Osiedle Kombajn


Osiedle Kombajn

Osiedle Kombajn położone obok placu Zawiszy zyskało swoją nazwę przez architektów, którzy dostrzegli w układzie budynków schemat kombajnu. Są to bloki pięcio- i jedenastopiętrowe wraz z infrastrukturą osiedlową. Od lat 90-tych XX wieku osiedle jest uważane za zagłębie "burdelowe", na co skarżą się mieszkańcy. Dawniej natomiast mieściły się tu fabryki wyrobów metalowych.

bibliotekabibliotekaplac zabawplac zabawprzedszkoleprzedszkoletablica pamięcitablica pamięcizabudowa wielorodzinnazabudowa wielorodzinna

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   Aleje Jerozolimskie, ulica Nowogrodzka
  • Rok powstania:  1961-1966
  • Obszar MSI:  Filtry
  • Wysokość:   33 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  socrealizm
  • Związane osoby: Bursche Teodor, Onitzch Wojciech, Rzechowski Władysław, Sulikowski Marian, Supińska Alina

Opis urbanistyczny:

Na osiedle Kombajn składa się 8 bloków mieszkalnych (al. Jerozolimskie #121/123, #119, #119a, #117, #113/115 ul. Nowogrodzka #74, #76, #78) i teren między nimi. Nazwa została nadana przez architektów, gdyż układ budynków przypomina właśnie kombajn [1]. Osiedle zostało wpisane na listę dóbr kultury współczesnej Stowarzyszenia Architektów Polskich [2].

W chwili powstania osiedle uchodziło za bardzo atrakcyjne. Na dwóch kondygnacjach pierwszych znalazły się liczne sklepy i punkty usługowe (m.in bar Zajazd), a w głębi osiedla oddzielono ruch kołowy od pieszego. Niezwykła była też nietypowa liczba pięter (odpowiednio 5 i 11 kondygnacji). W latach 60-tych XX wieku popularniejsze były bloki czteropiętrowe, gdyż przepisy nie wymagały w nich wind [7].

Projekt przygotowali Wojciech Onitzch (docent Politechniki Warszawskiej), Teodor Bursche, (pracownik w Wydziale Architektury Zabytkowej Biura Odbudowy Stolicy BOS) [3] oraz Władysław Rzechowski, Alina Supińska oraz Marian Sulikowski [1].

Obiekty, pomniki, tablice:

Na budynku przy ul. Nowogrodzkiej #78 znajduje się tablica „W odwet za działania powstańcze w tym rejonie zbrodniarze z kompanii SS, stacjonujący wcześniej przy ul. Tarczyńskiej 8 strzałami w tył głowy wymordowali tu 67 osób cywilnych zamieszkałych w sąsiednich domach oraz pracowników Miejskiego Instytutu Higieny z jego dyrektorem prof. dr Aleksandrem Ławrynowiczem. Zwłoki ofiar wrzucili do podpalonego przez siebie gmachu Instytutu” [9].

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Pod numerem al. Jerozolimskie #117 pod koniec XIX wieku działała Fabryka Wyrobów Metalowych Refelda, Dubeltowicza i S-ki. W 1893 roku zatrudnionych było 165 robotników. Dwa lata później budynek zajęła Fabryka Wyrobów Metalowych Rohn-Zieliński i S-ka z 500 pracownikami [10]. W halach fabryki zajmowano się produkcją pomp parowych systemu Vorthingtona, odlewów, radiatorów, rur żebrowych, a nawet mostów. Wyroby wysyłano na eksport, głównie do Rosji [4]. Fabryka zajmowała działki o numerach al. Jerozolimskie 105/107/109 i została zniszczona w czasie II wojny światowej [8].

W pobliżu hal mieściły się drukarnie oraz destylarnia koniaków Genelli [4].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kąpiele szkół przed fabryką Rohn i Zieliński. Akcja Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, Wydziału Kąpieli Ludowych

[1906] Kąpiele szkół przed fabryką Rohn i Zieliński. Akcja Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, Wydziału Kąpieli Ludowych (źródło)

Okres międzywojenny:


Okres międzywojenny

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:


II wojna światowa i Powstanie Warszawskie

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Okolice Rogatek Jerozolimskich

[1939] Okolice Rogatek Jerozolimskich (źródło)

Odbudowa stolicy:


Odbudowa stolicy

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Czasy PRL-u:

W latach 1961-1966 zostały wybudowane bloki mieszkalne osiedla Kombajn. Architektura osiedla została wzbogacona przez liczne fontanny, schody, przejścia, ścieżki pomiędzy blokami [1].

W jednym z budynków, pod adresem Nowogrodzka #78, znajduje się były blok zakładowy. Budowa została opłacona przez pracowników wielu państwowych firm, m.in. zakładów Wedla, zakładów mięsnych Służewiec, a także zakładów olejarskich, drobiarskich i młynarskich. Każda z firm otrzymała proporcjonalnie tyle lokali, ile wynosił jej wkład w budowę. Mieszkańcy musieli dodatkowo wpłacić kaucję w wysokości kilkumiesięcznej pensji (można było za to postawić dom w stanie surowym). W latach 60-tych XX wieku zarządzania nieruchomością podjęły się Państwowe Zakłady Młynarskie (PZM).

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Budowa osiedla Kombajn

[1961] Budowa osiedla Kombajn (źródło)

Budynek osiedla

[1962] Budynek osiedla (źródło)

Osiedle od frontu

[1987] Osiedle od frontu (źródło)

Przemiany 1989-2000:

W 1995 roku prawo do gruntu i części budynku nabyło Przedsiębiorstwo Zbożowo-Młynarskie, a obecnie toczy się spór między spółką Polskie Młyny, a Skarbem Państwa [6].

W latach 90-tych XX wieku mieszkania i lokalne na osiedlu były siedzibami licznych agencji towarzyskich. Można to było rozpoznać po zaklejonych szybach okiennych, zwłaszcza od strony Alei Jerozolimskich [1].

Na osiedlu funkcjonuje też Biblioteka Publiczna dzielnicy Ochota miasta stołecznego Warszawy [5] i Przedszkole nr 239 pod adresem al. Jerozolimskie #117A [10].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Widok z satelity

[1994] Widok z satelity (źródło)

XXI wiek:

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Widok z Millenium Plaza

[2005] Widok z Millenium Plaza (źródło)

Nowogrodzka 78

[2009] Nowogrodzka 78 (źródło)

Fontanna dobudowana

[2009] Fontanna dobudowana (źródło)

Osiedle od wewnątrz

[2009] Osiedle od wewnątrz (źródło)

Tablica Tchorka

[2011] Tablica Tchorka (źródło)

Widok z wieżowca Millenium Plaza

[2011] Widok z wieżowca Millenium Plaza (źródło)

Aleje Jerozolimskie 121/123

[2012] Aleje Jerozolimskie 121/123 (źródło)

Aleje Jerozolimskie 113/115

[2013] Aleje Jerozolimskie 113/115 (źródło)

Widok na osiedle

[2015] Widok na osiedle (źródło)

Opis przygotowano: 2017-02