Kościół pw. Jezusa Chrystusa Króla Pokoju


Kościół pw. Jezusa Chrystusa Króla Pokoju

Ta przysadzista, betonowa świątynia jest schowana między ślimaki Trasy Toruńskiej i uważana przez wielu za dość brzydką. Patronką parafii jest Jadwiga Śląska (i potocznie mówi się o kościele św. Jadwigi), natomiast kościół ma wezwanie Jezusa Chrystusa Króla Pokoju przez co można go pomylić z innymi świątyniami w okolicy mającymi za patrona Chrystusa Króla. Powstał na początku XX wieku dla mieszkańców Pelcowizny. Początkowo funkcjonował jako drewniany barak, który następnie obmurowano. Przed II wojną światową nie udało się wybudować planowanej właściwej świątyni, a istniejąca została spalona podczas wojny. Obecny kościół powstał w latach 70-tych XX wieku. Po objęciu go przez ojców werbistów w XXI wieku stał się miejscem modlitwy dla obcokrajowców. Organizowane są tu msze święte w wielu językach.

kościółkościółtrasa szybkiego ruchutrasa szybkiego ruchu

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Modlińska, ulica Toruńska
  • Rok powstania:  1969-1971
  • Obszar MSI:  Pelcowizna
  • Wysokość:   15 m
  • Funkcja:  sakralna
  • Styl:  brutalizm
  • Związane osoby: Kudera Hugon, Marzyński Stanisław, Radziwiłł z Zawiszów Maria

Opis urbanistyczny:

Kościół (ul. Modlińska #4) nosi wezwanie Jezusa Chrystusa Króla Pokoju, natomiast parafia ma wezwanie św. Jadwigi Śląskiej [1] i liczy ok. 1400 wiernych [2]. Potocznie mówi się o kościele św. Jadwigi, zwłaszcza że w diecezji jest również kościół Chrystusa Króla Pokoju (ul. Skaryszewska) oraz parafia Chrystusa Króla (ul. Tykocińska). Po przybyciu księży Werbistów jest miejscem modlitwy obcokrajowców.

Kolejni proboszczowie to ks. Marceli Kossakowski (1921-1930) [2][13], ks. Jan Macheta (1930-1945), ks. Franciszek Włodarczyk (1945-1962), ks. Władysław Kruszyński (1962-1969), ks. Ryszard Grygiełko (1969-1975 (1970-1973 [13])), ks. Zbigniew Gorzkowski (1975-1986), ks. Andrzej Janowski (1986-1991), ks. Kazimierz Zoch-Chrabołowski (1991-1994), ks. Andrzej Legutko (1994-2009), ks. Mirosław Wasiak (2009-2010), ks. Marek Knych (2010-2013), ks. Grzegorz Rowicki (2013-2016), o. Krzysztof Łukoszczyk (2017-2019, porwany w czasie posługiwania w Angoli [4]), o. Kazimierz Szałaj (2019-) [13][18].

Świątynia znajduje się na przecięciu dwupoziomowego skrzyżowania i rozjazdów trasy wylotowej w kierunku Modlina oraz trasy Toruńskiej. Ze wszystkich stron obudowana jest ślimakami, estakadami i ponad nie wystaje tylko kawałek wieży z nieco pordzewiałym krzyżem [17]. Dlatego wśród okolicznych mieszkańców funkcjonuje też nazwa Matka Boża Rozjazdowa [15]. Za kościołem jest parterowa plebania z użytkowym poddaszem (od wschodu znalazła się trzyosiowa lukarna), budynek gospodarczy w którym mieszczą się również garaże, a przy ścieżce po obu stronach obelisk z umieszczonym krzyżem i kapliczka. Na północ od kościoła, poza ogrodzonym terenem, znajduje się niewielki parking.

Kościół jest żelbetowy, wypełniony cegłą. Bryła świątyni ma plan prostokąta na wysokości pierwszej kondygnacji oraz plan krzyża na wysokości drugiej kondygnacji. Wyniesione zostały nawa główna, transept, prezbiterium oraz przedsionek. Ten ostatni ma również trzeci poziom, którym zwieńczona jest fasada. Na przecięciu ramion krzyża znajduje się ostrosłupowa, wysoka latarnia. Ściany boczne podniesionej części wypełniają w całości przeszklenia. Wąskie pasy okien ciągną się również wzdłuż naw bocznych.

Fasada ma trzy poziomy. Na najniższym znajduje się centralnie umieszczone wejście, tablica pamięci i krzyż. Na drugim poziomie nad wejściem jest figura Chrystusa, a po jej obu stronach okna. Na trzecim poziomie nad figurą jest trzecie okno. Płaszczyzna jest porozdzielana wysuniętymi pasami betonu, tworząc regularną siatkę wnęk (podziały te są powtórzone na pozostałych elewacjach).

Pod całością znajduje się kościół dolny. Znajduje się tam kaplica neokatechumenatu z krzyżem, stołem i krzesłami oraz sale spotkań dla grup parafialnych [20].

Całość sprawia dość masywne wrażenie. Według niektórych opinii jest najbrzydszym kościołem w Polsce, który wygląda, jakby był zbudowany z odpadów pofabrycznych [17].

Wnętrze

Wnętrze jest jednonawowe, z tym że zostały zarysowane nawy boczne połączone z nawą główną (bez kolumn). Na ścianach szczytowych naw bocznych znajdują się: po lewej stronie ołtarz boczny z obrazem Jezusa Miłosiernego (dar parafii Chrystusa Króla na Targówku [20]), po prawej stronie w wyższym fragmencie wizerunek Maryi i poniżej wejście do zakrystii. Oświetlenie tworzy żyrandol centralny z wieloma kulami oraz żyrandole boczne o kształtach stożka. Stacje Drogi Krzyżowej są ceramiczne. Na filarze znajduje się tablica ufundowana przez NSZZ Solidarność w 25 rocznicę powstania związku, z napisem Solidarność i unoszącym się nad nim godłem Polski.

W prezbiterium na ścianie na tle pasa ciemnej kamiennej okładziny znajduje się jasny krzyż z postacią Chrystusa, a pod nim złoty obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Po obu stronach stoją dwie figury (rzeźby św. Piotra i Pawła [20]). Za nimi znalazły się mniejsze krzyże. Na lewej bocznej ścianie prezbiterium umieszczony jest ukośnie duży obraz św. Jadwigi [1] z lat 20-tych XX wieku. Pośrodku prezbiterium umieszczono stół ołtarzowy, ambonę, a w narożniku przy połączeniu z nawą główną chrzcielnicę. Na filarach przy połączeniu z prezbiterium umieszczone są relikwiarze.

Od 2019 roku w świątyni znajdują się relikwie św. Joanny Berretta Molla [4] i ks. Jerzego Popiełuszki [18].

Nieczynne organy pochodzą z dawnego, drewnianego kościoła. Zbudował je Wacław Biernacki w 1929 roku. Mają siedem głosów, jedną klawiaturę i pedał. Manuał (Pryncypał 8¸ Bourdon 8, Gamba 8, Salicet 8, Harmonika 8, Octawa 4) i Pedał (Subbas 16). Skala manuałów to C-g3, a skala pedału: C-d1. Pomoce to M I. z pedałem, Superoctaw M I., Wiatr, Piano, Forte. Traktury gry i rejestrów są mechaniczne [18].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Pelcowizna zawdzięcza nazwę Pelcowi, żyjącemu na przełomie XVIII i XIX wieku właścicielowi istniejącego od średniowiecza folwarku Golędzinów. Pelc otworzył nieopodal folwarku karczmę, wokół której powstała kolonia zwana Pelcowizną [14]. Przedwojenną Pelcowiznę od północy ograniczała ul. Toruńska. Mieszkańcami byli głównie kolejarze, choć nie brakowało właścicieli sklepików, małych warsztatów czy gospodarstw rolnych [10]. Około 1820 roku wytyczono szosę do Modlina (ul. Modlińską) [11].

Na posesji przed budową świątyni znajdowały się zabudowania wzdłuż ulicy.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1900] Posesja (źródło)

Okres międzywojenny:

W 1918 roku ludność okolicznych wsi wystąpiła z inicjatywą posiadania własnego kościoła [1]. Grunt pod świątynię podarowali Stanisław i Maria Grędziccy w 1911 roku [2]. W 1920 roku na Pelcowiznę przybył zaproszony przez księżnę Annę Radziwiłłową kard. Aleksander Kakowski [1].

Zadanie budowy zlecono miejscowemu prefektowi, ks. Janowi Trzepałko [2]. Budowie przysłużył się też ks. prałat Jan Poskrobko [10]. Pieniądze na inwestycję podarowała m.in. księżna Maria Radziwiłłowa. Księżna finansowała też bazylikę przy ul. Kawęczyńskiej i stamtąd przeniesiono barak, który posłużył jako pierwsza kaplica [10]. Powstał z przebudowy prowizorycznego kościoła z 1907 roku z ul. Otwockiej [16]. Został postawiony w ciągu sześciu miesięcy i mieścił 1.5 tys. wiernych [1]. Był wykonany z muru pruskiego [2].

Drewniany kościół poświęcił 17 października 1920 roku ks. Zygmunt Łubieński. Wyposażenie podarowali kościołowi parafianie [1]. Pierwszym proboszczem został ks. Marceli Kossakowski [2].

22 października 1921 roku została erygowana parafia pod wezwaniem św. Jadwigi [1] z części parafii Matki Bożej Różańcowej, przez kard. Aleksandra Kakowskiego [2]. 10 lipca 1925 roku kard. Aleksander Kakowski uczynił parafię niezależną od parafii Matki Boskiej Różańcowej [3].

Księżna Maria Radziwiłłowa podarowała w 1924 roku dalszy fragment gruntu [2], a ks. Kossakowski rozpoczął budowę murowanej plebanii. W 1928 roku plebania została oddana do użytku. Została zniszczona podczas działań wojennych [12].

Z inicjatywy kardynała Kakowskiego [10] zwrócono się do arch. Hugona (Henryka [10]) Kudery z prośbą, aby nadał budowli sakralny wygląd [2]. Według jego projektu drewnianą kaplicę obmurowano i adaptowano do funkcji kościoła parafialnego [1]. W budowie pomagali kolejarze z okolicy [10]. Z zewnątrz świątynia przypominała ogromną stodołę. Jej ściana szczytowa poprzedzona drewnianym gankiem z głównym wejściem z biegiem lat niemal w całości obrosła dzikim winem. Szeroka nawa środkowa zwieńczona była stropem o otwartej więźbie dachowej. Z boków ciągnęły się wąskie nawy boczne oddzielone od głównej drewnianymi słupami. Ściany wewnętrzne oszalowane zostały deskami. Na podłodze leżały długie skrzypiące deski. Nad ołtarzem w niszy stała figura Matki Boskiej ujęta po bokach dwiema partiami pilastrów [10]. W 1929 roku firma Biernacki zbudowała siedmiogłosowe organy [1].

Pojawił się też projekt nowej świątyni. W latach 30-tych XX wieku zgromadzono część materiałów, które spłonęły w czasie II wojny światowej [2], a prac nie rozpoczęto.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Teren Pelcowizny

[1920] Teren Pelcowizny (źródło)

Poświęcenie

[1920] Poświęcenie (źródło)

Świątynia

[1925] Świątynia (źródło)

Kościół p.w. Świętej Jadwigi

[1936] Kościół p.w. Świętej Jadwigi (źródło)

Kościół p.w. Świętej Jadwigi

[1936] Kościół p.w. Świętej Jadwigi (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

W 1944 roku kościół został zniszczony przez ostrzał [2]. Został zerwany dach, wiązania i zniszczone od ognia artyleryjskiego wnętrze świątyni [1]. Plebania spłonęła całkowicie wraz z księgami parafialnymi [2].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kościół

[1939] Kościół (źródło)

Odbudowa stolicy:

Z parafii ocalało 500 wiernych, w związku z czym [2] ocalałe wyposażenie wywieziono do [1] do tymczasowej kaplicy przy ul. Poborzańskiej 33 (późniejszego kościoła Matki Bożej Różańcowej na Bródnie [1]) [2]. Mieszkańcy utworzyli „Radę Opiekuńczą Kościoła Św. Jadwigi” [2]. Przystąpiono do remontu, który trwał do 1952 roku [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1945] Posesja (źródło)

Kościół

[1956] Kościół (źródło)

Kościół

[1956] Kościół (źródło)

Czasy PRL-u:

Od 16 do 24 kwietnia 1966 roku odbyły się Święte Misje Tysiąclecia. Krzyż misyjny ufundował Piotr Zadrożny z Żerania [3]. 16 października 1966 roku odbyła się uroczystość milenijna "Parafialne Te Deum Tysiąclecia" na którą delegacja przywiozła relikwie św. Jadwigi z Trzebnicy k. Wrocławia [1].

W 1960 roku rozpoczęły się starania o budowę nowej świątyni. Nowy projekt wykonał prof. Stanisław Marzyński [1]. 28 czerwca 1968 roku Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy wydało pozwolenie na remont kapitalny kościoła [2]. Kościół był budowany był etapami [1]. Prace budowlane rozpoczął w czerwcu 1969 roku ks. Ryszard Grygielko [2]. Ponieważ pozwolenie władz zezwalało tylko na remont starej, mocno zniszczonej kaplicy, która nadawała się tylko do rozbiórki, ks. Grygielko potajemnie rozpoczął budowę nowego kościoła [1]. 21 lipca 1970 roku [2] władze wstrzymały prace. Budowę nowej świątyni ukończono w 1971 (1972 [1]) [2] i 19 września 1971 roku kard. Stefan Wyszyński dokonał poświęcenia nowej świątyni pod wezwaniem Chrystusa Króla Pokoju [1] w uroczystość pięćdziesięciolecia istnienia parafii [3].

Wiosną 1972 roku kościół został otynkowany wewnątrz i zewnątrz. Trwały prace wykończeniowe elewacji zewnętrznej oraz pozostał do wykonania wystrój wnętrza kościoła. Jesienią założono nowe oświetlenie i nowy krzyż. Poświęcenia krzyża w głównym ołtarzu dokonał ks. Biskup Władysław Miziołek [13].

W czerwcu 1973 roku proboszczem parafii został mianowany ks. Zbigniew Gorzkowski, który przeprowadził konserwację plebanii i malowanie pomieszczeń pomocniczych. Wytynkowano dwie sale katechetyczne w dolnym kościele. W 1974 roku zakończono urządzanie dolnego kościoła, w skład którego weszły dwie sale katechetyczne, sala konferencyjna, kaplica pogrzebowa, korytarz i hol [13].

23 marca 1976 roku kard. Stefan Wyszyński poświęcił Drogę Krzyżową [1]. W 1976 roku rozpoczęła się budowa Trasy Toruńskiej i wierni z Pelcowizny stracili bezpośrednie dojście do świątyni [2].

W 1976 roku położono posadzkę lastriko w kościele, a w 1979 roku wyłożono prezbiterium i główny ołtarz marmurowymi płytami. W 1982 roku został wybudowany budynek gospodarczy z piwnicami [13].

21 września 1981 ks. Jerzy Popiełuszko poświęcił w kościele poświęcony sztandar "Solidarności" FSO Warszawa. W grudniu 1981 roku powstał tu jeden z punktów Prymasowskiego Komitetu Pomocy Uwięzionym [1].

2 kwietnia 1989 roku odbyła się uroczystość poświęcenia nowego 300-kilogramowego dzwonu "Jadwiga", którego fundatorami byli parafianie wraz z proboszczem. Konsekracji dokonał kard. Józef Glemp [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Poświęcenie świątyni

[1971] Poświęcenie świątyni (źródło)

iadukt

[1977] iadukt (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1990] Posesja (źródło)

XXI wiek:

W 2010 roku dokonano przebudowy świątyni i w elewacji pojawiły się okienka [15]. Kościół odremontowano, nadano inny kolor fasady i wymieniono witraże [12].

W 2017 roku na zaproszenie bp. Henryka Hosera parafię objęli ojcowie werbiści. Parafia stała się domem dla licznie zamieszkałych w okolicy migrantów [4]. W październiku 2017 roku odprawiono pierwszą mszę świętą w języku chińskim. Mszę odprawił ksiądz „Janek” Shi Xiaowang (katechezę prowadzi s. Jana Zhang [6]) [7]. 9 grudnia 2018 roku była celebrowana pierwsza w diecezji warszawsko-praskiej afrykańska msza święta w języku angielskim. Razem modlili się m. in. księża z Zambii, Nigerii, Zimbabwe, Etiopii, Ugandy i Kenii [6]. Obecnie jest celebrowana nieregularnie dla wspólnoty Afrykańczyków dzięki o. Ericowi Kossi Hounake z Togo [4] w językach angielskim, francuskim, czasem kinyarwanda [9]. Emigranci mieszkający w różnych częściach Warszawy z własnych funduszy wyremontowali kaplicę w podziemiach kościoła św. Jadwigi. O. Eric odnowił krzyż misyjny i chrzcielnicę [8]. W 2021 roku ojcowie Józef Nguyen z Wietnamu i Krzysztof Malejko (wcześniej o. Józef Them [6]) rozpoczęli organizowanie mszy dla Wietnamczyków. Co tydzień jest msza dla wspólnoty hiszpańskojęzycznej prowadzona przez o. Henryka Piotrowskiego (wcześniej o. Adama Pirożka [6]).

16 października 2020 roku bp Romuald Kamiński poświęcił tablicę na krzyż misyjny oraz obraz świętych: Arnolda Janssena (założyciela misjonarzy werbistów) i Józefa Freinademetza (pierwszego misjonarza werbisty) [8].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Wnętrze

[2005] Wnętrze (źródło)

Wnętrze

[2005] Wnętrze (źródło)

Kościół

[2009] Kościół (źródło)

Kościół

[2009] Kościół (źródło)

Elewacja przed remontem

[2009] Elewacja przed remontem (źródło)

Fasada

[2012] Fasada (źródło)

Organy

[2015] Organy (źródło)

Organy

[2015] Organy (źródło)

Organy

[2015] Organy (źródło)

Kościół św. Jadwigi

[2015] Kościół św. Jadwigi (źródło)

Kapliczka

[2015] Kapliczka (źródło)

Fasada

[2018] Fasada (źródło)

Renowacja organów

[2018] Renowacja organów (źródło)

Renowacja organów

[2018] Renowacja organów (źródło)

Renowacja organów

[2018] Renowacja organów (źródło)

Renowacja organów

[2018] Renowacja organów (źródło)

Relikwie

[2019] Relikwie (źródło)

Relikwie

[2019] Relikwie (źródło)

Poświęcenie obrazu

[2020] Poświęcenie obrazu (źródło)

Wnętrze

[2020] Wnętrze (źródło)

Bryła

[2020] Bryła (źródło)

Front

[2021] Front (źródło)

Wnętrze

[2021] Wnętrze (źródło)

Front

[2021] Front (źródło)

Wnętrze

[2021] Wnętrze (źródło)

Krzyż przed wejściem

[2022] Krzyż przed wejściem (źródło)

Wnętrze

[2022] Wnętrze (źródło)

Posesja

[2022] Posesja (źródło)

Plac piknikowy

[2023] Plac piknikowy (źródło)

Prezbiterium

[2023] Prezbiterium (źródło)

Prezbiterium

[2023] Prezbiterium (źródło)

Wnętrze

[2023] Wnętrze (źródło)

Wnętrze

[2023] Wnętrze (źródło)

Wnętrze

[2023] Wnętrze (źródło)

Opis przygotowano: 2023-10