Osiedle Wyspiańskiego przy pl. Henkla


Osiedle Wyspiańskiego przy pl. Henkla

Zabudowa wokół pl. Henkla i skweru Wyspiańskiego wyróżnia się spośród okolicznych blokowisk, sprawiając wrażenie że powstała przed II wojną światową. Jednak faktycznie to lata 50-te XX wieku (stylizowane na architekturę dworkową z elementami baroku), wybudowane w miejscu przedwojennej zabudowy willowej. Charakterystyczne są zwłaszcza potężne, czerwone, mansardowe dachy które wieńczą przeszklenia nad klatkami schodowymi. Można je podziwiać z terenu rekreacyjnego umieszczonego między rozwidlonymi nitkami jezdni (obecnie w centrum mieści się plac zabaw, wcześniej były tu korty tenisowej).

dostępne całodobowodostępne całodobowoplac publicznyplac publicznyplac zabawplac zabawprzedszkoleprzedszkolesklepskleptablica pamięcitablica pamięcizabudowa wielorodzinnazabudowa wielorodzinna

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   Plac Dionizego Henkla, ulica Bronisława Trentowskiego, ulica Stanisława Wyspiańskiego, ulica Władysława Niegolewskiego
  • Rok powstania:  1950-1956
  • Obszar MSI:  Stary Żoliborz
  • Wysokość:   10 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  historyzm (neo), narodowy, socrealizm
  • Związane osoby: Gutt Romuald, Karczewski Bogusław, Nowicki Jacek

Opis urbanistyczny:

Osiedle Wyspiańskiego tworzy pięć budynków, dwa o adresie pl. Henkla #2 i #6 oraz trzy ul. Wyspiańskiego #5, #6/8 i #7, chociaż ten ostatni również znajduje się przy pl. Henkla. W części południowej tworzą one wydłużony plac z centralnym skwerem otoczonym dwiema jezdniami, a w części północnej ciasny, okrągły pierścień wokół pl. Henkla [28]. Całość obejmuje ok. 300 mieszkań [2].

Na osiedlu występują nietypowe dla okresu PRL-u budynki w stylu dworkowym [27]. Powstały jako socrealistyczna redefinicja koncepcji miasta ogrodu i architektury małomiasteczkowej. Mają trzy kondygnacje. Trzecią kondygnację, na której znalazł się rząd okien dachowych (lukarn) oraz poddasze, przykrywa potężny mansardowy dach [12]. Na kalenicy nad klatkami schodowymi umieszczono szklane dwuspadowe świetliki [10]. Domy mają pseudobarokowy detal [7]. Charakterystyczne są sześcioboczne wieżyczki na narożach budynków (będące latarniami doświetlającymi klatki schodowe [2]) i woluty przy lukarnach [12], które wieńczy trójkątny tympanon. Okna są prostokątne, pojawiają się portfenetry i podcienia [27]. Jest też szeroki łukowy przejazd bramny [10]. Na budynku przy ul. Wyspiańskiego 5 od zachodu elewacja jest płaska, znalazły się na niej jedynie dwa monumentalne balkony podtrzymywane przez kolumny. Z kolei wschodnia część budynku przy ul. Wyspiańskiego 6/8 kryje liczne wyjścia z mieszkań bezpośrednio do ogródków.

Mieszkania mają od 1 do 3 pokoi. Na ul. Wyspiańskiego spowolniony został ruch kołowy i ograniczone miejsca parkingowe. Pod kompleksem znajdują się podziemne garaże, samochodowy i rowerowy, do których prowadzi wjazd od zachodu [25].

W 2003 roku kompleks znalazł się liście dóbr kultury współczesnej Warszawy SARP, a od lipca 2012 roku jest w gminnej ewidencji zabytków [10].

Przy ul. Wyspiańskiego 6/8 ma siedzibę zespół muzyczny Kadar [13] oraz Żoliborskie Centrum Integracji i Aktywizacji Seniorów [14]. W budynku przy pl. Henkla 6 działa firma zarządzająca nieruchomościami Abakus [24].

Plac Henkla

Plac Dionizego Henkla powstał w latach 20-tych XX wieku [1]. Było to zakończenie krótkiej ulicy biegnącej od ul. Stołecznej (dziś ul. Popiełuszki), do ul. Trentowskiego [6]. Plac otrzymał nazwę 27 września 1926 roku [9].

Obowiązuje tu ruch okrężny [1], jednak pierwszeństwo nietypowo mają pojazdy wjeżdżające na rondo [2].

Legenda głosi, że w latach 90-tych XX wieku podczas remontu dwóch robotników znalazło w ścianie zamurowaną złotą figurkę. Znalezisko stało się powodem bijatyki i jeden z robotników zginął ugodzony znaleziskiem. Od tego czasu po domu krąży jego duch [3].

Plac podobno nazywany jest Małym Jajem, w odróżnieniu południowego Dużego Jaja, czyli pl. Wyspiańskiego [5].

Skwer Wyspiańskiego

Ul. Wyspiańskiego w środkowej części rozszerza się, tworząc owalny skwer o rozmiarach 124 × 56 metrów z placem zabaw pośrodku [15]. Wysypana piaskiem część rekreacyjna otoczona jest owalną alejką spacerową. Całość otacza niski płot. Infrastruktura powstała między 2008 i 2010 rokiem, wcześniej na całym terenie parkowały samochody.

Obiekty, pomniki, tablice:

Przedszkole nr 96

Przedszkole nr 96 (ul. Wyspiańskiego 5) zostało otwarte we wrześniu 1954 roku. Początkowo mieściło się na pl. Henkla i było prowadzone przez Caritas. W 1955 roku zostało przeniesione pod aktualny adres i otrzymało numer 96. Przez wiele lat miało cztery oddziały. Oddział piąty pojawił się w 2009 roku, szósty w 2013 roku, a siódmy w 2016 roku. Na przełomie 2009 i 2010 roku budynek poddano generalnemu remontowi, wyposażono też ogród. W latach 2019-2020 przekształcono ogród w teren do rekreacji, zakupiono cztery piaskownice, wyremontowano zabawki, wymieniono tartan oraz wyrównano nawierzchnię trawiastą [4].

W budynku znajdują się przestronne sale dydaktyczne z przylegającymi do nich łazienkami oraz dwie sale terapeutyczne. Dwie sale dydaktyczne wyposażone są w tablice multimedialne, w jednej znajduje się dywan interaktywny. Przedszkole dysponuje nowoczesną kuchnią [4].

Przedszkole nr 109

Przedszkole nr 109 Ludeczkowo mieści się przy pl. Henkla 2 [17]. Do zaplecza budynku bezpośrednio przylega ogród przedszkolny. W budynku jest miejsce dla 150 dzieci, które podzielone są na grupy po 25 osób, w zależności od wieku [19].

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

W I połowie XIX wieku teren był oznaczony na mapach jako las, natomiast pod koniec XIX wieku była to część pola wojennego, gdzie znajdowały się zapewne magazyny amunicji, do których prowadziła od baraków z ul. Przasnyskiej droga dojazdowa.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Okolice cytadeli

[1895] Okolice cytadeli (źródło)

Magazyny

[1900] Magazyny (źródło)

Okres międzywojenny:

Pierwsza zabudowa wzdłuż ul. Wyspiańskiego powstała w latach 1922-1925 według projektu Romualda Gutta [5] jako część Żoliborza Urzędniczego [10]. Była to kolonia urzędnicza nawiązująca formą do tradycji małomiasteczkowej architektury polskiej XVIII i początku XIX wieku. Wzdłuż ulicy posadzono drzewa [11], a wokół placów wybudowano szeregowe wille o dwóch kondygnacjach i czterospadowych dachach w stylu dworkowym, reprezentujące architekturę modernizmu [10].

W miejscu skweru Wyspiańskiego znajdował się owalny placyk o niższym od uliczek poziomie, gdzie działały korty tenisowe [25].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Plac Henkla

[1920] Plac Henkla (źródło)

Układ urbanistyczny

[1924] Układ urbanistyczny (źródło)

Ul. Wyspiańskiego

[1935] Ul. Wyspiańskiego (źródło)

Ul. Wyspiańskiego

[1935] Ul. Wyspiańskiego (źródło)

Plac Henkla

[1935] Plac Henkla (źródło)

Układ urbanistyczny

[1935] Układ urbanistyczny (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Zabudowa uległa całkowitemu zniszczeniu podczas Powstania Warszawskiego. Działania zbrojne prowadziło tu zgrupowanie AK Żyrafa. Powstańcy wycofali się z placu 29 września 1944 roku [10].

Odbudowa stolicy:

Ocalały stare, 30-letnie topole, zwarcie okalające pl. Henkla i rosnące wzdłuż ciągu ul. Wyspiańskiego, natomiast niewiele zachowało się z licznych wcześniej drzewek owocowych [25].

Powojenną zabudowę wzdłuż ul. Wyspiańskiego zaprojektowali w latach 1951-1952 Jacek Nowicki we współpracy z Bogusławem Karczewskim. Budynki zostały wzniesione w latach 50-tych XX wieku [10]. Za realizację odpowiadało przedsiębiorstwo ZBW-1 [28]. Najwcześniej powstały budynki przy ul. Henkla 2 i 6 (około 1950 roku), następnie przy ul. Wyspiańskiego 7 (ok. 1953 roku), a jako ostatnie wokół Skweru Wyspiańskiego (ok. 1956 roku [10]) [23]. Ograniczono ruch kołowy, a w niecce w centralnej części placu wzdłuż ul. Wyspiańskiego powstał plac zabaw. Zaplanowano miejsce na żłobek i dwa przedszkola. Całość otoczyła ogromna ilość zieleni [28].

Mimo, że zespół powstał w schyłkowym okresie realizmu socjalistycznego, nawiązuje do przedwojennego stylu dworkowego [10]. Nowicki był uczniem Gutta i chciał zachować jego spuściznę. Był jednocześnie zobowiązany nowymi normatywami powierzchniowymi [2]. Dzięki zabudowie harmonizującej z otaczającymi ją willami całość zachowała pierwotny klimat [8], przez co łatwo datować osiedle na przedwojenne [2].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Układ urbanistyczny

[1945] Układ urbanistyczny (źródło)

Budowa ulicy Wyspiańskiego

[1953] Budowa ulicy Wyspiańskiego (źródło)

Makieta osiedla

[1953] Makieta osiedla (źródło)

Czasy PRL-u:

W 1987 roku założono na osiedlu Przedszkole Integracyjne nr 247. Z inicjatywy psycholog Moniki Rościszewskiej-Woźniak grupa dziesięciorga rodziców zajmowała się na zmianę dwunastką swoich dzieci. W 1990 roku Urząd Miasta Warszawy przedstawił propozycję utworzenia trzyoddziałowego przedszkola dla 30 dzieci. Dostosowano na ich potrzeby niewielki lokal przy ul. Wyspiańskiego 6/8, a armia amerykańska przekazała meble i materace z likwidowanej bazy w Niemczech. W 2002 roku przedszkole przeniesiono na ul. Bieniewicką 32 [16].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Plac Henkla

[1970] Plac Henkla (źródło)

Plac Henkla

[1970] Plac Henkla (źródło)

Plac Henkla

[1977] Plac Henkla (źródło)

Ul. Wyspiańskiego 6-8

[1981] Ul. Wyspiańskiego 6-8 (źródło)

Plac Henkla

[1988] Plac Henkla (źródło)

Przemiany 1989-2000:

W 1990 roku budynek przy ulicy Wyspiańskiego 6/8 zdobył tytuł Mistera Warszawy [15].

XXI wiek:


XXI wiek

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Plac Henkla

[2008] Plac Henkla (źródło)

Plac Henkla

[2008] Plac Henkla (źródło)

Ulica Stanisława Wyspiańskiego

[2010] Ulica Stanisława Wyspiańskiego (źródło)

Ul. Henkla 6

[2012] Ul. Henkla 6 (źródło)

Ul. Wyspiańskiego 6-8

[2012] Ul. Wyspiańskiego 6-8 (źródło)

Ul. Wyspiańskiego 6-8

[2012] Ul. Wyspiańskiego 6-8 (źródło)

Ul. Wyspiańskiego 6-8

[2012] Ul. Wyspiańskiego 6-8 (źródło)

Ul. Wyspiańskiego 6-8

[2012] Ul. Wyspiańskiego 6-8 (źródło)

Wyspiańskiego 7

[2012] Wyspiańskiego 7 (źródło)

Wyspiańskiego 5

[2012] Wyspiańskiego 5 (źródło)

Wyspiańskiego 5

[2012] Wyspiańskiego 5 (źródło)

Detale

[2013] Detale (źródło)

Detale

[2013] Detale (źródło)

Detale

[2013] Detale (źródło)

Zabudowa pl. Henkla

[2013] Zabudowa pl. Henkla (źródło)

Wyspiańskiego 5

[2013] Wyspiańskiego 5 (źródło)

Zabudowa pl. Henkla

[2013] Zabudowa pl. Henkla (źródło)

Plac Henkla 6/8

[2017] Plac Henkla 6/8 (źródło)

Przejazd bramny

[2017] Przejazd bramny (źródło)

Przedszkole Ludeczkowo

[2018] Przedszkole Ludeczkowo (źródło)

Przedszkole Ludeczkowo

[2018] Przedszkole Ludeczkowo (źródło)

Wyspiańskiego 7

[2018] Wyspiańskiego 7 (źródło)

Przedszkole Ludeczkowo

[2018] Przedszkole Ludeczkowo (źródło)

Plac Henkla 7

[2018] Plac Henkla 7 (źródło)

Plac Henkla

[2018] Plac Henkla (źródło)

Plac Henkla 7

[2018] Plac Henkla 7 (źródło)

Plac Henkla 7

[2018] Plac Henkla 7 (źródło)

Plac zabaw przedszkola nr 96

[2019] Plac zabaw przedszkola nr 96 (źródło)

Układ urbanistyczny

[2020] Układ urbanistyczny (źródło)

Plac Henkla

[2020] Plac Henkla (źródło)

Ul. Henkla 2

[2021] Ul. Henkla 2 (źródło)

Skwer Wyspiańskiego

[2021] Skwer Wyspiańskiego (źródło)

Plac Henkla

[2021] Plac Henkla (źródło)

Przedszkole Ludeczkowo

[2021] Przedszkole Ludeczkowo (źródło)

Zabudowa ul. Wyspiańskiego

[2021] Zabudowa ul. Wyspiańskiego (źródło)

Przedszkole nr 96

[2021] Przedszkole nr 96 (źródło)

Przedszkole nr 96

[2021] Przedszkole nr 96 (źródło)

Przedszkole nr 96

[2021] Przedszkole nr 96 (źródło)

Plac zabaw na skwerze Wyspiańskiego

[2022] Plac zabaw na skwerze Wyspiańskiego (źródło)

Plac zabaw na skwerze Wyspiańskiego

[2022] Plac zabaw na skwerze Wyspiańskiego (źródło)

Plac zabaw na skwerze Wyspiańskiego

[2022] Plac zabaw na skwerze Wyspiańskiego (źródło)

Układ ulic

[2022] Układ ulic (źródło)

Plac Henkla

[2023] Plac Henkla (źródło)

Plac Henkla

[2023] Plac Henkla (źródło)

Opis przygotowano: 2025-01