Stacja C16 Szwedzka to najmniejsza z trzech powstałych w ramach I etapu odcinka wschodniego-północnego II linii, realizowanego przez przedsiębiorstwo Astaldi [1]. Za projekt tych trzech stacji odpowiada ILF Consulting Engineers Polska w składzie: Sabina Krygowska, Ewa Rosiak, Urszula Staszewska, Urszula Tańska, Tomasz Grzywacz, Elżbieta Gregorek, Katarzyna Jasińska, Milena Jeromin, Marta Lebiedowicz-Cuch, Paulina Sasinowska, Szymon Skowyrski, Robert Tyszek, Szymon Szubski, Konrad Grabczuk [2]. Obiekt ma kubaturę 62 674 m3. Jego długość to 135.3 m, a maksymalna szerokość to 50.89 m z powodu ulokowania obiektów technologicznych nie na końcach stacji, lecz z boku. Pod ziemię prowadzą cztery zejścia i trzy windy. Szyna jest położona 14-15 m poniżej poziomu terenu. Na skwerze przed stacją znajduje się czerpnio-wyrzutnia stacyjna [1].

Wyjścia mają minimalistyczną, modernistyczną formę z zastosowaniem szarego betonu i nieprzeziernego szkła [3], stalowe wsporniki i kratownicę wypełnioną taflami ze szkła oraz detal z czerwonej cegły, który nawiązuje do poprzemysłowego dziedzictwa [2]. Wejście od najpopularniejszej strony jest jednym z najwęższych, co wynika z gęstej okolicznej zabudowy [7]. Na antresolach ściany wyłożono panelami z betonu architektonicznego o ciemnym, szarym odcieniu. Jako element dekoracyjny 3D, który stanowi przerywnik na gładkiej ścianie [3], również wykorzystano cegłę rozbiórkową (pierwotnie ilość elementów ceglanych miała być większa). Wykonano ceglane płaszczyzny wewnątrz naziemnych pawilonów i głowic przy zjazdach na perony metra [8].

Cięcie kosztów budowy sprawiło, że z każdej z dwóch głowic na peron wiodą tylko jedne schody ruchome [8]. Panele ścian peronu są grafitowe [3]. Ściany na końcach platformy oraz przy schodach obłożono kamieniem w różnych odcieniach szarości. Sufit i ściany zatorowe zdobią elementy wykonane z blachy perforowanej w kolorze białym i ciemnoszarym [1]. Nad peronem i torami ułożono je w nachodzące na siebie łuki (w pierwotnym projekcie było ich więcej, lecz liczba załamań została zredukowana podczas badań akustycznych). Oświetlenie podstawowe stanowią pasy światła pośrodku stacji oraz nad krawędziami peronu. Dodatkowo podświetlono łuki, podkreślając ich fakturę i kształt. Na podłodze zamiast ciemnych paneli jest jasny granit. Uproszczone zostały kolumny, które przypominają proste, niczym nieobłożone słupy. Na peronie umieszczono ławki ze stacji nierdzewnej z poprzecznych prętów, o ażurowej formie. Po raz pierwszy w metrze zastosowano prefabrykowane płyty kamienne z wypustkami, przeznaczone dla osób z dysfunkcjami wzroku (dotychczas były stosowane metalowe listwy i nabijane wypustki) [3].

Obok wlotu tunelu od strony stacji C15 znajduje się mały peron. W trakcie budowy służył do składowania i transportu elementów, a po zakończeniu prac to peron technologiczny, prowadzący do pomieszczeń z boku stacji [1].

Za południową ścianą zatorową umiejscowiono rozdzielnię elektryczną, pompownię oraz pomieszczenia socjalne. Ponadto znalazły się tam dwa rezerwowe pomieszczenia [1]. Drzwi w ścianie bocznej schodów prowadzących na peron kryją schody do podperonia. Ulokowano tu m.in. elementy instalacji przeciwpożarowej i dźwiękowego systemu ostrzegania, instalacje elektryczne systemu informacji pasażerskiej, mechanizmy schodów ruchomych i wind czy instalacje sanitarne i przepompownie stacyjne [1].

Tunel pomiędzy stacjami Dworzec Wileński a Szwedzką był w momencie oddania najdłuższym odcinkiem metra w Warszawie. 550 m tego tunelu przebiega pod kamienicami [12]. Między stacją C15 i C16 znajdują się tory odstawcze [1].

Strzelecka 46

Na rogu ul. Szwedzkiej i ul. Strzeleckiej (ul. Strzelecka #46, dawniej 48 [30]) stoi czterokondygnacyjna kamienica. Budynek jest spójny stylistycznie z elewacją sąsiednich zabudowań fabrycznych [21], tworząc razem charakterystyczną pierzeję [15]. Jest to jeden z unikatowych przyzakładowych domów, zachowany w niemal kompletnym stanie [27].

Kamienica o rzucie zbliżonym do litery C [30] nawiązuje do architektury Rundbogenstilu (styl arkadowy) [23]. Elewacja o ceglanych elewacjach od ul. Szwedzkiej liczy dwanaście osi, od ul. Strzeleckiej siedem [30]. Monumentalizm fasady uzyskano poprzez zaakcentowanie krańcowych osi oraz trójosiowego narożnika pseudoryzalitami [23]. Od strony ul. Szwedzkiej jest on jednoosiowy, nakryty trójkątnym szczytem z okulusem. Od strony ul. Strzeleckiej jest trójosiowy, zamknięty szczytem w kształcie trapezu, ozdobiony pseudogotyckimi płycinami mieszczącymi okna zamknięte ostrym łukiem [30]. Narożnik również został ukształtowany jako pseudoryzalit i wyniesiony poprzez trzy szczyciki attyki ponad połać dachu [23], z których każdy został ozdobiony okulusem. Całość kojarzy się z architekturą dawnych zamków [30]. Boczne ściany narożnika, ujęte lizenami, przełamują horyzontalizm środkowych przęseł elewacji o trójstrefowej kompozycji. Parter wydzielony gzymsem międzykondygnacyjnym to nieco wyższe Piano nobile. Dwie najwyższe kondygnacje z oknami podkreślonymi łukami gzymsów odcinkowych, zamknięte są gzymsem koronującym osadzonym na arkadkowym fryzie [23]. Otwory okienne otrzymały zróżnicowane formy: zamknięte prosto, półkoliście, ostrym łukiem pseudogotyckim oraz łukiem odcinkowym [30]. Pośrodku bocznych pseudoryzalitów, w narożniku oraz w środkowej części ściany północnej (dwie osie przysuniętych do siebie okien) umieszczono w późniejszym okresie proste betonowe balkony. Pod balkonami od północy prowadzi na podwórze przejazd bramny.

Klatki schodowe otrzymały kręcone schody. Klatka wschodnia ma schody strome lecz zwyczajne, natomiast w klatce zachodniej schody są półokrągłe, dużo bardziej artystyczne [30].

Budynek został wpisany do rejestru zabytków z uwagi na zachowane oryginalne rozwiązania materiałowe i konstrukcyjne (jest to budynek murowany, z założonymi stropami stalowoceramicznymi i drewnianymi) jak i ze względu na wysokie walory plastyczne bryły [23].

Parcela przez długie lata należała do Rosjanina Mikołaja Michajłowa. Następnie nabył ją spekulant o nazwisku Filkenkrot i w ciągu roku sprzedał Maksowi Gurewiczowi. Max Gurewicz (Górewicz [27]), handlarz lampami, był jednym z dyrektorów utworzonego w 1899 roku Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Lamp Bracia Brüner, Hugo Schneider i R. Ditmar [30],

Gurewicz na początku XX wieku (1904 [30], 1910 [22]) wybudował kamienicę czynszową, niemal natychmiast odkupioną przez swoją fabrykę na mieszkania pracownicze [30]. W budynku znalazło się kilkanaście lokali mieszkalnych i dwa lokale użytkowe [21]. Gdy zakład upadł, a jego zabudowania przejął koncern mydlarski Schicht, kamienicę odkupiła handlująca galanterią Frajda Blumberg, która pozostała właścicielką aż do wybuchu wojny [30].

W 1933 roku w domu popełniła samobójstwo, przez wyskoczenie z okna trzeciego piętra, 64-letnia Wiktoria Wądołowska, żona dozorcy sąsiedniego domu. Powodem był rozstrój nerwowy [28].

Okres okupacji budynek przetrwał w dobrym stanie, jedynie uszkodzono kulami elewację podwórzową [30]. Po wojnie kamienica przeszła na podstawie dekretu Bieruta na własność miasta [21].

W kamienicy były kręcone seriale [26]. W 2012 roku nieruchomość została ujęta w gminnej ewidencji zabytków, a 7 września 2016 roku trafiła do rejestru zabytków [21].

W sierpniu 2016 roku budynek został wysiedlony z uwagi na zły stan kamienicy oraz prowadzone w sąsiedztwie prace związane z budową metra [21]. Większość lokatorów dostała mieszkania komunalne, m.in. na Bemowie. Przy okazji wyprowadzek okazało się, że w budynku mieszkali lokatorzy, o których nikt nie wiedział [24].

W październiku 2016 roku podpisano z budującą metro firmą Astaldi aneks zwiększający wynagrodzenie dla wykonawcy, związany z zabezpieczeniem budynku. Zadanie obejmowało wykwaterowanie na dwa miesiące mieszkańców i zapewnienie im lokali zastępczych, zabezpieczenie budynku przed dostępem dla osób postronnych, a także opracowanie dokumentacji technicznej wzmocnienia konstrukcji. Wykonawca otrzymał za to 662 tys. zł [13]. W połowie grudnia 2016 roku zostały częściowo skute profile z cegieł nad oknami [21]. Drugi aneks, zawarty 1 marca 2017 roku dotyczył wzmocnienia konstrukcji budynku (montaż konstrukcji stalowej, wzmacnianie nadproży okiennych, zszycia pęknięć budynku, wzmocnienie ław fundamentowych), wzmocnienia gruntu i zwiększenie zakresu monitoringu. Całkowita wartość tego zamówienia wyniosła 4.3 mln zł [13]. W październiku 2017 roku z uwagi na drążenie przez tarcze TBM tunelu metra kamienica została dodatkowo spięta metalowymi klamrami [21].

Budynek stoi pusty i czeka na remont. 14 lipca 2020 roku do kamienicy włamało się dwóch mężczyzn, którzy planowali sprzedać zabytkowe wyposażenie w skupie złomu, m.in. żeliwną rurę odpływową, żeliwną wannę na nóżkach sprzed ponad 100 lat oraz piecyk [25].

W 1900 roku ul. Strzelecka prowadziła od zachodu i kończyła się na ul. Szwedzkiej. Teren nad dzisiejszą stacją metra nie był zabudowany, z wyjątkiem wydłużonej posesji przy późniejszej ul. Stalowej 71.

Na początku XX wieku powstała narożna kamienica przy dzisiejszej ul. Strzeleckiej 46. Znacznie później zbudowano kamienicę przy dzisiejszej ul. Strzeleckiej 48.

Strzelecka 48

Przedsiębiorca budowlany Stanisław Dondalski obok fabryki chemicznej wybudował przy ul. Strzeleckiej #48 w 1939 roku nowoczesną, modernistyczną kamienicę zaprojektowaną przez Emila Sztykiela. Była trzypiętrowa, zaopatrzona w płytowe podziały elewacji i oblicowany klinkierem cokół. Typowe dla modernizmu były poziome, trójczęściowe okna. Klatka schodowa otrzymała pionowe, termometrowe okno, będące ozdobą elewacji podwórzowej. Pod nim przewidziano dodatkowe wyjście z budynku [14]. W kamienicy była kanalizacja i bieżąca woda [8].

W przyziemiu kamienicy mieścił się punkt handlowy prowadzony przez Zenona Konieczyńskiego, oferujący wyroby szklane z huty szkła Przyszłość w Tłuszczu [14]. Z kolei w podwórku na dole rzemieślnik Cudnowski wytwarzał na zamówienie pantofelki z żabiej czy wężowej skórki, na szpileczkach [16].

W czasie II wojny światowej budynek został trafiony bombą i w połowie zniszczony [8].

Po wojnie budynek prowizorycznie odbudowano, nad ocalałą częścią budynku odtwarzając dach. Szczytowa ściana z cegły była konstrukcją prowizoryczną i powojenną, o dużej niestaranności wykonania [14]. Według opowiadań mieszkańców, gdy rury zamarzły i wody nie było aż do wiosny, chodziło się z wiadrami do kranu w piwnicy [19].

W postaci półruiny dotrwał do czasów budowy metra [8]. W 2011 roku w budynku w mieszkaniach komunalnych mieszkało 19 osób, dwa mieszkania stały puste. Pojawiły się też roszczenia spadkobierców do budynku [20]. Kamienica została wykreślona z gminnej ewidencji zabytków w maju 2015 roku [18]. 30 rodzin musiało wyprowadzić się podczas budowy metra [17], a kamienica została rozebrana w maju 2016 roku [15]. Dziś w jej miejscu ponad podziemną stacją posadzono drzewa, stoi tu też wentylatornia [8].

Na końcu ul. Stalowej w okresie międzywojennym funkcjonowała pętla tramwajowa. W 1919 roku do pętli tramwaje dojeżdżały ul. Strzelecką, natomiast od 1938 roku tramwaje wracały przez ul. Strzelecką. Tramwaje z pętli korzystały do wybuchu Powstania Warszawskiego. Po wojnie powróciły w sierpniu 1945 roku. Likwidacja trasy szerokotorowej przez ul. Strzelecką nastąpiła 11 czerwca 1950 roku [31].

Przed budową metra wśród drzew dominowały robinie od strony zajezdni autobusowej. Wzdłuż ul. Szwedzkiej znajdował się pojedynczy szpaler jesionów uzupełnionych młodymi nasadzeniami klonów zwyczajnych. Na podwórkach kamienic, oprócz klonów jesionolistnych, robinii i topoli zinwentaryzowano trzy kasztanowce (jeden o 2 m obwodu i dwa o 1 m obwodu), oraz klon zwyczajny (1.2 m obwodu) [9].

W 2012 roku firma ILF Consulting Engineers wygrała konkurs na koncepcję architektoniczno-budowlaną odcinka II metra między Dworcem Wileńskim i stacją Trocka. Początkowo projekt trzech nowych stacji kontynuował tradycję wyrazistej kolorystyki z centralnego odcinka II linii metra. Na stacji C16 Szwedzka królował rudy, a projekt wyróżniały półkuliste panele na suficie. Ostatecznie wystrój ujednolicono i stonowano kolorystycznie [3]. W 2012 roku zaprezentowane zostały projekty koncepcyjne dla stacji, zaś we wrześniu 2013 roku Rada Miasta zatwierdziła nazwę stacji [6].

Projekt zakładał, że do metra będzie prowadziło wejście wprost z terenu dawnej fabryki kosmetyków. Pozostawiono przestrzeń w korpusie stacji, która umożliwi dobudowanie podziemnego przejścia. Planowano, że rewitalizacja terenów pofabrycznych będzie prowadzona równolegle do budowy stacji i zakończy się przed oddaniem stacji do użytku [7], co jednak nie nastąpiło.

29 października 2015 roku wybrano wykonawcę. 10 marca 2016 roku stacja otrzymała pozwolenie na budowę, a 11 marca 2016 podpisano umowę na jej realizację [4]. Wykonawca wszedł na plac budowy w kwietniu [6]. Wykop podstropowy powstał nieco później niż zakładano, a opóźnienia były związane z koniecznością zabezpieczenia budynku przy ul. Strzeleckiej 46 [29]. Rok później, w kwietniu 2017 roku zbudowane były wszystkie ściany, strop i trwały przygotowania do wylania posadzki pierwszej kondygnacji [11]. Tarcze drążące tunele rozpoczęły pracę na stacji Trocka w maju i czerwcu 2017 roku, a drążenie tuneli zakończono w listopadzie 2017 roku [10]. W październiku 2018 roku trwały prace wykończeniowe [3]. Stacja została otwarta 15 września 2019 roku [4].

W Internecie furorę początkowo robiły zdjęcia wyjścia znajdującego się od ul. Strzeleckiej. W otoczeniu starych, odrapanych i opuszczonych budynków, wiata ze szkła i metalu po zmroku wygląda jak scenografia do cyberpunkowego filmu [5].

W pierwszym roku ze stacji Szwedzka skorzystało ponad 600 tys. pasażerów. Średnio w dzień powszedni ze stacji Szwedzka korzysta ok. 1.8 tys. pasażerów [10].