Domem Robotnika [4]. Został przebudowany i obecnie mieści od 2010 roku przychodnię SP ZOZ Warszawa Wola Śródmieście [16]. Po gruntownej modernizacji w latach 2010-2012 (remont I piętra oraz parteru, wymiana stolarki okiennej, wykonanie chodnika oraz miejsc parkingowych, docieplenie ścian zewnętrznych, montaż dźwigu osobowego) [15] wnętrze przychodni uzyskało estetyczny wygląd [16]. Budynek nie jest administracyjnie częścią otaczającego go osiedla, gdyż należy do miasta [3].

Konstrukcja budynku jest oparta o szkielet żelbetowy wypełniony od zewnątrz ścianami ceglanymi o grubości 60 cm, a od wewnątrz ściankami z cegły dziurawki i GK na stelażu metalowym. Stropy płytowe żelbetowe wsparte są na żelbetowych podciągach. Stropodach żelbetowy wentylowany został docieplony wełną mineralną. Cały budynek jest docieplony styropianem [15].

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Ul. Szwoleżerów to dawna droga wsi Solec, uregulowana w końcu XVIII wieku [1] w związku z założeniem Łazienek Królewskich. Pierwotnie był to fragment Agrykoli [10]. W 1818 roku na zachód od osiedla zbudowano koszary dla pułku ułanów rosyjskich [1]. We wschodniej części ulicy dominowały jednak nadal pola uprawne. W II połowie XIX wieku zabudowania koszarowe przebudowano na murowane, ulicę nazywano wówczas Agrykola Dolna, a od 1901 roku ulicy nadano nazwę Ułańska [10]. W 1907 roku na południe od osiedla wzniesiono cerkiew (obecnie to kościół katolicki) [1]. Na przełomie XIX i XX wieku teren osiedla nie wchodził jeszcze w obszar koszar, a od ulicy Czernikowskiej znajdowała się tam działka o numerach hipotecznych 3010 i 3009, być może z karczmą lub szynkiem [14]. Z tego okresu zachował się gmach obecnej przychodni.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Rozmieszczenie koszar

[1856] Rozmieszczenie koszar (źródło)

Plan koszar

[1897] Plan koszar (źródło)

Okres międzywojenny:

W 1935 roku części ul. Myśliwieckiej nadano nazwę Szwoleżerów w związku ze stacjonującym tutaj 1 Pułkiem Szwoleżerów [10]. Przed 1935 rokiem teren obecnego osiedla wszedł w skład koszar. Znajdował się tam budynek o rzucie przypominającym samolot (zniszczony podczas II wojny światowej) oraz tor ujeżdżalni.

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

W 1944 roku większość zabudowy koszar została zniszczona [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Wazy stojące w Brzezince

[1939] Wazy stojące w Brzezince (źródło)

Wazy stojące w Brzezince

[1939] Wazy stojące w Brzezince (źródło)

Odbudowa stolicy:

Zaraz po wojnie na zachód od obecnego osiedla Szwoleżerów wybudowano osiedle domków fińskich. Pierwsze autobusy kursowały ulicą w 1947 roku, (linia G, potem 107). Ulicy przywrócono początkowo dawną nazwę Agrykola, a w 1952 roku powrócono do nazwy Szwoleżerów [10].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Teren koszar

[1945] Teren koszar (źródło)

Czasy PRL-u:

Projekt osiedla przygotowała Halina Skibniewska w 1965 roku [9] z zespołem: Witold Eugeniusz Katner, Kazimierz Woytowicz, Alina Scholtz [5]. Osiedle powstało w latach 1972-1974 [9]. W 1974 roku Halina Skibniewska otrzymała nagrodę Mistera Warszawy za projekt urbanistyki osiedla [6]. Taka sytuacja zdarzyła się po raz pierwszy, gdyż do tej pory nagradzane były pojedyncze budynki. Była to jej trzecia nagroda w konkursie i pozostała do końca jedyną trzykrotną laureatką [2].

W latach 70- i 80-tych XX wieku mieszkania otrzymywały przede wszystkim rodziny z dziećmi [11]. Mieszkali tutaj aktor Andrzej Kopiczyński (Stefan Karwowski w serialowym "Czterdziestolatku") i Ryszard Wojna (poseł, publicysta "Trybuny Ludu"). Mieszkanie nad Wojną zajmował do 1984 roku Marcin Święcicki, późniejszy prezydent Warszawy. Mieszkali tu też prof. Jacek Kochanowicz, ekonomista, oraz prof. Bogdan Michałowicz, chirurg i transplantolog. Do dziś na osiedlu mieszkają satyryk Ryszard Marek Groński oraz Krystyna Loska, prezenterka telewizyjna [11].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Dolny Ujazdów

[1963] Dolny Ujazdów (źródło)

Projekt osiedla

[1965] Projekt osiedla (źródło)

Szkic pawilonu

[1971] Szkic pawilonu (źródło)

Wazy na osiedlu

[1975] Wazy na osiedlu (źródło)

Osiedle Szwoleżerów

[1975] Osiedle Szwoleżerów (źródło)

Osiedle Szwoleżerów

[1975] Osiedle Szwoleżerów (źródło)

Pawilon

[1975] Pawilon (źródło)

Pawilon

[1975] Pawilon (źródło)

Labirynt koło pawilonu

[1975] Labirynt koło pawilonu (źródło)

Wazy

[1975] Wazy (źródło)

Wazy

[1975] Wazy (źródło)

Plan osiedla

[1988] Plan osiedla (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

Elewacje bloków w 2016 roku zostały odnowione. Szarobiałe tynki podkreśliły skromność architektury osiedla, którego największym atutem nadal jest przestrzeń i zieleń [11]. W maju 2016 roku został otwarty Społeczny Ogród Szwoleżerów pełen skrzyń z ziołami i innymi roślinami, pełniący rolę miejsca do wypoczynku i sąsiedzkich spotkań [6].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Detale

[2010] Detale (źródło)

Gmach Dragonów 6a

[2010] Gmach Dragonów 6a (źródło)

Plan terenu osiedla

[2011] Plan terenu osiedla (źródło)

Wazy

[2012] Wazy (źródło)

Przychodnia przy ul. Dragonów

[2012] Przychodnia przy ul. Dragonów (źródło)

Wazy

[2012] Wazy (źródło)

Rzeźba

[2012] Rzeźba (źródło)

Wazy

[2012] Wazy (źródło)

Wazy

[2012] Wazy (źródło)

Wazy

[2012] Wazy (źródło)

Wazy

[2012] Wazy (źródło)

Wazy

[2012] Wazy (źródło)

Załamania budynków

[2013] Załamania budynków (źródło)

Wazy

[2013] Wazy (źródło)

Wazy

[2013] Wazy (źródło)

Pawilon

[2013] Pawilon (źródło)

Front pawilonu

[2013] Front pawilonu (źródło)

Labirynt

[2013] Labirynt (źródło)

Ogródek

[2013] Ogródek (źródło)

Murki

[2013] Murki (źródło)

Zieleniec

[2013] Zieleniec (źródło)

Labirynt

[2013] Labirynt (źródło)

Osiedle Szwoleżerów

[2013] Osiedle Szwoleżerów (źródło)

Przedszkole

[2014] Przedszkole (źródło)

Przedszkole

[2014] Przedszkole (źródło)

Przychodnia przy ul. Dragonów

[2016] Przychodnia przy ul. Dragonów (źródło)

Przychodnia przy ul. Dragonów

[2016] Przychodnia przy ul. Dragonów (źródło)

Przychodnia przy ul. Dragonów

[2016] Przychodnia przy ul. Dragonów (źródło)

Osiedle Szwoleżerów

[2016] Osiedle Szwoleżerów (źródło)

Opis przygotowano: 2017-02