Osiedle Kępa Potocka


Osiedle Kępa Potocka

To niewielkie osiedle tworzą trzy wysokie i jeden długi blok, tzw. superjednostka. Znajduje się na skarpie wiślanej w sąsiedztwie kępy potockiej, czyli dawnej wyspy. Dawniej były tu umocnienia cytadeli warszawskiej, a po II wojnie światowej wysypisko gruzów. Spacerując po osiedlu warto zwrócić uwagę na nowoczesne graffiti na garażach oraz na tablicę chroniącą graffiti opozycyjne na bloku przy ul. Promyka 1.

boiskoboiskodostępne całodobowodostępne całodobowomuralmuralplac zabawplac zabawsklepskleptablica pamięcitablica pamięcizabudowa wielorodzinnazabudowa wielorodzinna

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Gwiaździsta, ulica Kajetana Koźmiana, ulica Kazimierza Promyka, ulica Zygmunta Krasińskiego
  • Rok powstania:  1966-1969
  • Obszar MSI:  Stary Żoliborz
  • Wysokość:   33 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  modernizm
  • Związane osoby: Chyliński Bogusław, Graff Hanna

Opis urbanistyczny:

Osiedle Kępa Potocka tworzą trzy osiemnastokondygnacyjne punktowce (ul. Kazimierza Promyka #1, #3, ul. Kajetana Koźmiana #2) i jeden jednenastokondygnacyjny długi galeriowiec (ul. Promyka #5) [6] oraz znajdujące się za nim garaże i pawilon handlowy. Osiedle zostało zaprojektowane przez zespół pod kierunkiem Hanny Graff i Bogusława Chylińskiego [1]. Całość znajduje się na skarpie nadwiślanej [6]. Wzdłuż osiedla poprowadzono pasaż pieszy z punktami usługowymi, nieco zagłębiony względem terenów zielonych. Łącznie kompleks liczy 639 mieszkań [1].

Obiekty, pomniki, tablice:

Punktowce

Wieżowce zostały wykonane w eksperymentalnej metodzie ślizgowej, w której szalunki po zalaniu i związaniu betonu były przesuwane wyżej siłownikami hydraulicznymi. Znacznie przyspieszyło to budowę, choć nie tak, jak późniejsza technologia wielkiej płyty. Konstrukcję dachu również wykonano innowacyjnie, jednak w efekcie pojawiły się problemy z przeciekaniem betonowej elewacji. Ostatecznie dachy wymieniono na tradycyjne [6]. Architektura budynków to zwarte, zdyscyplinowane bryły (kojarzące się z brutalizmem [6]) z żebrowanego betonu, których fasady wykończone zostały fragmentarycznie ceramiczną mozaiką [1].

Galeriowiec

Galeriowiec przy ul. Promyka 5 to długi budynek (tzw. superjednostka [6]), który ma 196 mieszkań (M-1, M-2, M-4 i M-5) o łącznej kubaturze 39718 m3. Powstał jako inwestycja Dyrekcji Rozbudowy Miasta Północ [5]. Prace wykonało Przedsiębiorstwo Budownictwa Uprzemysłowionego Północ [4]. Zaprojektowany został (jak całe osiedle) przez Hannę Graff i Bogusława Chylińskiego, a konstrukcję opracowali Z. Pawłowski, Z. Tokarski i J. Zollar. Został oddany do użytku 30 czerwca 1969 roku. W tym samym roku uhonorowano go tytułem Mistera Warszawy w kategorii budownictwa mieszkalnego. Powstał na osi północ–południe, co umożliwiło dobre doświetlenie mieszkań. Charakteryzuje się kompozycją pasowych balkonów (większe mieszkania wyposażono w dwa balkony, a balustrady mają szklane panele [1]) i typowym dla modernizmu ażurowym dachem nad ostatnią kondygnacją [5]. Cały parter to ciąg witryn. Budzi skojarzenia z potężną "jednostką mieszkalną" tzw. maszyny do mieszkania Le Corbusiera, gdzie nie planowano nadawać przestrzeni ludzkiej skali [6]. W tym bloku zamieszkał projektant osiedla, Bogusław Chyliński [14].

Pawilon usługowy

Obok galeriowca, przy ul. Koźmiana 12, znajduje się pawilon usługowy, zaprojektowany w latach 70-tych XX wieku. Pozornie prosta prostopadłościenna bryła rozbita jest na mniejsze elementy poprzez nieregularne usytuowanie okien. Przeszklenie narożników i szklane podcięcie dachu budynku nadaje lekkości. Na elewacji widoczny jest detal z szarej cegły. Dzięki wysunięciu płaszczyzny przed poziom fasady zasłoniono okalającą budynek rynnę i uzyskano wrażenie szerszej nadbudówki, zwieńczającej bryłę silnym statycznym akcentem. Wysunięta płaszczyzna została przedłużona poza główną bryłę pawilonu [15]. Obecnie znajduje się tu pralnia.

Garaże

Za pawilonem wzdłuż ul. Koźmiana znajdują się garaże. Zbudowane zostały uskokowo z szarej cegły. Mają pionowe okna z luksferami, wcięcia i wysunięcie części nad wysokością drzwi [16]. Garaże mają własne adresy od ul. Koźmiana 4 do ul. Koźmiana 10.

Opozycyjne graffiti

Dwa znaki solidarnościowej kotwicy przetrwały na ścianie domu przy ul. Promyka 3 [7] od strony osiedlowego parkingu. Ktoś przed laty namalował je czarną olejną farbą, ktoś inny zakleił później cementem. Gdy cement zaczął odpadać, odsłonił charakterystyczne litery S i W. Mieszkańcy znaleźli sponsora, firmę ThyssenKrupp Aplex, która ufundowała w 2006 roku wielką szybę z pleksi. Znalazła się na niej informacja o znaczeniu zachowanych symboli. Oprawę plastyczną zaprojektowała agencja reklamowa Fonter [8].

XVIII wiek i wcześniej:

Kępa Potocka to dawna wyspa wiślana, istniejąca jeszcze w XVIII wieku. W związku ze zmianą nurtu Wisły w XIX wieku przylgnęła do zachodniego brzegu rzeki i porosła trawą i krzakami [2].

XIX wiek:

Na początku XIX wieku były tu zabudowania wsi Pułkow. 50 lat później, w 1862 roku wsi już nie było, natomiast wzdłuż drogi znajdowały się w tym miejscu pojedyncze budynki, jak piekarnia czy łaźnia.

Bateria Nadbrzeżna

W latach 1848-1850 na terenie obecnego osiedla Kępa Potocka oraz węzła drogowego powstała tzw. Bateria Nadbrzeżna, fragment umocnienia Cytadeli Aleksandryjskiej [2]. Było to początkowo dzieło ziemne. W latach 1864-1874 doczekała się modernizacji, uzyskując cechy fortyfikacji stałej. Była otoczona wałem z suchą fosą. W lewym barku posiadała kojec skarpowy, natomiast prawy bark to działobitnie do ostrzału Wisły. Bateria nie podlegała rozkazowi z 1909 roku o likwidacji twierdzy. Przetrwała I wojnę światową bez zniszczeń. W 1921 roku bateria otrzymała imię gen. Franciszka Rymkiewicza i istniała jeszcze do 1935 roku [3]. Po likwidacji planowano wytyczenie w tym miejscu ogólnodostępnego parku [2].

Bateria była jednym z czterech powstałych w sąsiedztwie Cytadeli obiektów. Pozostałe forty to Władimir, Aleksiej i Siergiej [10]. Do Baterii prowadziło podziemne przejście z Cytadeli dla transportu dział i amunicji [11]. W latach 1950-1870 powstał kanał kanalizacyjny, który najprawdopodobniej prowadził zapleczami fortów Gieorgija, Siergieja i Baterii Nadbrzeżnej ku Wiśle i odprowadzał ścieki z tych obiektów [13].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Plan fortyfikacji Cytadeli

[1871] Plan fortyfikacji Cytadeli (źródło)

Okres międzywojenny:

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Bateria Rymkiewicza

[1925] Bateria Rymkiewicza (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:


II wojna światowa i Powstanie Warszawskie

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Odbudowa stolicy:

Zaraz po wojnie na Kępie Potockiej znalazło się wysypisko gruzów z Warszawy. Funkcjonowało ono ok. 1948 roku. Początkowo ciężarówkami, a później specjalnie wybudowaną kolejką zwożono tutaj gruzy [2]. Później teren, w tym obszar baterii, został oczyszczony i zniwelowany [3].

Czasy PRL-u:

W miejscu wysypiska [2] w latach 1966-1969 [6] wybudowano Osiedle Kępa Potocka, a na sporej części dawnej wyspy urządzono Park Kępa Potocka [2]. Nie zrealizowano zawartego w planie osiedla przedszkola oraz kawiarni z dachem przypominającym dzieła Arseniusza Romanowicza [6].

Teren w latach 70-tych XX wieku przecięła Wisłostrada, a w latach 80-tych XX wieku Trasa Armii Krajowej, które utworzyły w sąsiedztwie osiedla węzeł komunikacyjny [2].

Między 1892 i 1990 rokiem powstały garaże przy ul. Koźmiana 4 i 6. W latach 80-tych XX wieku powstał też plac zabaw (z drążkami i drabinkami) w sąsiedztwie budynku przy ul. Promyka 1. Dalej na południu ustawiono na trawie bramki do piłki nożnej.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Projekt osiedla

[1963] Projekt osiedla (źródło)

Kępa Potocka przed budową

[1963] Kępa Potocka przed budową (źródło)

Promyka 1

[1967] Promyka 1 (źródło)

Osiedle Kępa Potocka

[1967] Osiedle Kępa Potocka (źródło)

Widok od strony parku Kępa Potocka

[1967] Widok od strony parku Kępa Potocka (źródło)

Osiedle Kępa Potocka

[1968] Osiedle Kępa Potocka (źródło)

Model osiedla z twórcami

[1969] Model osiedla z twórcami (źródło)

Promyka 5

[1970] Promyka 5 (źródło)

Osiedle Kępa Potocka

[1971] Osiedle Kępa Potocka (źródło)

Budowany odcinek Wisłostrady na wysokości osiedla Kępa Potocka

[1972] Budowany odcinek Wisłostrady na wysokości osiedla Kępa Potocka (źródło)

Osiedle Kępa Potocka z okoli Wisłostrady

[1973] Osiedle Kępa Potocka z okoli Wisłostrady (źródło)

Blok przy ul. Promyka 5

[1975] Blok przy ul. Promyka 5 (źródło)

Boiska sportowe i kameralna plaża

[1980] Boiska sportowe i kameralna plaża (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

O blokach na Kępie Potockiej zrobiło się głośno w kwietniu 2006 roku, gdy mieszkańcy zabezpieczyli płytą z pleksi opozycyjne graffiti z lat 80-tych XX wieku [7].

W 2008 roku na terenie osiedla kręcono film Juliusza Machulskiego Ile waży koń trojański [8].

Elewacje nie były remontowane do 2010 roku, kiedy przeprowadzono termomodernizację. Zamiast oryginalnych jasnych powierzchni, które odróżniały się od ciemniejszych okładzin ceramicznych i detali, elewacja została ujednolicona w kolorze piaskowym. Dodatkowo niektóre loggie zostały zlikwidowane samowolnie przez mieszkańców [6].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Widok z góry

[2008] Widok z góry (źródło)

Historyczne graffiti

[2008] Historyczne graffiti (źródło)

Osiedle

[2008] Osiedle (źródło)

Promyka 3

[2008] Promyka 3 (źródło)

Schody na osiedle

[2010] Schody na osiedle (źródło)

Wieżowiec

[2010] Wieżowiec (źródło)

Termoizolacja

[2010] Termoizolacja (źródło)

Przed i po remoncie

[2010] Przed i po remoncie (źródło)

Boisko

[2010] Boisko (źródło)

Galeriowiec

[2010] Galeriowiec (źródło)

Tereny między blokami

[2010] Tereny między blokami (źródło)

Galeriowiec

[2010] Galeriowiec (źródło)

Pasaż przy Promyka 5

[2014] Pasaż przy Promyka 5 (źródło)

Promyka 5

[2014] Promyka 5 (źródło)

Osiedle

[2014] Osiedle (źródło)

Garaże

[2014] Garaże (źródło)

Pawilon usługowy

[2014] Pawilon usługowy (źródło)

Pawilon usługowy

[2014] Pawilon usługowy (źródło)

Garaże przy Koźmiana

[2015] Garaże przy Koźmiana (źródło)

Garaże przy Koźmiana

[2015] Garaże przy Koźmiana (źródło)

Bloki przy ul. Promyka

[2015] Bloki przy ul. Promyka (źródło)

Opis przygotowano: 2017-05