Park im. Żołnierzy Żywiciela jest położony na Starym Żoliborzu, na terenie należącym do Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej „Żoliborz Centralny”. Sąsiaduje z koloniami WSM XI i XII. Teren nie został zaplanowany, porastają go drzewa. Zajmuje około 2.72 ha.

Jako jedyny na Żoliborzu i pewnie jeden z nielicznych w Warszawie park jest prywatną własnością. Teren znajduje się w użytkowaniu wieczystym spółdzielni WSM-ŻC [6]. Park nie jest ogrodzony [1].

W parku znajdują się dwa rzadkie platany klonolistne.

Pomniki

Jednym z obiektów widocznych z ul. Popiełuszki jest kapliczka Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Wielobarwna figura stoi na postumencie z głazów narzutowych. Do kapliczki prowadzi wybrukowana ścieżka z kwietnikami po bokach. Figura pochodzi sprzed drugiej wojny światowej [15]. Ocalała z pożogi wojennej na Żoliborzu dziś nazywana jest Matką Bożą Wędrującą. W parku stoi jej kopia, oryginał znajduje się w klasztorze Sióstr Zmartwychwstanek [16].

Rzeźba parkowa „Kobieta z dzieckiem” wykonana z piaskowca przedstawia kobietę trzymającą w ramionach dziecko. Rzeźba ma około 1.5 metra i stoi na niewielkim postumencie. Znana jest także jako "Nadzieja matki", "Macierzyństwo" i "Pokój". Została stworzona przez Alinę Szapocznikow w latach 1949-1950. Rzeźba wykonana została w paryskich zakładach kamieniarskich Gastona Lerendu i sprowadzona do kraju z okazji II Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki, gdzie otrzymała wyróżnienie. Przez większość czasu niszczała w krzakach. Została zidentyfikowana jesienią 2011 roku przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Dzięki współpracy z Urzędem Dzielnicy Żoliborz została poddana renowacji i odsłonięta w lepiej eksponowanym miejscu w 2012 roku [7]

Centralnym punktem tego niewielkiego parku jest pamiątkowy głaz poświęcony żołnierzom AK Obwodu “Żywiciel”. Napis na tablicy umieszczonej na głazie głosi: “Pamięci Powstańców Warszawy XXII Obwodu Armii Krajowej Walczących na Żoliborzu, Marymoncie, Bielanach i w Kampinosie pod dowództwem ppłk Mieczysława Niedzielskiego „Żywiciela”. [4]

Teatr komedia

Budynek pierwotnie przeznaczony był na dom kultury dla mieszkańców żoliborskich kolonii Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Projekt autorstwa Stanisława Brukalskiego powstał jeszcze przed wojną, w 1937 roku. Niestety problemy z uzyskaniem terenu prochowni od wojska, a potem wybuch wojny przeszkodziły w realizacji. Do planów powrócono po wojnie, razem z budową kolonii XI, XII i XIII [13].

Ponieważ spółdzielnia nie otrzymała z Naczelnej Rady Odbudowy Warszawy obiecanych na budowę Domu Społecznego pieniędzy, zarząd WSM w 1947 roku rozpoczął sprzedaż cegiełek. Do czasu rozpoczęcia budowy projekt zmieniał się wielokrotnie. Pewne było jedynie, że ma powstać część kulturalno-społeczna oraz sala widowiskowa. Ponadto w budynku miały się znaleźć biura administracji osiedla, pomieszczenia biblioteki i czytelni, świetlica, sala gier dla dzieci i młodzieży, nieduża sala zebrań oraz koła zainteresowań. Na kilka tygodni przed wmurowaniem kamienia węgielnego władze spółdzielni jeszcze zmieniały, ile ma być wejść do budynku i z której strony oraz gdzie ulokować kawiarnię, a opiniująca projekt Komisja Budowlana nakazała wydłużyć budynek. Na wykonawcę zostało wybrane Społeczne Przedsiębiorstwo Budowlane (SPB), utworzone przez WSM jeszcze przed wojną. Podczas budowy brakowało wykwalifikowanych pracowników, materiałów budowlanych i kompletnej dokumentacji. Stan surowy udało się osiągnąć pod koniec 1949 roku. W kwietniu 1949 roku nastąpiło uroczyste otwarcie Domu Kultury [18].

W 1951 roku Dom Kultury przeszedł pod zarząd Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych. Miał być przedsięwzięciem pionierskim w skali kraju, jako pierwsza taka placówka kulturalna, która miała być powielona w setkach miast. Natomiast WRZZ przekazała budynek wojsku, który umieścił w nim Zespół Pieśni i Tańca Wojska Polskiego. Zarząd spółdzielni regularnie interweniował o zwrot aż do 1956 roku, a w 1957 roku Rada Ministrów podjęła Uchwałę nr 80/57 nakazującą Ministerstwu Obrony Narodowej przekazanie spółdzielni Domu Kultury. Ponowne otwarcie nastąpiło w 1958 roku po remoncie. Od tego czasu organizowano setki imprez rozrywkowych i kulturalno-oświatowych. Jedna z sal na parterze pełniła funkcję Pałacu Ślubów [18].

Budowa sali teatralnej rozpoczęła się w 1951 roku i trwała do 1954 roku. Teatr w pierwszych latach po otwarciu prowadzony był przez Dyrekcję Centralnych Zespołów Artystycznych „Artos”. W trakcie budowy mówiono o „Teatrze na Żoliborzu”, potem był to „Teatr Estrada”. Od 1957 roku stał się „Teatrem Komedia” [18], gdyż od początku swego istnienia Teatr prezentował głównie komedie klasyczne. Kilkakrotnie zmieniał nazwę [11]. W latach 1990-1992 działał pod nazwą "Północne Centrum Sztuki" [10]. Obecnie ponownie została dodana nazwa Teatr Komedia. [12]. Mieści się tam obecnie teatr, biblioteka, restauracja i biura wynajmowane przez "dużą" WSM [13].

Po 1989 roku spółdzielnia-córka WSM-ŻC objęła cały teren WSM łącznie z parkiem Żywiciela. Teatr pozostał enklawą "dużej" WSM, która zarabiała na kosztach wynajmu. Następowała dewastacja budynku. Od budynku zaczęły odpadać duże fragmenty dekoracji, np. ozdobna poręcz przy schodach do biblioteki. W 2006 roku spółdzielnia zasugerowała zburzenie budynku i postawienie w tym miejscu apartamentowca. Po odnowieniu parteru i części pierwszego piętra remont przerwano. Stowarzyszenie Żoliborzan wystąpiło do konserwatora zabytków o objęcie obiektu ochroną [13]. Został on wpisany do rejestru zabytków w 2000 roku [13]. Od 2012 roku systematycznie przeprowadzany jest remont, od izolacji fundamentów, poprzez odtworzenie elewacji do odnowienia kopuły [18].

Budynek składa się z dwóch części: klubowo-świetlicowej i nakrytej kopułą rotundy [14]. Do realizacji części widowiskowej skierowano projekt, w którym na szczycie kopuły znalazła się nieduża galeria widokowa z podpartym kolumnami daszkiem, na czubku którego umieszczono szyszkę [18]. Wolnostojący trzykondygnacyjny budynek na planie ośmiokąta został zaprojektowany został jako teatr estradowy. Nakryty kopułą o ażurowym bębnie z prostokątnymi oknami, reprezentuje styl, który bywa określany jako pseudorenesans, neobarok, czy socrokokowy koktajl [11]. Zarówno elewacja, jak i wnętrza zaskakują bogactwem detali i dekoracji. Możemy tu zobaczyć ażurowe globusy na fantazyjnie kutych balustradach, sztukaterie nawiązujące do antyku, stylizowane kolumnady, metalowe żyrandole zdobione stylizowanymi kłosami i gałązkami krzewów, attyki z obeliskami, kamienne guzy umieszczone nad oknami drugiej kondygnacji, stonowane trójkątne naczółki okien, wsparta na kolumnach glorietta ponad kopułą czy dwa zegary słoneczne na elewacji [14]. Każdy z ośmiu boków budynku zdobią trzy wysokie, prostokątne okna, a od strony wejścia potrójne szklane drzwi prowadzące do holu o kształcie wycinka ośmioboku. Szatnia jest ozdobiona lustrami w zielonych, ceramicznych ramach. Korytarz-foyer otacza amfiteatralną widownię, liczącą 485 miejsc. Ściany wewnętrzne są białe, boniowane od dołu i bogato zdobione. Po bokach umieszczono dwie pseudologgie, które obecnie służą jako miejsca dla reflektorów. Inną ozdobę stanowią rytmicznie powtarzające się wnęki, w których ustawiono wazy. W płaszczyzny ścian wkomponowano delikatne ozdoby z niebieskiej glazury ozdobionej złoceniami. Sufit nakrywającej widownię kopuły zdobią kasetony. Z czasem zmniejszono ilość zdobień we wnętrzu, nadając mu bardziej stonowany charakter. Dziś nie ma już ani bocznej sztukaterii, ani kryształowego żyrandola. Także do minimum zredukowano złocenia. Widownię cechuje doskonała akustyka i widoczność. Scena jest głęboka na osiem metrów, na cztery szeroka i na dziewięć wysoka. Nie ma kanału dla orkiestry ani zapadni, ich funkcje pełnią wyjmowane z podłogi sceny klapy. Lewa kieszeń służy za magazyn dekoracji [11].

Ponieważ teatr miał być miejscem prezentacji artystów przyjezdnych, nie stworzono zbyt dużych magazynów. Scena pozbawiona jest elementów ruchomych (zapadni itp.) i jednocześnie może pojawić się na niej tylko kilkunastu aktorów. Widownia jest jednopoziomowa. Z każdego miejsca dobrze widać scenę dzięki wklęsłej widowni. Po raz pierwszy w Polsce wykorzystano prefabrykowane elementy, którymi są zdobiące sufit kasetony. Charakterystycznym elementem jest zwisający z sufitu duży kryształowy żyrandol. Teatr połączony jest z Domem Kultury [18].

Do czasów panowania carskiego tereny Żoliborza nie zostały zurbanizowane. Od dawna istniała jedynie Szosa Marymoncka, prowadząca wśród pól. Rozwój Warszawy w kierunku północnym zahamowała wybudowana Cytadela warszawska oraz jej fortyfikacje.

Prochownia

W okresie międzywojennym duża część terenu położonego między ulicami Krasińskiego i Marymoncką (obecnie Słowackiego) znajdowała się we władaniu Ministerstwa Spraw Wojskowych. Była to tzw. Prochownia – magazyny amunicji wybudowane jeszcze za czasów carskich. Po tragicznym w skutkach wybuchu prochu, jaki miał miejsce w 1923 roku w podobnym magazynie na Cytadeli, usunięto z terenu Prochowni wszelką amunicję, a magazyny przez wiele lat stały puste [18]. Magazyn składał się z siedmiu budynków otoczonych wałami ziemnymi na wypadek wybuchu składanej tam amunicji. [1]. Najważniejsze dwa budynki, dość spore, z podwójnymi ryzalitami, wykonane z czerwonej cegły, położone były na obrzeżu dzisiejszego parku. Całość otoczona była wałem ziemnym, jednoczęściowym od strony ul. Mickiewicza, z pozostałych stron w kształcie litery "U" [8]. Teren wokół Prochowni z biegiem czasu został zabudowany przez spółdzielnie mieszkaniowe (w tym WSM), a działka Prochowni stała się atrakcyjna pod względem budowlanym. Zarząd WSM planował wybudowanie tam kolejnych kolonii mieszkaniowych. Do wybuchu wojny Spółdzielni udało się częściowo pozyskać wspomniany teren i rozpocząć budowę segmentów IX kolonii [18].

Na zdjęciach Warszawy z 1945 roku jeden z budynków posiada dach. Najprawdopodobniej został przebudowany na budynek mieszkalny i przez jakiś czas służył mieszkańcom, dzięki czemu dobrze widać go na zdjęciu kolonii z lat 50-tych XX wieku. Nie wiadomo, kiedy prochownie zostały całkowicie rozebrane [8].

Podczas wojny kompleks Prochowni praktycznie nie został zniszczony. Niedaleko parku padły pierwsze strzały Powstania Warszawskiego.

Na terenie Prochowni były duże wały, a za nimi domki parterowe. W jednym z nich mieszkał płk Mieczysław Niedzielski (Żywiciel) [19].

W WSM działalność społeczna rozwinęła się w sposób niespotykany w żadnej innej spółdzielni. Zaproszeni Barbara i Stanisław Brukalscy miał zaprojektować na terenie dawnej Prochowni m.in. Dom Społeczny Osiedla A, czyli obecny Teatr Komedia.

Ostatnie budynki Prochowni przetrwały co najmniej do 1957 roku, później zostały zburzone [17]. W pierwszej połowie lat pięćdziesiątych między koloniami Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej został utworzony park, początkowo bez imienia [17]. Następnie nadano mu za patrona Żołnierzy Żywiciela [1], walczących w tej okolicy.