Osiedle Tęczowe I

Osiedle Tęczowe I (ul. Szczęsna #7, #7A-7C, #9, #9A, #11, #11A, #13, #13A) jest zespołem dziesięciu czterokondygnacyjnych budynków, po 22 mieszkania każdy z dwoma jednopoziomowymi parkingami podziemnymi [2]. Inwestorem był Park Development, spółka zależna od Dolcan Plus SA. Mieszkania mają 1-3 pokoje (31-78 m2 [12]) oraz balkony lub ogródki. W każdym budynku znajduje się kotłownia gazowa, natomiast w mieszkaniach nie ma instalacji gazowej. Bloki zostały dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych i wyposażone w windę zjeżdżającą do garaży. Nie mają piwnicy ani strychu. Na terenie osiedla powstał plac zabaw od ul. Szczęsnej [2]. Budynki charakteryzują się regularną formą w stylu modernizmu [12]. Przypominają nowoczesne, miejskie kamienice [16]. Prosta linia oraz połączenie stali i szkła na balkonach tworzą spójną koncepcję architektoniczną [12].

Osiedle Tęczowe II

II etap inwestycji (inna nazwa to Osiedle Moderna [32]) to zespół kameralnych (trzy- 32]) czterokondygnacyjnych budynków [16] z częścią usługową na parterze [2] wzdłuż ul. Szczęsnej i ul. Dziupli. Projekt przewiduje sześć (pięć) budynków, w których znalazły się 72 mieszkania (52-76 m2, 46-65 m2 [32]). Dla bardziej wymagających zaplanowano mieszkania dwupoziomowe zlokalizowane na ostatnich piętrach [7]. Budowę rozpoczęto w 2016 roku i przerwano w 2016 roku. Inwestorem również był Dolcan, projekt wykonał Open architekci, a generalnym wykonawca był Tadex-Bud. Powierzchnia całkowita wynosi 6000 m2, a mieszkalna 4300 m2 [32].

Osiedle Rubikon

Miasteczko Rubikon (ul. Szczęsna #5A, róg ul. Techników #40) to pierwsze w Warszawie mikroapartamenty [23]. Inwestycja składała się z trzech budynków (etapów). Pierwszy etap to trzykondygnacyjny budynek (222 lokale jednopokojowe oraz 20 lokali dwupokojowych [22] o powierzchniach 17-49 m2) [21]. Jest to budynek na planie połączonych kwadratów, z dwoma wewnętrznymi, zielonymi dziedzińcami [25]. Na parterze zaplanowano lokale handlowo-usługowe [22]. Drugi etap obejmuje 166 lokali (15-45 m2) [21]. Budynek ma kształt prostokąta z pojedynczym dziedzińcem. Trzeci budynek ma kształt małej litery q.

Każdy mikroapartament ma balkon lub taras [21]. W budynkach zaplanowano monitoring i bezpłatne Wi-Fi w częściach wspólnych [21] oraz całodobową recepcję [23]. Przygotowano miejsca parkingowe i stojaki na rowery oraz garaż podziemny na II etapie [21]. Deweloperem był Dolcan [22], a właścicielem działki Skarb Państwa [22].

Budowę rozpoczęto w maju 2014 roku [22]. Lokale szybko zostały wykupione w 25%. Ceny zaczynały się od 156 tys. zł (były to wówczas najtańsze nowe mieszkania w Warszawie [27]). W październiku 2014 roku trwały prace związane z wykonywaniem stropodachu [23]. Inwestycja została skredytowana przez Spółdzielczy Bank Rzemiosła i Rolnictwa w Wołominie (SK Bank), który zbankrutował w grudniu 2015 roku [31], a inwestycja została wstrzymana [22], mimo że budynek został wykończony w 98% [30]. Dolcan był głównym klientem banku i w efekcie również zbankrutował (pozostawiając w Warszawie również niedokończone Osiedle Tęczowe II i Ogrody Ochota) [26]. Ponieważ mikroapartamenty były „lokalami użytkowymi z funkcją całodobowego zamieszkiwania”, nabywców nie chroniła Ustawa Deweloperska i zagrożone zostały ich wpłaty [24]. Deweloper tuż przed upadłością wyzbywał się majątku, przez co sprawa trafiła do prokuratury a nieruchomość do syndyka [24].

Na terenie osiedla znajduje się pomnik przyrody, topola biała o wysokości 40 m i obwodzie pnia 577 cm [2].

Włochy to dawna wieś szlachecka, co najmniej z XIV wieku, dawnej nazywana Sopąchy, a później Porzucewo. Według jednej z wersji nazwa wywodzi się od przydomka właściciela imieniem Jan, zwanego Włochem. W XVI wieku należała do rodziny Nadarzyńskich a jej obszar wynosił ok. 8 ha, następnie właścicielem został Stanisław Rakowski herbu Wierzbowa, a w połowie XVII wieku kanclerz wielki koronny prymas Andrzej Leszczyński. Według innej wersji pochodzenia nazwy stacjonowały tu wojska włoskie podczas odbywających się elekcji na Woli. Kolejnymi właścicielami ziem byli Lubomirscy, Konstancja z Platerów Hilzenowa i hrabia Tadeusz Mostowski (od 1795 roku) [20].

W 1844 roku właścicielem terenów została rodzina Koelichenów, w której rękach pozostały do parcelacji gruntów w 1928 roku [20]. Osiedle Tęczowe powstało na terenie wsi Witoszyn.

Towarzystwo Akcyjne Walcowni i Fabryki Narzędzi Rolniczych Włochy

Od 1890 roku istniały w tym miejscu hale produkcyjne Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Łopat Żelaznych, Prużan i Lewi [8]. Dały one początek dzielnicy przemysłowej we Włochach [1] i wpłynęły istotnie na rozwój wsi, gdyż w 1827 roku osadę zamieszkiwało 81 mieszkańców, a ok. 1900 roku liczba ta wzrosła do 500 [10].

W 1898 (1903-1904 [1]) roku hale zostały przekształcone [8] w hale Towarzystwa Akcyjnego Walcowni i Fabryki Narzędzi Rolniczych „Włochy”, w których produkowano łopaty, motyki, żelazne pługi, sieczkarnie i młocarnie, a także koła zębate frezowane do maszyn rolniczych. Do hal była doprowadzona bocznica kolejowa. Siedziba firmy znajdowała się przy ul. Hożej, a walcownia miała swe przedstawicielstwa we wszystkich guberniach Rosji. Obroty sięgały 620 tysięcy rubli, a liczba zatrudnionych w halach robotników wahała się od 350 do 4200 osób [10].

Dyrektorem i największym akcjonariuszem w pierwszych kilkunastu latach był Wilhelm Lewy [10], później przemysłowiec książę Stanisław Sebastian Lubomirski [1].

W czasie l wojny światowej Rosjanie wywieźli na wschód całe wyposażenie fabryki [8], gdyż Rosjanie uznali ją za obiekt strategiczny [10].

Gdy okupant niemiecki wydał zgodę na utworzenie polskich szkół, społeczeństwo Włoch wykorzystało na ten cel budynki po walcowni. Ta pierwsza włochowska placówka edukacyjna miała jedną izbę, była jednoklasowa, miała jednego nauczyciela i 61 uczniów. Jako szkoła powszechna istniała do 1915 roku [10].

Fabryka Maszyn i Odlewni Orthwein i Karasiński i S-ka

W 1877 roku Edward Florentyn Orthwein i Stefan Markowski (wywodzący się z żydowskich rodzin) założyli Fabrykę Maszyn Parowych „Orthwein-Markowski” [5]. Fabryka działała początkowo jako mały zakład (przy ul. Złotej 68 [4]) i produkowała maszyny parowe do tartaków i młynów [10]. Gdy kolejnym udziałowcem został inżynier Leon Karasiński, przedsiębiorstwo przyjęło nazwę Fabryka Maszyn i Odlewni „Orthwein i Karasiński i S-ka”. [5]. Na początku XX wieku właściciele powołali Towarzystwo Akcyjne z kapitałem zakładowym 500 tys. rubli. Dobrze prosperujący zakład został zniszczony przez Rosjan w 1915 roku [10].

W 1921 roku [5] dawna Walcownia Włochy została włączona do majątku [1] Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Maszyn i Odlewni Orthwein, Karasiński i S-ka [8]. Prezesem został Stanisław Sebastian Lubomirski, członkami Franciszek Brugger i Ludwik Rossmann, a zarządem kierował Edward Orthwein [5]. Jego zastępcami byli Mieczysław Markiewicz i Piotr Łowieniecki [10].

Fabryka zatrudniała wówczas ok. 500 robotników [18]. Teren dawnej Walcowni powiększono o ok. 5 ha. Powstały nowoczesne hale wyposażone we własną elektrownię i centralne ogrzewanie [1]. W maju 1922 roku odbyło się poświęcenie nowej fabryki [10]. Fabryka zaczęła produkcję (oprócz wcześniejszych mniej precyzyjnych wyrobów) wyposażenia gorzelni i cukrowni [1], części do tartaków, młynów i krochmalni oraz maszyn parowych [8]. Zakłady należały do najbardziej nowoczesnych w II Rzeczypospolitej [5]. Cieszyły się sławą doskonałego pracodawcy. Do dyspozycji pracowników był lekarz, robotnicy zrzeszali się w klubie sportowym Orthweinianka [1]. Posiadała szkołę przyfabryczną, w której powołano do życia, na bazie "Huraganu" i "Omturu", Klub Sportowy "Przyszłość" [18].

W 1929 roku nastąpił światowy kryzys ekonomiczny. Fabrykę częściowo zamknięto, a pozostałą część podzielono na trzy mniejsze zakłady. Fabryka Franciszka Hawliczko zaczęła produkować świece i mydło (teren poza dzisiejszym osiedlem, nad stawem [10]), Fabryka Stefańskiego produkowała silniki spalinowe, natomiast Fabryka Edwarda Orthweina kontynuowała produkcję wyposażenia do gorzelni, cukrowni i krochmalni oraz produkcję łopat i szpadli w tzw. łopaciarni [19].

W 1939 roku Fabrykę Stefańskiego przejęli Niemcy i rozpoczęli produkcję urządzeń dla przemysłu zbrojeniowego, w tym pocisków artyleryjskich [19]. W okresie okupacji zakład Edwarda Orthweina również pracował, a dyrektor pomagał członkom swojej załogi w walce z okupantem [1].

Fabryka Stefańskiego rozpoczęła działalność w 1945 roku. Została znacjonalizowana w 1949 roku. Państwo przejęło też w 1949 roku sąsiednią Wytwórnię Noży Dyfuzyjnych Józefa Chmielewskiego [10]. Fabrykę Orthweina znacjonalizowano w 1951 roku [19]. Orthwein ciężko odchorował zajęcie jego majątku. Został wyzywany od skąpych burżujów, dopadł go paraliż i wkrótce potem zmarł [10].

Podczas przymusowej nacjonalizacji z majątków utworzono Warszawską Fabrykę Pras (Fabryka Stefańskiego) [1] i Warszawską Fabrykę Obrabiarek (Fabryka Orthweina), tworząc Fabrykę Urządzeń Technicznych [10]. Według jednej z historii w zakładzie grupa towarzyszy pod wodzą sekretarza tow. Kisiela z zakładowej Podstawowej Organizacji Partyjnej zdemaskowała nieodpowiedzialną klikę dyrektorską, która w godzinach pracy potrafiła urządzać pijackie hulanki [10].

Fabryka Pras Automatycznych Plasomat

Zakłady kontynuowały działalność jako Ponar Plaso [17], zatrudniając w latach 60-tych XX wieku kilkaset osób. W 1971 roku hale fabryczne w pobliżu torów kolejowych zostały gruntownie wyremontowane. Kilka lat później (w 1978 roku [17]) nazwa firmy zmieniła się na Fabrykę Pras Automatycznych „Plasomat”. Przy wjeździe do fabryki, na rogu ul. Techników i Cegielnianej, ustawiono wówczas nietypowy, wysoki maszt oświetleniowy z napisem „Plasomat” [10] z okazji 100-lecia firmy [13]. Błękitna falista blacha, którą obłożono fabryczne hale przez lata była stałym charakterystycznym elementem okolicy [1].

Zakład Plasomat funkcjonował w Zjednoczeniu Produkcji Obrabiarek „Ponar”. Był zakładem wiodącym nr 1 (działały też: Zakład nr 2 „Hydomat” przy ul. Łopuszańskiej, nr 3 w Częstochowie, Nr 4 w Bydgoszczy i nr 5 w Przemyślu, oraz Biuro Konstrukcyjne przy ul. Czackiego). Zakład prawie 80% produkcji eksportował do tzw. strefy dolarowej, m.in. do mennicy narodowej w USA. Były to nowoczesne wytłaczarki, prasy mimośrodowe [13].

Fabryka Plasomat funkcjonowała do 1999 roku [17].

Po zamknięciu w środku pozostały ślady po pracownikach (wiele rysunków technicznych, schematy urządzeń, buty, maski). Pojawiła się młodzież i bezdomni. W piwnicach ściany zostały wyłożone, aby wyciszyć pomieszczenia, zapewne na potrzeby prób jakiegoś zespołu muzycznego [14].

3 października 2004 roku w nieczynnej hali odbył się spektakl Śniła się dzieciom Polska, dedykowany rodzinom poległych za Warszawę. Spektaklowi towarzyszyła część wystawy Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, instalacja Pawła Czajkowskiego oraz prace uczniów ze Szkoły Podstawowej nr 66, wykonane pod kierunkiem Janiny Wasiak [15].

W 2004 roku pojawiła się inicjatywa Stowarzyszenia Sąsiedzkie Włochy, aby na tym terenie powstał park. Projekt upadł jednak ze względów finansowych [1].

Teren został w 2006 roku przekazany w dzierżawę wieczystą firmie deweloperskiej Dolcan. Zabudowania po Plasomacie zostały usunięte [1]. Pozwolenie na budowę we wschodniej części działki (Osiedle Tęczowe I [1]) wydano w 2008 roku [2]. Budowę rozpoczęto w 2010 roku [11]. W lutym 2012 roku zakończono prace budowlane w większości budynków, trwała jeszcze budowa garaży oraz powstawały elementy użytkowe małej architektury [2]. Osiedle Tęczowe I oddano do użytku w 2013 roku [11].

W 2010 roku Dolcan otrzymał pozwolenie na realizację drugiego etapu inwestycji [6]. Firma przekazała też miastu za symboliczną kwotę część gruntów obok stawu, gdzie powstała przychodnia [6]. W latach 2014-2015 powstały budynki osiedla Rubikon.